فقه مقاصدی (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
 
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{منابع مطالعاتی}}  
{{منابع مطالعاتی}}  
[[فقه مقاصدی]] یا غایت‌گرا از روش‌های استنباط احکام نزد فقهای اهل‌سنت است. فقها به دلیل کمبود منابع، با این روش در پی کشف مقاصد کلی شریعت در احکام شرعی هستند. پذیرش تأثیرگذاری مقاصد شریعت در استنباط فقهی باعث تغییر فتاوای فقهی خواهد شد؛ زیرا معیار جدیدی برای ارزیابی فتوای حاصل از ظواهر ادله در اختیار فقیه خواهد گذاشت. نزدیک بودن نظریه مقاصد الشریعه با قیاس فقهی، باعث شده این مفهوم چندان در منابع متقدم شیعی مورد توجه قرار نگیرد؛ ولی در دوران متأخر، پژوهش‌هایی توسط فقهای شیعه نسبت به این موضوع صورت گرفته است. در میان عالمان اهل‌سنت ابن عاشور و احمد الریسونی از جمله قائلان به فقه مقاصدی هستند. در میان علمای شیعه این نظریه مخالفان و موافقانی دارد که مبسوط‌ترین اثر منتشر شده از موافقان شیعی، کتاب الاجتهاد المقاصدی و المناطی اثر [[حیدر حب‌الله]] است.  
[[فقه مقاصدی]] یا غایت‌گرا به روشی از استنباط احکام اطلاق می‌شود که فقیه در آن با کشف مقاصد کلی شریعت به دنبال صدور حکم فقهی است.  


در این بحث چند پرسش، مطرح است از جمله اینکه حجیت این نوع استنباط چگونه ثابت می‌شود؟ آیا این مقاصد می‌توانند در استنباط فقهی مؤثر باشند یا صرفاً باید نگاه تحلیلی به آن‌ها داشت؟  
این روش بیشتر  نزد فقهای اهل‌سنت رایج است. پذیرش تأثیرگذاری مقاصد شریعت در استنباط فقهی باعث تغییر فتاوای فقهی خواهد شد؛ زیرا معیار جدیدی برای ارزیابی فتوای حاصل از ظواهر ادله در اختیار فقیه خواهد گذاشت. نزدیک بودن نظریه مقاصد الشریعه با قیاس فقهی، باعث شده این مفهوم چندان در منابع متقدم شیعی مورد توجه قرار نگیرد؛ ولی در دوران متأخر، پژوهش‌هایی توسط فقهای شیعه نسبت به این موضوع صورت گرفته است. در میان عالمان اهل‌سنت ابن عاشور و احمد الریسونی از جمله قائلان به فقه مقاصدی هستند. در میان علمای شیعه این نظریه مخالفان و موافقانی دارد که مبسوط‌ترین اثر منتشر شده از موافقان شیعی، کتاب الاجتهاد المقاصدی و المناطی اثر [[حیدر حب‌الله]] است.
 
در این بحث چند پرسش، مطرح است از جمله اینکه حجیت این نوع استنباط چگونه ثابت می‌شود؟ آیا این مقاصد می‌توانند در استنباط فقهی مؤثر باشند یا صرفاً باید نگاه تحلیلی به آن‌ها داشت؟ پذیرش این روش چه تأثیری در احکام خواهد گذاشت؟ آیا انتقاد مصلحت اندیشی به این روش وارد است؟ و....
 
منابع ذیل در جواب از سؤالات فوق گردآوری شده است.


== کتاب‌ها ==
== کتاب‌ها ==
=== فارسی ===
=== فارسی ===
# رهیافتی نو به مقاصد شریعت در استنباط فقهی، حامد فلاحتی، مشهد، حوزه علمیه خراسان، ۱۴۰۲ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/02/14020302083.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اجتهاد و فتوا: اهمیت، شرایط، تطبیق عملی در دنیای معاصر و اثرات دیدگاه مقاصدی در کنترل و تجدید آنها، علی‌محمدالدین قره‌داغی، مترجم: محمد ملازاده، تهران، انتشارات افق علم، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400a06112.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اجتهاد و فتوا: اهمیت، شرایط، تطبیق عملی در دنیای معاصر و اثرات دیدگاه مقاصدی در کنترل و تجدید آنها، علی‌محمدالدین قره‌داغی، مترجم: محمد ملازاده، تهران، انتشارات افق علم، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400a06112.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# فقه مقاصدی و حقوق انسان: پاسخ به چالش‌های حقوق بشری معاصر، محمد اسعدی، قم، حکمت‌گستر، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400631009.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# فقه مقاصدی و حقوق انسان: پاسخ به چالش‌های حقوق بشری معاصر، محمد اسعدی، قم، حکمت‌گستر، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400631009.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# فقه مقاصدی و حقوق زنان: پاسخ به چالش‌های حقوق بشری معاصر، محمد اسعدی، قم، حکمت‌گستر، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400302180.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# فقه مقاصدی و حقوق زنان: پاسخ به چالش‌های حقوق بشری معاصر، محمد اسعدی، قم، حکمت‌گستر، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400302180.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# فقه مقاصدی؛ بررسی نقش مقاصد شریعت در پویایی فقه، محمد اسعدی، قم، حکمت‌گستر، ۱۳۹۹ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/99/99618907.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# فقه مقاصدی؛ بررسی نقش مقاصد شریعت در پویایی فقه، محمد اسعدی، قم، حکمت‌گستر، ۱۳۹۹ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/99/99618907.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# نقش فقه مقاصدی از دیدگاه مذاهب در حل چالش‌های حقوق بشری جوامع اسلامی، محمد اسعدی، دکتری، دانشکده مذاهب، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۹۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/6eba842731d37aff3eabcddc554a892d صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# تأملی بر فلسفه مجازات در مقاصد شریعت، فاطمه السادات حسینی، قم، انتشارات ابتکار دانش، ۱۳۹۷ش.
# تأملی بر فلسفه مجازات در مقاصد شریعت، فاطمه السادات حسینی، قم، انتشارات ابتکار دانش، ۱۳۹۷ش.
# نقش مقاصد شریعت در تأثیر مقتضیات زمان بر سیاست کیفری اسلام، سید محمدعلی احمدی ابهری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۶ش.
# نقش مقاصد شریعت در تأثیر مقتضیات زمان بر سیاست کیفری اسلام، سید محمدعلی احمدی ابهری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۶ش.
# نقش فقه مقاصدی از دیدگاه مذاهب در حل چالش‌های حقوق بشری جوامع اسلامی، دانشکده الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، دکتری، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/6810d15ce93bec7499d8c61c41d7a266 صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اهداف دین دیباچه‌ای بر مفهوم و جایگاه مقاصد الشریعه در فقه اسلامی، نورالدین بن مختار الخادمی، ترجمه: سهیلا رستمی، تهران، نشر احسان، ۱۳۹۶ش. این کتاب ترجمه کتاب علم المقاصد الشرعیة است. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/96/96120002.pdf صفحات ابتدایی این کتاب را از اینجا ببینید]
# اهداف دین دیباچه‌ای بر مفهوم و جایگاه مقاصد الشریعه در فقه اسلامی، نورالدین بن مختار الخادمی، ترجمه: سهیلا رستمی، تهران، نشر احسان، ۱۳۹۶ش. این کتاب ترجمه کتاب علم المقاصد الشرعیة است. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/96/96120002.pdf صفحات ابتدایی این کتاب را از اینجا ببینید]
# نقد و بررسی فقه مقاصدی از نظرگاه اهل سنت، محمدعلی قاسمی و احمد خوانساری، [[مؤسسه فقهی ائمه اطهار(ع)]]، قم، ۱۳۹۵ش.
# نقد و بررسی فقه مقاصدی از نظرگاه اهل سنت، محمدعلی قاسمی و احمد خوانساری، [[مؤسسه فقهی ائمه اطهار(ع)]]، قم، ۱۳۹۵ش.
# فقه و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، [[ابوالقاسم علی‌دوست]]، تهران، انتشارات الگوی پیشرفت (وابسته به مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت)، ۱۳۹۳ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/93/93b14105.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اجتهاد مقاصدی، حسین درویشی‌پور، ارومیه، دار الاخلاص، ۱۳۹۳ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/94/94422191.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اجتهاد مقاصدی، حسین درویشی‌پور، ارومیه، دار الاخلاص، ۱۳۹۳ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/94/94422191.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اجتهاد مقاصدی، مهدی گرامی‌پور، تهران، انتشارات سنجش و دانش، ۱۳۹۱ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/91/91730032.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]
# اجتهاد مقاصدی، مهدی گرامی‌پور، تهران، انتشارات سنجش و دانش، ۱۳۹۱ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/91/91730032.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]


=== عربی ===
=== عربی ===
# مقاصد الشریعة و دورها فی عملیة الإستنباط عند الفریقین، السید حیدر الحسینی، قم، المصطفی، ۱۳۹۵ش.
# الاجتهاد المقاصدی و المناطی، حیدر حب‌الله. دار روافد، لبنان، ۲۰۲۰م. [https://dl.hobbollah.com/content/2021/07/AlejtihadAlmaqasidi1.pdf لینک دریافت جلد اول] و [https://dl.hobbollah.com/content/2021/07/AlejtihadAlmaqasidi2.pdf لینک دریافت جلد دوم.]
# الاجتهاد المقاصدی و المناطی، حیدر حب‌الله.
# مقاصد الشریعة و دورها فی عملیة الإستنباط عند الفریقین، السید حیدر الحسینی، قم، المصطفی، ۱۳۹۵ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98909913.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]


== مقاله‌ها ==
== مقاله‌ها ==


=== فارسی ===
=== فارسی ===
#کشف رویکرد مقاصدی حقوق کیفری اسلام از نظر فقه امامیه، حسین یار احمدی و لیلا همینی و رضا بیرانوند، ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، سال پنجم، شماره ۱۲، ۱۴۰۱ش. [http://jou.spsiran.ir/article_157459_16fc6804c0de19a311616b7940fa9a15.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# چیستی و تطور نظریه مقاصد الشریعه، فرزاد  پارسا، فصلنامه حبل المتین، شماره ۴۰ و ۴۱، پاییز و زمستان ۱۴۰۱ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2024257/چیستی-و-تطور-نظریه-مقاصد-الشریعه?q=فقهى&score=21.0&rownumber=69 اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید]
# کشف رویکرد مقاصدی حقوق کیفری اسلام از نظر فقه امامیه، حسین یار احمدی و لیلا همینی و رضا بیرانوند، ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، سال پنجم، شماره ۱۲، ۱۴۰۱ش. [http://jou.spsiran.ir/article_157459_16fc6804c0de19a311616b7940fa9a15.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# مقاصد شریعت و چالش های جهان معاصر، ضرورت بازخوانی مولفه های مقاصدی با رهیافت مدرن، سیف اله رحیمی، رحمت فرحزادی، جبرئیل امیدی، ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، ۱۴۰۱ش. [http://jou.spsiran.ir/article_156894.html اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید]
# مقاصد شریعت و چالش های جهان معاصر، ضرورت بازخوانی مولفه های مقاصدی با رهیافت مدرن، سیف اله رحیمی، رحمت فرحزادی، جبرئیل امیدی، ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، ۱۴۰۱ش. [http://jou.spsiran.ir/article_156894.html اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید]
# نقد و بررسی دلیل سنت در فقه مقاصدی عامه، احمد خوانساری، فصلنامه پژوهش‌های تصولی، شماره ۲۹، دوره ۸، اسفند ۱۴۰۰ش. [http://www.juosul.ir/article_156686_45041d5fd5f8ec4563b0560b379a7a78.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
# نقد و بررسی دلیل سنت در فقه مقاصدی عامه، احمد خوانساری، فصلنامه پژوهش‌های تصولی، شماره ۲۹، دوره ۸، اسفند ۱۴۰۰ش. [http://www.juosul.ir/article_156686_45041d5fd5f8ec4563b0560b379a7a78.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
خط ۵۷: خط ۶۰:
# مقاصد الشریعة و أثرها فی العقود، عقد الإجارة المنتهیة بالتملیک نموذجا، یوسف آدم المدنی، مقالات کنفرانس بین‌المللی بانکداری اسلامی، سال ۲۰۱۰م، [https://ebook.univeyes.com/43061 از اینجا می‌توانید مقاله را ببینید]
# مقاصد الشریعة و أثرها فی العقود، عقد الإجارة المنتهیة بالتملیک نموذجا، یوسف آدم المدنی، مقالات کنفرانس بین‌المللی بانکداری اسلامی، سال ۲۰۱۰م، [https://ebook.univeyes.com/43061 از اینجا می‌توانید مقاله را ببینید]


== پایان‌نامه ==
== پایان‌نامه‌ها ==
=== فارسی ===
=== فارسی ===
# بررسی جایگاه مقاصد شریعت در تشریع احکام کیفری اسلام از منظر فقه امامیه، دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، ۱۴۰۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/7ec2440299b80020ae4cead66a0cc77c اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# بررسی جایگاه مقاصد شریعت در تشریع احکام کیفری اسلام از منظر فقه امامیه، دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، ۱۴۰۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/7ec2440299b80020ae4cead66a0cc77c اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
خط ۹۸: خط ۱۰۱:


{{منابع مطالعاتی مبانی فقه معاصر}}
{{منابع مطالعاتی مبانی فقه معاصر}}
[[رده:منابع مطالعاتی مبانی فقه]]