فقه اجتماعی (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
 
(۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{منابع مطالعاتی}}
{{منابع مطالعاتی}}
[[فقه اجتماعی]] در متون معاصر فقهی به معنای احکام مرتبط با اجتماع است که به امور اجتماعی مانند امنیت اجتماعی، روابط اقتصادی افراد با یکدیگر، دخالت دولت در قراردادهای خصوصی، کنترل بازار، ساخت و ساز شهری، مدیریت حمل و نقل و مسائلی از این دست می‌پردازد. همچنین فقه اجتماعی از سوی برخی صاحبنظران به عنوان نوعی نگاه کل‌نگر به ابواب فقهی تبیین شده که بر استنباط تمام احکام فقهی تاثیرگذار است؛ مطابق این دیدگاه فقه اجتماعی نوعی نگاه به استنباط است و به بخشی از احکام اختصاص ندارد.
[[فقه اجتماعی]] در متون فقهی در دو معنا به کار می رود؛ در معنای نخست، فقه اجتماعی به عنوان نوعی نگاه کل‌نگر به ابواب فقهی تبیین شده که بر استنباط تمام احکام فقهی تأثیرگذار است؛ مطابق این دیدگاه فقه اجتماعی نوعی نگرش در استنباط است و به بخشی از احکام اختصاص ندارد. بر این اساس جامعه به عنوان عنصری در روش اجتهاد و تفقه تمامی احکام به‌ کار می‌رود. اما در معنای دوم به فقهی که پاسخگوی احکام مربوط به اجتماع است اطلاق می‌شود. مانند امنیت اجتماعی، روابط اقتصادی افراد با یکدیگر، دخالت دولت در قراردادهای خصوصی، کنترل بازار، ساخت و ساز شهری، مدیریت حمل و نقل و... 


در بررسی فقه اجتماعی پرسش‌های پیش روی پژوهشگران از این قبیل است: فقه اجتماعی به لحاظ روش استنباط چه تفاوتی با فقه فردی دارد؟ آیا اجتماعی بودن امور بر درک و استنباط حکم آنها تاثیرگذار است یا احکام جمعی مانند احکام فردی استنباط می‌شوند؟ متعلق تکلیف در فقه اجتماعی شخص مکلف است یا جامعه مسلمین؟ تفاوت‌ عرف و عادات اجتماعی چه تاثیری بر فقه اجتماعی دارد؟ داده‌های علوم اجتماعی چه جایگاهی در فقه اجتماعی دارند؟ آیا احکام فقه اجتماعی بر فقه فردی اولویت دارد؟ رابطه فقه سیاسی و فقه اجتماعی چگونه است؟ در این صفحه منابع فقه اجتماعی که به این موضوع در کلیت آن پرداخته‌اند گردآوری شده است.
بنابر معنای دوم، فقه اجتماعی به دو قسم  «فقه اجتماعی عام» و «فقه اجتماعی خاص»  تقسیم می‌شود. فقه اجتماعی عام، احکام و قوانین مربوط به  تمام جوامع بشری اعم از مسلمان و غیرمسلمان است از قبیل: قاعده فقهی حرمت افساد در روی زمین، کرامت بنی‌آدم و لزوم رعایت سلامت جامعه بشری. فقه اجتماعی خاص، احکام و قوانینی است که شارع برای جامعه اسلامی وضع نموده است مانند قاعده سوق مسلمین و امر به معروف و نهی از منکر.
 
در بررسی فقه اجتماعی پرسش‌های پیش روی پژوهشگران از این قبیل است: فقه اجتماعی به لحاظ روش استنباط چه تفاوتی با فقه فردی دارد؟ آیا اجتماعی بودن امور بر درک و استنباط حکم آنها تاثیرگذار است یا احکام جمعی مانند احکام فردی استنباط می‌شوند؟ متعلق تکلیف در فقه اجتماعی شخص مکلف است یا جامعه مسلمین؟ تفاوت‌ عرف و عادات اجتماعی چه تاثیری بر فقه اجتماعی دارد؟ داده‌های علوم اجتماعی چه جایگاهی در فقه اجتماعی دارند؟ آیا احکام فقه اجتماعی بر فقه فردی اولویت دارد؟ رابطه فقه سیاسی و فقه اجتماعی چگونه است؟  
 
در این صفحه منابع فقه اجتماعی که به این موضوع در کلیت آن پرداخته‌اند گردآوری شده است.


== کتاب‌ها ==
== کتاب‌ها ==
=== فارسی ===
=== فارسی ===
# درآمدی بر فقه اجتماعی، محمدباقر ربانی و قاسم ابراهیمی‌پور و سعید مقدم و محمدرضا ضمیری و حسن غفاری‌فر و محدصادق ربانی، قم، نشر [[مرکز فقهی ائمه اطهار]]، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400415194.pdf فهرست مطالب کتاب]
#فلسفه فقه اجتماع، عبدالحسین خسروپناه، تهران، دانشگاه جامع امام حسین، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/14001228297.pdf فهرست مطالب کتاب]
# فقه اجتماعی، محمدجواد ارسطا و محمد مهدی‌فر، قم، نشر مکث اندیشه، ۱۳۹۹ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/99/99b08918.pdf فهرست مطالب کتاب]
# درآمدی بر فقه اجتماعی، محمدباقر ربانی و قاسم ابراهیمی‌پور و سعید مقدم و محمدرضا ضمیری و حسن غفاری‌فر و محمدصادق ربانی، قم، نشر [[مرکز فقهی ائمه اطهار]]، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400415194.pdf فهرست مطالب کتاب]
# فقه اجتماعی، [[محمدجواد ارسطا]] و محمد مهدی‌فر، قم، نشر مکث اندیشه، ۱۳۹۹ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/99/99b08918.pdf فهرست مطالب کتاب]
# فقه عفاف جنسی: فقه اجتماعی، حسین بستان، تهران، نشر [[پژوهشگاه حوزه و دانشگاه]]، ۱۳۹۹ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/99/99616937.pdf فهرست مطالب کتاب]
# فقه عفاف جنسی: فقه اجتماعی، حسین بستان، تهران، نشر [[پژوهشگاه حوزه و دانشگاه]]، ۱۳۹۹ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/99/99616937.pdf فهرست مطالب کتاب]
#فقه و جامعه، محمدباقر ربانی و محمدصادق ربانی، [[مرکز فقهی ائمه اطهار]] (ع)، قم، ۱۳۹۶ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/96/96c09814.pdf فهرست کتاب]
#فقه و جامعه، محمدباقر ربانی و محمدصادق ربانی، [[مرکز فقهی ائمه اطهار]] (ع)، قم، ۱۳۹۶ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/96/96c09814.pdf فهرست کتاب]
خط ۲۵: خط ۳۰:
# گستره و روش‌شناسی فقه الاجتماع، عبدالحسین خسروپناه و مجید رجبی، [[فصلنامه فقه]]، دوره ۲۷، شماره ۱۰۱، ۱۳۹۹ش. [https://jf.isca.ac.ir/article_68886_2d226e39a87ab53e9daf7aeb7223d5d6.pdf مقاله را اینجا ببینید]
# گستره و روش‌شناسی فقه الاجتماع، عبدالحسین خسروپناه و مجید رجبی، [[فصلنامه فقه]]، دوره ۲۷، شماره ۱۰۱، ۱۳۹۹ش. [https://jf.isca.ac.ir/article_68886_2d226e39a87ab53e9daf7aeb7223d5d6.pdf مقاله را اینجا ببینید]
# اجتهاد شیعی و روش‌شناسی فقه اجتماعی، سید روح الله سیدی آقاملکی، فصلنامه فرهنگ پژوهش، دوره ۱۲، شماره ۳۸، ۱۳۹۸ش. [http://fpq.bou.ac.ir/article_69869.html مقاله را اینجا ببینید]
# اجتهاد شیعی و روش‌شناسی فقه اجتماعی، سید روح الله سیدی آقاملکی، فصلنامه فرهنگ پژوهش، دوره ۱۲، شماره ۳۸، ۱۳۹۸ش. [http://fpq.bou.ac.ir/article_69869.html مقاله را اینجا ببینید]
# تأثیر جامعه بر فقه با تأکید بر آرای امام خمینی قدس سره، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، محمدباقر ربانی و محسن میری و حسن غفاری‌فر، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، دوره ۱۰، شماره ۳۸، ۱۳۹۸ش. [http://marefatefarhangi.nashriyat.ir/node/373 مقاله را اینجا ببینید]
# تأثیر جامعه بر فقه با تأکید بر آرای [[امام خمینی]] قدس سره، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، محمدباقر ربانی و محسن میری و حسن غفاری‌فر، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، دوره ۱۰، شماره ۳۸، ۱۳۹۸ش. [http://marefatefarhangi.nashriyat.ir/node/373 مقاله را اینجا ببینید]
# مکانیزم‌ها و نظام کنترل اجتماعی بر اساس فقه امامیه، خدیجه مهدوی همپا و رضا اسلامی و محمد داوری، دوفصلنامه اسلام و علوم اجتماعی، دوره ۱۱، شماره ۲۱، ۱۳۹۸ش. [http://soci.rihu.ac.ir/article_1584.html مقاله را اینجا ببینید]
# مکانیزم‌ها و نظام کنترل اجتماعی بر اساس فقه امامیه، خدیجه مهدوی همپا و رضا اسلامی و محمد داوری، دوفصلنامه اسلام و علوم اجتماعی، دوره ۱۱، شماره ۲۱، ۱۳۹۸ش. [http://soci.rihu.ac.ir/article_1584.html مقاله را اینجا ببینید]
# بایسته‌های حکم‌شناسی در فقه‌الاجتماع (روش‌شناسی استنباط علم‌الاجتماع از قرآن)، تقریر سید مهدی موسوی از درس خارج فقه [[احمد مبلغی]]، فصلنامه علوم انسانی اسلامی صدرا، شماره ۲۵، ۱۳۹۷ش. [https://sccsr.ac.ir/journal/بایگانی/book/فصلنامه-علوم-انسانی-اسلامی-صدرا-شماره-7 اطلاعات مقاله]
# بایسته‌های حکم‌شناسی در فقه‌الاجتماع (روش‌شناسی استنباط علم‌الاجتماع از قرآن)، تقریر سید مهدی موسوی از درس خارج فقه [[احمد مبلغی]]، فصلنامه علوم انسانی اسلامی صدرا، شماره ۲۵، ۱۳۹۷ش. [https://sccsr.ac.ir/journal/بایگانی/book/فصلنامه-علوم-انسانی-اسلامی-صدرا-شماره-7 اطلاعات مقاله]
خط ۴۰: خط ۴۵:
# ضرورت حکومت دینی با تأکید بر حکومت‌محوری فقه اجتماعی، روح الله شاکری زواردهی و مرضیه عبدلی مسینان، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، ۱۳۹۴ش. [http://www.roir.ir/issue_7991_7952.html مقاله را اینجا ببینید]
# ضرورت حکومت دینی با تأکید بر حکومت‌محوری فقه اجتماعی، روح الله شاکری زواردهی و مرضیه عبدلی مسینان، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، ۱۳۹۴ش. [http://www.roir.ir/issue_7991_7952.html مقاله را اینجا ببینید]
# واکاوی تاریخی عنصر نص گرایی در روش‌های فقهی امامیه و نقش آن در پیشرفت فقه نظام اجتماعی، بهنام طالبی طادی و حسین بیرشک و نوید امساکی، همایش الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، دوره ۴(ص۴۸۵)، ۱۳۹۴ش. [https://nashr.olgou.ir/sites/default/files/mahnameh/4%20o.pdf مقاله را اینجا ببینید]
# واکاوی تاریخی عنصر نص گرایی در روش‌های فقهی امامیه و نقش آن در پیشرفت فقه نظام اجتماعی، بهنام طالبی طادی و حسین بیرشک و نوید امساکی، همایش الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، دوره ۴(ص۴۸۵)، ۱۳۹۴ش. [https://nashr.olgou.ir/sites/default/files/mahnameh/4%20o.pdf مقاله را اینجا ببینید]
# فقه اجتماعی و کاستی‌های جدی روش، سید پیمان غنائی، فصلنامه نقد کتاب فقه و حقوق، دوره ۱، شماره ۲، ۱۳۹۴ش. [https://jlabr.faslnameh.org/article-1-61-fa.html&sw= مقاله را اینجا ببینید]
# فقه اجتماعی و کاستی‌های جدی روش، سید پیمان غنائی، [[فصلنامه نقد کتاب فقه و حقوق]]، دوره ۱، شماره ۲، ۱۳۹۴ش. [https://jlabr.faslnameh.org/article-1-61-fa.html&sw= مقاله را اینجا ببینید]
# ماهیت حق بر تأمین اجتماعی در اسلام، علیرضا میرزایی و زهرا میرزایی، فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، شماره ۸، ۱۳۹۴ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20160828102041-9840-50.pdf مقاله را اینجا ببینید]
# ماهیت حق بر تأمین اجتماعی در اسلام، علیرضا میرزایی و زهرا میرزایی، فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، شماره ۸، ۱۳۹۴ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20160828102041-9840-50.pdf مقاله را اینجا ببینید]
# فقه شیعه و سرمایهٔ اجتماعی در ایران، راضیه زارعی و نجف لک‌زایی، فصلنامه شیعه‌شناسی، دوره ۱۱، شماره ۴۳، ۱۳۹۲ش. [https://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/48913924303.pdf مقاله را اینجا ببینید]
# فقه شیعه و سرمایهٔ اجتماعی در ایران، راضیه زارعی و نجف لک‌زایی، فصلنامه شیعه‌شناسی، دوره ۱۱، شماره ۴۳، ۱۳۹۲ش. [https://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/48913924303.pdf مقاله را اینجا ببینید]
خط ۷۸: خط ۸۳:
# مبانی الفقه الاجتماعی فی الشریعة الإسلامیة: دراسة فی الأسس و التطبیق، فارس فضیل عطیوی عبود الکلابی، پایان‌نامه دکتری، جامعة الکوفة، ۲۰۱۷م.
# مبانی الفقه الاجتماعی فی الشریعة الإسلامیة: دراسة فی الأسس و التطبیق، فارس فضیل عطیوی عبود الکلابی، پایان‌نامه دکتری، جامعة الکوفة، ۲۰۱۷م.
== منابع دیگر ==
== منابع دیگر ==
# گستره فقه اجتماعی در عصر غیبت، محمدتقی سهرابی‌فر، ۱۳۹۹ش. [http://ijtihadnet.ir/گستره-فقهِ-اجتماعی-در-عصر-غیبت/ لینک]
# یادداشت درآمدی بر بنیان‌های معرفتی فقه الاجتماع، سید مهدی موسوی‌، ۱۴۰۱ش. [http://ijtihadnet.ir/%d8%af%d8%b1%d8%a2%d9%85%d8%af%db%8c-%d8%a8%d8%b1-%d8%a8%d9%86%db%8c%d8%a7%d9%86%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%85%d8%b9%d8%b1%d9%81%d8%aa%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87-%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%ac%d8%aa%d9%85/ لینک یادداشت]
# کرسی فقه سیاسی در آینه فقه اجتماعی، محمدجواد ارسطا و دیگران، ۱۴۰۰ش. [https://www.irna.ir/news/84642821/کرسی-فقه-سیاسی-در-آینه-فقه-اجتماعی-در-قم-برگزار-شد گزارش نشست]
# گستره فقه اجتماعی در عصر غیبت، محمدتقی سهرابی‌فر، ۱۳۹۹ش. [http://ijtihadnet.ir/گستره-فقهِ-اجتماعی-در-عصر-غیبت/ لینک یادداشت]
# درآمدی بر فقه اجتماعی، محمدجواد ارسطا، ۱۳۹۶ش. [https://smhi.ir/index.php/note/item/4862-2017-10-17-12-32-09 لینک یادداشت]
# فقه الاجتماع، [[علی‌اکبر رشاد]]، ۱۳۹۶ش. [https://rashad.ir/tag/فقه-الاجتماع/ متن سخنرانی]
# نشست علمی جایگاه فقه در علم اجتماعی مسلمین، [[حمید پارسانیا]] و دیگران، ۱۳۹۵ش. [http://vasael.ir/fa/news/5239/جایگاه-فقه-در-علم-اجتماعی-مسلمین گزارش نشست]
# نشست علمی جایگاه فقه در علم اجتماعی مسلمین، [[حمید پارسانیا]] و دیگران، ۱۳۹۵ش. [http://vasael.ir/fa/news/5239/جایگاه-فقه-در-علم-اجتماعی-مسلمین گزارش نشست]
# تبیین و تعریف فقه اجتماعی، پایگاه تخصصی وسائل، ۱۳۹۵ش. [http://vasael.ir/fa/news/4301/تعریف-و-تبیین-فقه-اجتماعی-و-مؤلفه‌های-جامعه-اسلامی لینک]
# تبیین و تعریف فقه اجتماعی، پایگاه تخصصی وسائل، ۱۳۹۵ش. [http://vasael.ir/fa/news/4301/تعریف-و-تبیین-فقه-اجتماعی-و-مؤلفه‌های-جامعه-اسلامی لینک یادداشت]
# درآمدی بر فقه اجتماعی، محمدجواد ارسطا. [https://smhi.ir/index.php/note/item/4862-2017-10-17-12-32-09 لینک]
 
# فقه سیاسی در آینه فقه اجتماعی، محمدجواد ارسطا و دیگران. [https://www.irna.ir/news/84642821/کرسی-فقه-سیاسی-در-آینه-فقه-اجتماعی-در-قم-برگزار-شد لینک]
[[رده:منابع مطالعاتی مبانی فقه]]
# فقه الاجتماع، علی‌اکبر رشاد. [https://rashad.ir/tag/فقه-الاجتماع/ لینک]