عقد استصناع (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

[[استصناع|عقد استصناع]] قراردادی بین دو شخص (اعم از حقیقی و حقوقی) که یک طرف ملزم به ساخت کالایی با اوصاف معین در زمان آینده در مقابل عِوض مشخص از طرف دیگر است. نامی از قرارداد استصناع در جوامع روایی شیعه و سنی برده نشده است اما در متون فقهی برخی متقدمین همچون شیخ طوسی از آن در باب بیع سلم بحث شده است.  

 

ماهیت این عقد مورد اختلاف بوده و به جهت شباهت‌هایی که با بیع سلم، جعاله و اجاره دارد از سوی برخی فقها از مصادیق یکی از این عقود ذکر شده است. اکثر فقهای معاصر مانند [[منتظری]] و مؤمن قمی، آن را عقد مستقل و صحیح می‌دانند و در بیان  تمایز بین استصناع و آن عقود وجوهی ذکر شده است که مهم‌ترین‌ آن‌ها عبارت است از:

 

۱. عمل معهود در اجاره منفعت شخص اجیر  و در جعاله صِرف انجام عملی می‌باشد و در بیع سلم کالای مدت‌دار اعم از ساخته‌شده یا غیر آن است برخلاف عقد استصناع که مصداق عمل معهود در آن فقط در کالای مصنوع از سوی شخصی تعیین شده است.

 

 

پرسش‌هایی نیازمند تحقیق بیشتر در خصوص این عقد پیش‌روی فقه معاصر قرار دارد که بعضی از آن‌ها عبارت‌اند از: اوراق بهادار تحت چهارچوب این عقد به چه نحو است؟ تضمین سرمایه در اوراق استصناع چه حکمی دارد؟ آیا تعیین سازنده کالا از سوی سفارش‌دهنده لازم است یا خیر؟ آیا این عقد جز عقود لازم است یا جایز؟ آیا تعیین مدت دریافت کالا در این عقد واجب است؟ 

 

# عقد استصناع در حقوق ایران، سولماز هادی، تهران، انتشارات قانون یار، ۱۳۹۸ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98c06563.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]

# عقد استصناع از منظر فقه امامیه، فقه حنفی و حقوق افغانستان، سید موسی علوی، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۹۸ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98911905.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]

# فقه معاملات جدید، محمد‌علی خادمی‌ کوشا، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۹۴ش.

# بررسی فقهی و حقوقی عقد استصناع (سفارش ساخت)، جعفر جعفرزاده، آمل، نشر وارش وا، ۱۳۹۳ش.  

# مطالعه تطبیقی قرارداد سفارش ساخت در فقه و حقوق، محمد صادقی، تهران، خرسندی، ۱۳۹۳ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/93/93304121.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]

# قرارداد ساخت سفارش، قادر شنیور، زیرنظر: جعفر اخترنیا، تهران، کتاب آوا، ۱۳۹۳ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/97/97307145.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید]

# عقد و اوراق استصناع (کاربرد‌های استصناع در بازار‌های مالی اسلامی)، محمدنقی نظرپور، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت)‬‏‫، قم‏‫، دانشگاه علوم انسانی مفید، ۱۳۹۲ش.

# عقد الاستصناع و صوره المعاصرة، کمال‌الدین جمعة بکرو، ۲۰۱۷م. [https://down.ketabpedia.com/files/bnr/bnr31112-1.pdf لینک متن کتاب]

# عقد الاستصناع دراسة فقهیة مقارنة، فارس فضیل عطیوي، بیروت، لبنان، مؤسسة العارف للمطبوعات، ۲۰۱۵م.  

# الاستصناع (المقاولات)، سعد السبر، ریاض، عربستان سعودی، المعهد العالي للقضاء، ۲۰۰۸م. [https://ketabpedia.com/تحميل/الاستصناع-المقاولات-2/ لینک دسترسی به متن کتاب]

# أحکام عقد الاستصناع في الفقه الاستصناع: دراسة مقارنة، ناصر أحمد إبراهیم النشوي، اسکندریه، مصر، دار الجامعة الجدیدة للنشر، ۲۰۰۵م.  

# عقد الاستصناع و علاقته بالعقود الجائزة، محمد رأفت سعید، منصوره، مصر، دارالوفاء، ۲۰۰۲م. [https://down.ketabpedia.com/files/bkb/bkb-fi02267-ketabpedia.com.pdf لینک متن کتاب]

# الجعالة و الاستصناع تحلیل فقهي واقتصادي، شوقي أحمد دنیا، جده، عربستان سعودی، البنك الإسلامي للتنمیة، المعهد الإسلامي للبحوث والتدریب، ۱۹۹۸م. [https://down.ketabpedia.com/files/bkb/bkb-fi01009-ketabpedia.com.pdf لینک متن کتاب]

# عقد الاستصناع أو عقد المقاولة في الفقه الإسلامي - دراسة مقارنة، کاسب بن عبدالکریم بن البدران، عربستان سعودی، جامعة الملک فیصل، ۱۹۷۹م. [https://down.ketabpedia.com/files/bkb/bkb-fi02266-ketabpedia.com.pdf لینک متن کتاب]

# بحث عقد الاستصناع، بكر بن عبد الله أبو زيد، بی‌جا، بی‌تا، [https://ketabpedia.com/تحميل/بحث-عقد-الاستصناع-2/ لینک دسترسی به کتاب]

# دلائل فقهی و حقوقی صحت معامله مال آینده، رضا شعبانی شهبندی و احمد امیرمعزی و سید عسکری حسینی مقدم، [[فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی]]، دوره ۱۴، شماره ۳، پاییز ۱۴۰۰ش. [https://jil.bonab.iau.ir/article_690645_b257be938f2754140af2acbdf5160244.pdf لینک متن مقاله]

# موضوع شناسی اوراق استصناع، عبدالخالق کریمی، ماهانه معرفت، سال سی‌ام، شماره ۲ (پیاپی ۲۸۱)، اردیبهشت ۱۴۰۰ش. [http://ensani.ir/file/download/article/1641816971-9723-1400-15.pdf لینک متن مقاله]

# مطالعه تطبیقی استصناع به عنوان عقدی معین و مستقل؛ در فقه، قوانین برخی کشور‌های عربی و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا، موسی عاکفی قاضیانی و وحید عاکفی قاضیانی، دو‌فصلنامه تمدن حقوقی، دوره ۳، شماره ۷، پاییز و زمستان ۱۳۹۹ش. [http://www.pzhfars.ir/article_127553_eefcbc8f8b358ecd4e0f3bb70c8cb684.pdf لینک متن مقاله]

# قرارداد استصناع در ترازوی تحلیل و نقد فقهی، صادق الهام و یونس عباسی، [[فصلنامه اقتصاد اسلامی]]، سال بیستم، شماره ۷۹، پاییز ۱۳۹۹ش. [http://eghtesad.iict.ac.ir/article_240006_dc49d048ea6232eacd0698586ccf13ae.pdf لینک متن مقاله]  

# بررسی فقهی تضمین اصل سرمایه در اوراق استصناع، معصومه مظاهری و حمیده گوشی دهقی، دوفصلنامه فقه و حقوق خصوصی، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش. [http://ensani.ir/file/download/article/1544619983-10171-1-4.pdf لینک متن مقاله]

# اعمال قواعد عمومی قرارداد‌ها بر نهاد استصناع در نظام بانکی کشور، سید رضا موسوی و علی‌اصغر احمدی و سید اکبر موسوی، فصلنامه قانون‌یار، شماره ۳، پاییز ۱۳۹۶ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20180123154934-10125-38.pdf لینک متن مقاله]

# مقایسه مزایا و معایب قرارداد استصناع و قرارداد BOT در اجرای پروژه‌های دولتی، نجاد علی الماسی و سید محمد امارتی موسوی، دوفصلنامه آموزه‌های حقوقی گواه، شماره ۲، بهار و تابستان ۱۳۹۵ش. [http://ensani.ir/file/download/article/1544871342-10172-2-1.pdf لینک متن مقاله]  

# بیع مال آینده، محمد ابراهیم داوود‌آبادی و محمود قیوم‌زاده، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۲، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۵ش. [https://iranjournals.nlai.ir/bitstream/handle/123456789/226320/A6EA35B7CBD29D45220EF1F6C1BDD6F9.pdf?sequence=-1&isAllowed=y لینک متن مقاله]

# بررسی فقهی حقوقی ماهیت قرارداد استصناع، یاسر عبدی و جعفر جعفرزاده و محمود آری، [[فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی]]، سال دوازدهم، شماره ۴۲، زمستان ۱۳۹۴ش. [https://ijrj.babol.iau.ir/article_530024_51f2127fb1767fe63633c7eebb973208.pdf لینک متن مقاله]

# مطالعه تطبیقی زمان انتقال مالکیت در قرارداد سفارش ساخت (استصناع)، سید علی علوی قزوینی و عبدالله شفایی، [[دوفصلنامه حقوق تطبیقی]]، دوره ۱، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۳ش. [http://law.mofidu.ac.ir/article_17941_755240416440db71543ac801c0273877.pdf لینک متن مقاله]

#اوراق استصناع و تأمين مالی خرد در مناطق محروم، محمود عيسوی و اعظم محمودی، دوفصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، دوره ۶، شماره ۱۲، ۱۳۹۴ش. [http://marefateeqtesadi.nashriyat.ir/node/138 مقاله را اینجا ببینید]

# بررسی فقهی سفارش ساخت کالا، محمد علی قاسمی، [[دوفصلنامه فقه و اجتهاد]]، شماره ۱، ۱۳۹۳ش.

# بررسی روایی قبض در معاملات آتی بورس، حسین ناصری مقدم و داریوش بخردیان و اردوان ارژنگ، [[دوفصلنامه آموزه‌های فقه مدنی]]، شماره ۸، پاییز و زمستان ۱۳۹۲ش. [https://cjd.razavi.ac.ir/article_304_cc77ed38ee6f6cbb45ecd876be8ee75a.pdf لینک متن مقاله]

# استصناع در توجیهی جدید، محمد‌علی خادمی کوشا، [[فصلنامه فقه]]، سال بیستم، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۲ش. [https://jf.isca.ac.ir/article_2971_9f6a4e97d14ff1bc71595296cdd5644e.pdf لینک متن مقاله]

# احکام و آثار فقهی-حقوقی عقد استصناع، [[سید عباس موسویان]] و احسان بازوکار، فصلنامه بورس اوراق بهادار، شماره ۲۱، بهار ۱۳۹۲ش. [https://journal.seo.ir/article_10988_4b18e8c6fc5495039701dcd5e20364d4.pdf لینک متن مقاله]

# تحلیل مفهوم عقد استصناع، عباس دهقانی‌نژاد و حسین عابدینی‌، فصلنامه مطالعات حقوقی دولت اسلامی، شماره ۱، پاییز ۱۳۹۱ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20130807165846-9839-6.pdf لینک متن مقاله]

# استقلال یا عدم استقلال عقد استصناع، محمدنقی نظرپور، [[فصلنامه فقه اهل‌ بیت]](ع)، شماره ۶۶ و ۶۷، تابستان و پاییز ۱۳۹۰ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20130101083018-9701-21.pdf لینک متن مقاله]

# صحت یا فساد عقد استصناع؛ دیدگاه فقهای امامیه، مذاهب اربعه و حقوق ایران، محمد‌نقی نظرپور و مرتضی محمدی، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره ۲۸، بهار ۱۳۹۰ش. [http://hoquq.iict.ac.ir/article_18260_05a6a91426a980b090bad5d804c1cf18.pdf لینک متن مقاله]  

# قرارداد پیش فروش آپارتمان، عقد استصناع یا قرارداد خصوصی موضوع ماده ۱۰ قانون مدنی، ناصر مسعودی و علی غریبه و حسن پاشازاده و رحیم وکیل‌زاده، [[فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی]]، تابستان ۱۳۸۹ش. [https://jil.bonab.iau.ir/article_525099_71eb02d8fc66c9fe66dff4786e059cc5.pdf لینک متن مقاله]

# عقد استصناع و بررسی ماهیت آن، فاطمه اعتمادیان، ماهنامه کانون، سال پنجاه و دوم، شماره ۱۱۳، ۱۳۸۹ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20120329110643-2103-100.pdf لینک متن مقاله]

# بررسی فقهی قرارداد استصناع در بازار بورس، سید محمدرضا آیتی، علی آل بویه، [[دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی|دوفصلنامه پژوهش‌نامه فقه و حقوق اسلامی]]، سال سوم، شماره ۵، بهار و تابستان ۱۳۸۹ش. [https://jfil.srbiau.ac.ir/article_5453_bba7d54b5aa10fad04ba5be464db28a2.pdf لینک متن مقاله]

# جایگاه بیع استصناع (قرارداد ساخت فروش) در فقه شیعه و سنی، مریم نقدی دورباطی و محمدرضا حیدریان، [[فصلنامه فقه و تاریخ تمدن]]، سال ششم، شماره ۲۴، تابستان ۱۳۸۹ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20120426155333-5065-63.pdf لینک متن مقاله]

# استصناع در فقه و حقوق ایران، غلامعلی سیفی زیناب و منصوره حسن‌زاده، [[فصلنامه تحقیقات حقوقی]]، شماره ۵۰، پاییز و زمستان ۱۳۸۸ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20120329150316-5034-37.pdf لینک متن مقاله]

# چگونگی کاربرد عقد استصناع در قانون عملیات بانکی بدون ربا، اکبر کمیجانی و محمد‌نقی نظرپور، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال هشتم، شماره ۳۰، تابستان ۱۳۸۷ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20120328125853-2003-105.pdf لینک متن مقاله]

# اوراق بهادار استصناع (سفارش ساخت) ابزاری برای سیاست پولی، محمدنقی نظرپور، فصلنامه اقتصاد اسلامی، دوره ۵، شماره ۲۰، زمستان ۱۳۸۴ش. [http://eghtesad.iict.ac.ir/article_16616_5657552f2d84e864b17ddb86943db0f2.pdf لینک متن مقاله]  

# استصناع (سفارش ساخت کالا)، [[سید محمود هاشمی شاهرودی]]، فصلنامه فقه اهل بیت(ع)، شماره ۱۹ و ۲۰، پاییز و زمستان ۱۳۷۸ش. [http://ensani.ir/fa/article/84417/-استصناع-سفارش-ساخت-کالا- لینک متن مقاله]

# بیع استصناع، جمشید جعفرپور، فصلنامه پژوهشنامه متین، شماره ۳ و ۴، ۱۳۷۸ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20110131121323-بيع%20استصناع.pdf لینک متن مقاله]

# استصناع، محمد مؤمن قمی، فصلنامه فقه اهل بیت(ع)، شماره ۱۱ و ۱۲، پاییز و زمستان ۱۳۷۶ش.

# عقد مقاولة البناء ونظائره في الفقه الإسلامي، سمیة حریر و سعاد سطحی، مجلة الإحیاء (الجزائر)، مجلد ۲۲، شماره ۳۰، ۲۰۲۲م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/92/22/1/176931 لینک متن مقاله]  

# عقد الاستصناع وتطبيقاته المعاصرة في البنوك التشاركية-دراسة فقهیة مقارنة بالقانون، إبراهیم والعیز، مجلة الباحث للداراسات والأبحاث القانونیة والقضائیة، شماره ۴۲، ۲۰۲۲م. [https://drive.google.com/file/d/1bKlVYnLSzl1deqk0sNNRhop2WURf06Ds/view لینک متن مقاله]  

# التصرف في المستصنع قبل قبضه، إیاس بن إبراهیم بن محمد الهزاع، مجلة الدراسات الإسلامية (عربستان سعودی)، مجلد ۳۳، شماره ۲، ۲۰۲۱م.

# التكييف الفقهي لبيع العقار على الخارطة، مزید بن إبراهیم بن صالح المزید، [[مجلة الجمعية الفقهية السعودية]]، شماره ۵۴، ۲۰۲۱م. [https://www.alfiqhia.org.sa/mjalah/54.pdf لینک متن مقاله]

# أثر جائحة فايروس كورونا المستجدة (COVID-19) على العقود الآجلة المعاصرة المشهورة: الاستصناع الموازي والسلم الموازي، الصيانة، المقاولات، التوريد، نبیل بن صلاح بن ناجي الردادي، مجلة قضاء (عربستان سعودی)، شماره ۲۵، ۲۰۲۱م. [https://qadha.org.sa/uploads/مجلة%20قضاء%20العدد%2025.pdf لینک متن مقاله]

# التطبيقات المعاصرة للمصلحة المرسلة في تشريع الأحكام والقوانين الليبية، أحمد رمضان قشوط، مجلة العلوم الشرعية والقانونية (لییبی)، شماره خاص، ۲۰۲۱م. [https://slsj.elmergib.edu.ly/kanon-special-2021.pdf لینک متن مقاله]

# التطبيقات المعاصرة للجعالة: دراسة فقهية مقارنة، غسان محمد الشیخ، مجلة جامعة أم القرى لعلوم الشريعة والدراسات الاسلامية (عربستان سعودی)، شماره ۸۵، ۲۰۲۱م. [https://drive.uqu.edu.sa/_/jill/files/1442/85-2/12%20بحث%20غسان%20الشيخ.pdf لینک متن مقاله]

# الصيغ الشرعية المعاصرة للاستثمار الوقفي: (مفهومها .. تطبيقاتها)، معن حسین نعنا و محمد أنس سرمیني، [[مجلة الشهاب]] (الجزائر)، مجلد ۷، شماره ۲، ۲۰۲۱م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/391/7/2/159755 لینک متن مقاله]

# عقد استصناع الأبنية: دراسة تأصيلية فقهية، عامر عبدالرحیم المرزوقي و حسن محمد الرفاعي، [[مجلة البحوث العلمیة والدراسات الإسلامیة]] (الجزائر)، مجلد ۱۳، شماره ۲، ۲۰۲۱م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/264/13/2/158536 لینک متن مقاله]

# أثر الخيارات والظروف الطارئة في عقد استصناع الأبنية: دراسة فقهية تحليلية، عامر عبدالرحیم المرزوقي و حسن محمد الرفاعي، [[مجلة البحوث العلمیة والدراسات الإسلامیة]] (الجزائر)، مجلد ۱۳، شماره ۲، ۲۰۲۱م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/264/13/4/175202 لینک متن مقاله]

# عقد الاصطناع في ضوء المقاصد الجزئية للشريعة الإسلامية، عبدالناصر حمدان بیومي إبراهیم، مجلة فکر وإبداع (مصر)، مجلد ۱۳۴، ۲۰۲۰م.

# عقد الاستصناع: دراسة فقهية مقارنة، محمد بن سعد العصیمي، [[مجلة البحوث الإسلامیة]] (عربستان سعودی)، شماره ۱۲۲، ۲۰۲۰م. [https://www.alifta.gov.sa/ScientificResearchMagazine/مجلة%20البحوث%20العدد%20122.pdf لینک متن مقاله]

# ابتكار العقود المالية: مفهومه وضوابطه وأدواته وبعض تطبيقاته، هایل داود، [[مجلة الصراط]] (الجزائر)، مجلد ۲۲، شماره ۲، ۲۰۲۰م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/412/22/2/129230 لینک متن مقاله]

# التمويل بعقد الاستصناع: أحكامه الفقيهة ومخاطرة المصرفية، بندر بن عبدالعزیز الیحیی، مجلة علوم الشریعة (عربستان سعودی)، شماره ۵۸، ۲۰۲۰م. [https://imamjournals.org/index.php/jis/article/view/1362/1183 لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع: دراسة في ضوء قواعد الفقه الإسلامي والتشريع المغربي، مروان بوسیف و محمد الهبول، مجلة عدالة للدراسات القانونیة والقضائیة (مغرب)، شماره ۵، ۲۰۲۰م. [https://drive.google.com/file/d/136DHR_tCghxfb5qhODOQgfCAvue1KOIl/view لینک متن مقاله]

# الاستصناع وتطبیقاته المعاصرة: دراسة فقهیة مقارنة، ماجد بن بلال فرج شربه، [[مجلة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالإسکندریة]] (مصر)، مجلد ۳۵، شماره ۵، ۲۰۱۹م. [https://bfda.journals.ekb.eg/article_63294_93f55536edc3c33f9750a6525fd2c821.pdf لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع وأهميته في التنمية الاقتصادية: دراسة فقهية، سلمان خالد عبدالله أومر، مجلة الجزيرة للعلوم الاقتصادية والاجتماعية (سودان)، مجلد ۱۰، شماره ۱، ۲۰۱۹م. [http://journals.uofg.edu.sd/index.php/gjess/article/view/1330/1407 لینک متن مقاله]

# معايير الجودة في عقد الإستصناع: دراسة فقهية، عزیزة علي ندا ندا، [[مجلة کلیة الشریعة والقانون بطنطا]] (مصر)، مجلد ۳۴، شماره ۴، ۲۰۱۹م. [https://mksq.journals.ekb.eg/article_65997_5831cefd98b279b64d5c3c919a7faf10.pdf لینک متن مقاله]

# التحوط في عقود السلم والاستصناع وتأثيرها علي الاقتصاد الحقيقي: المشاكل والحلول، أحمد عمر صوان، مجلة ريادة الاعمال الإسلامية (اردن)، مجلد ۴، شماره ۲، ۲۰۱۹م.

# العقود المركبة وأثرها في حماية رأس المال، عبدالمجید محمود الصلاحین و فتحیة محمد أحمد زیادات، مجلة علوم الإسلامیة والحضارة (الجزائر)، مجلد ۴، شماره ۱، ۲۰۱۹م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/295/4/1/76075 لینک متن مقاله]

# حكم الاستصناع في الفقه الإسلامي: دراسة مقارنة، هند عبدالغفار إبراهیم، مجلة جامعة القرآن الكريم والعلوم الإسلامية (سودان)، شماره ۳۷، ۲۰۱۷م.

# عقد الاستصناع وأهميته في النشاط الاقتصادي المعاصر، حسن عبدالغني أبو غدة، مجلة الفرقان (مغرب)، شماره ۸۰، ۲۰۱۷م.

# عقود المقاولة والصيانة، محمود محمد الكبش، مجلة الوعي الإسلامي (کویت)، شماره ۶۱۰، ۲۰۱۶م.

# الاستصناع وتطبيقاته المعاصرة فى الفقة الإسلامي، صالح بن أحمد بن عبدالعزیز الوشیل، [[مجلة الجمعية الفقهية السعودية]] (عربستان سعودی)، شماره ۳۴، ۲۰۱۶م. [https://www.alfiqhia.org.sa/mjalah/34.pdf لینک متن مقاله]

# الأحكام الفقهية المتعلقة بطرق تحديد الثمن في عقود المقاولات، عبدالله بن صالح السیف، مجلة الدراسات الإسلامية (عربستان سعودی)، مجلد ۲۸، شماره ۲، ۲۰۱۶م. [https://jis.ksu.edu.sa/sites/jis.ksu.edu.sa/files/0028-02-08_0.pdf لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع بين التأصيل الشرعي والإطار القانوني، فاطمة آیت الغازي، مجلة الأبحاث والدراسات القانونیة (مغرب)، شماره ۷، ۲۰۱۶م.

# مقاصد الشريعة في العقود المالية: عقد الاستصناع نموذجا، أشرف علي عبدالحلیم، مجلة جامعة الشارقة للعلوم الإنسانية والاجتماعية (امارات متحده عربی)، مجلد ۱۳، شماره خاص، ۲۰۱۶م. [https://www.sharjah.ac.ae/ar/Research/spu/JournalHSS/Documents/SpecialIssue/1.pdf لینک متن مقاله]

# مدي استحقاق المستصنع مبلغ الشرط الجزائي عند إخلال الصانع بالالتزام في الفقة الإسلامي، عبدالکریم بن محمد السماعیل، مجلة الدراسات الإسلامیة (عربستان سعودی)، مجلد ۲۷، شماره ۲، ۲۰۱۵م. [https://jis.ksu.edu.sa/sites/jis.ksu.edu.sa/files/0027-02-04_0.pdf لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع: دراسة فقهية، سلمي بنت محمد بن صالح هوساوي، مجلة مركز البحوث والدراسات الإسلامية (مصر)، شماره ۴۵، ۲۰۱۴م.

# بعض قضايا فقهية مستجدة حول عقد الاستصناع، محمد مصطفی عبدالقدوس الندوي، مجلة البعث الإسلامي، مجلد ۶۰، شماره ۵، ۲۰۱۴م. [https://secureservercdn.net/160.153.138.178/6hg.1b4.myftpupload.com/books/nov-2014.pdf لینک متن مقاله]

# الاستصناع، علي أحمد السالوس، مجلة المجمع الفقهي (عربستان سعودی)، بی تا، [https://down.ketabpedia.com/files/bkb/bkb-fi10502-ketabpedia.com.pdf لینک متن مقاله]

# الطبيعة القانونية لعقد بيع البناء على الخارطة وضماناته: دراسة مقارنة، محمد علیان العزام، مجلة الحقوق (بحرین)، مجلد ۱۱، شماره ۲، ۲۰۱۴م.

# التكييف الفقهي لعقد المقاولة وما يقابله في القانون الاماراتي، منذر عبدالحکیم القضاة، مجلة مرکز البحوث والدراسات الإسلامیة (مصر)، شماره ۴۵، ۲۰۱۴م.

# عقد المقاولة وإجراؤه بطريقة المناقصة في الفقه الإسلامي، أسامة الحموي و السید تحسین بیرقدار، [[المجلة الأردنیة في الدراسات الإسلامیة]]، مجلد ۹، شماره ۳، ۲۰۱۳م. [https://repository.aabu.edu.jo/jspui/bitstream/123456789/388/1/_3_%20تحسين%20بيرقدار%20عقد%20المقاولة.pdf لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع: بين دراسة شرعية تأصيلية وصيغة تمويلية معاصرة، علي أحمد النوي، [[مجلة الدراسات العربیة]] (مصر)، شماره ۲۵، مجلد ۲، ۲۰۱۲م. [https://down.ketabpedia.com/files/bkb/bkb-fi05357-ketabpedia.com.pdf لینک متن مقاله]

# عقد المقاولة في الفقه الإسلامي، إبراهیم محمد شاشو و أسامة الحموي، مجلة جامعة دمشق للعلوم الاقتصادية والقانونية، مجلد ۲۶، شماره ۲، ۲۰۱۰م. [http://damascusuniversity.edu.sy/mag/law/images/stories/743-768.pdf لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع فى المصارف الإسلامية: دراسة مقارنة، الخضر عبدالله حنشل، مجلة العلوم الإدارية والاقتصادية (یمن)، شماره ۶، ۲۰۱۰م.

# التمويل بالمضاربة في المعاملات المالية المعاصرة: عقد السلم والاستصناع نموذجاً، حسن عبدالغني أبوغدة، [[مجلة البحوث الفقهیة المعاصرة]]، مجلد ۲۱، شماره ۸۵، ۲۰۱۰م.

# الاستصناع الموازي دراسة فقهية مقارنة، وائل محمد عربیات، مجلة دراسات علوم الشریعة والقانون (اردن)، مجلد ۳۶، شماره ۲، ۲۰۰۹م. [https://down.ketabpedia.com/files/bkb/bkb-fi11971-ketabpedia.com.pdf لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع في الفقه الاسلامي، عمر الجیلاني الأمین حماد، مجلة الباحث الجامعي (یمن)، شماره ۱۳، ۲۰۰۷م. [https://www.ibbuniv.edu.ye/uploads/files/5/2018032805064082.pdf لینک متن مقاله]

# نظرات في عقد المقاولة: الإنشاء و التعمير، حقيقته، تكييفه، حكمه، محمد بن جبر الألفي، مجلة الحکمة (عربستان سعودی)، شماره ۳۵، ۲۰۰۷م. [https://ia904506.us.archive.org/12/items/fiqh10001/fiqh10741.pdf لینک متن مقاله]

# اختلاف المتعاقدين في المقاولة، عبدالرحمن بن عاید بن خالد العاید، مجلة جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، شماره ۵۳، ۲۰۰۶م.

# عقد الاستصناع في الفقه الإسلامي : دراسة مقارنة بالقانون المصري و الكويتي مع تطبيقاته العملية المعاصرة بدولة الكويت، أسامة محمد حسن العبد، مجلة البحوث القانونية والإقتصادية (مصر)، شماره ۲۷، ۲۰۰۰م.

# الاستصناع ودوره في تمويل مشروعات البنية الأساسية في المملكة، [[رفیق یونس المصري]]، ندوة التعاون بين الحكومة والقطاع الاهلي في تمويل المشروعات الاقتصادية، مجلد ۱، ۱۹۹۹م.

# عقد السلم والاستصناع في الفقه الإسلامي والتمويل الإقتصادي، محمد مصطفی الزحیلي، مجلة كلية الدراسات الإسلامية والعربية (امارات متحده عربی)، شماره ۱۳، ۱۹۹۶م.

# وقفات متأنية مع عمليات التمويل في البنوك الإسلامية: التمويل عن طريق الاستصناع، محمد بن عبدالله الشباني، مجلة البیان (بریتانیا)، شماره ۹۳، ۱۹۹۵م.

# عقد الاستصناع: بين الإتباع والإستقلال وبين اللزوم والجواز، [[علي محیي الدین القرة الداغي]]، مجلة كلية الشريعة والدراسات الإسلامية (قطر)، شماره ۱۱، ۱۹۹۳م. [https://qspace.qu.edu.qa/bitstream/handle/10576/9474/039311-0011-fulltext.pdf?sequence=10&isAllowed=y لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع ومدى أهميته في الاستثمارات الإسلامية المعاصرة، مصطفی أحمد الزرقاء، [[مجلة مجمع الفقه الإسلامي]] (عربستان سعودی)، شماره ۷، ۱۹۹۲م. [https://al-maktaba.org/book/8356/14064 لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع، علي أحمد السالوس، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. [https://al-maktaba.org/book/8356/14088 لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع، وهبة مصطفی الزحیلي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. [https://al-maktaba.org/book/8356/14124 لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع، علي محیي الدین القرة الداغي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. [https://al-maktaba.org/book/8356/14138 لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع، عبدالله محمد عبدالله، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. [https://al-maktaba.org/book/8356/14175 لینک متن مقاله]

# الاستصناع ودوره في العمليات التمويلية المعاصرة، عبدالسلام العبادي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. [https://al-maktaba.org/book/8356/14193 لینک متن مقاله]

# الاستصناع وموقف الفقه الإسلامي منه في صورة عقد استصناع أو عقد سلم، حسن علي الشاذلي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. [https://al-maktaba.org/book/8356/14207 لینک متن مقاله]

# أثر الاستصناع في تنشيط الحركة الصناعية، محمد عبد اللطیف صالح الفرفور، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. [https://al-maktaba.org/book/8356/14267 لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع، کمال الدین جعیط، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. [https://al-maktaba.org/book/8356/14275 لینک متن مقاله]

# الاستصناع والمقاولات في العصر الحاضر، مصطفی کمال التارزي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. [https://al-maktaba.org/book/8356/14306 لینک متن مقاله]

# الاستصناع تعريفه - تكيفه - حكمه – شروطه أثره في تنشيط الحركة الاقتصادية، سعود بن مسعد بن مساعد الثبيتي، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. [https://al-maktaba.org/book/8356/14356 لینک متن مقاله]

# عقد الاستصناع وعلاقته بالعقود الجائزة، محمد رأفت سعید، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۷، ۱۹۹۲م. [https://al-maktaba.org/book/8356/14392 لینک متن مقاله]

# بحث عن الاستصناع «تعریفه-حکمه-رأی الأئمة والفقهاء فیه»، عبدالله بن حمد العبودي، مجموع بحوث ومقالات الشیخ عبدالله بن حمد العبودي، بی‌تا، [https://down.ketabpedia.com/files/bkb/bkb-fi04490-ketabpedia.com.pdf لینک متن مقاله]

# الاستصناع الموازي دراسة فقهية مقارنة، محمد بن مطر السهلي، مجلة الجامعة الإسلامية، ملحق شماره ۱۸۳. [https://down.ketabpedia.com/files/bkb/bkb-fi12385-ketabpedia.com.pdf لینک متن مقاله]

# عقد استصناع در حقوق ایران و فقه امامیه با نگاهی به کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا، پایان‌نامه دکتری، گروه حقوق بین‌الملل، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/715191a33164c31bcf6d300e9a4a21f2 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# بررسی ماهیت و احکام عقد استصناع از منظر فقهی، اسماعیل امیدی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/164d4bc2aa7326a8202d684585533767?sample=1 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# عقد استصناع از منظر فقه امامیه، فقه حنفی و حقوق افغانستان، سید موسی علوی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، [[جامعة المصطفی العالمیة]]، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/f646b80ef4682e98c08329c2db3e4a8c اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# ماهیت عقد استصناع و احکام آن در مذاهب اسلامی، منتظر مهدی، پایان‌نامه دکتری، مجتمع آموزش عالی فقه، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/715191a33164c31bcf6d300e9a4a21f2 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# بررسی حقوقی تأمین منابع مالی از طریق صکوک و اوراق استصناع در دوران پسا تحریم، حمید صفرزاده بقال، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه حکیم سبزرواری، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/f6148958ac9c09a5257756bc76fb2f28 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# بررسی عقد استصناع در حقوق ایران و افغانستان، فروزان قبادی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/3f40adb96b3dbbb74de42c65653f9e3a اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# طراحی چارچوب‌های قراردادهای اوراق سفارش ساخت (صکوک استصناع) در بازار مالی ایران، ابوذر سروش، پایان‌نامه دکتری، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/8868b4c4a89611f79c87562819bc2695 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# مقایسه قرارداد ساخت، بهره‌برداری و انتقال (B.O.T) در حقوق موضوعه و قرارداد استصناع در فقه، سید محمدمهدی امارتی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، [[دانشگاه امام صادق(ع)]]، ۱۳۹۴ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/7250f33e1f8efb75ee706da994facba4 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# بررسی تطبیقی مبانی فقهی فقهای امامیه و اهل سنت در تبیین عقد استصناع، فاطمه پورعوض، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/73e9d1dfd2166418aeed13899211f787 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# کاربرد عقد استصناع در معاملات بانکی، مهدی شهریوری مقدم، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، مجتمع دانشگاهی ولیعصر(عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/6b75f85c9fac7485b9ba28d42d614158 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# ماهیت حقوقی و آثار قرارداد ساخت و مقایسه‌ آن با عقد استصناع، عصمت منادی‌فرد، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/eaca680a184b619093b92ea1bf5cd002 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# عقود مرابحه و استصناع در نظام بانکی ایران، فرانک مؤذن، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۹۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/a21de74f426dce2006f68a5e054b7c95 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# بررسی ماهیت و ادله صحت و لزوم بیع استصناع در فقه و حقوق با محوریت آراء امام خمینی(س)، سمانه صمدی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، [[پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی]]، ۱۳۹۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/c9c5e1104781833eb0fd7f02cdfd0971 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# کارکرد استصناع در بانکداری بدون ربا با مطالعه تطبیقی آن در فقه اسلامی، فاطمه خراسانی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، ۱۳۹۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2d4ddcef43cacfd23475413c53c58beb اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# حقوق ابزارهای مالی اوراق اجاره، استصناع و مرابحه، جواد عسگری، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۹۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/4299c7e69e5c68e6a241efe053c91fa7 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# بررسی فقهی حقوقی اوراق استصناع(سفارش ساخت)، حمیده گوشی دهقی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/32cb1fc10e43b55111372a986d0b2c41 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# بررسی حقوقی صکوک استصناع، نگار رضوی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ۱۳۹۱ش.

# مطالعه تطبیقی عقد استصناع (سفارش ساخت) در فقه و حقوق، فاطمه دهقانی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه پیام‌نور استان تهران، ۱۳۸۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/98835120687f937c510d24c47d936985 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# بررسی تطبیقی قرارداد سفارش ساخت (استصناع) در حقوق موضوعه و فقه، محمدرضا حسنی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، ۱۳۸۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/a63109064ed19f8cabbde853fda50423 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]

# أثر التغير في قيمة العملة في عقدي السلم والاستصناع في الفقه الإسلامي، محمد منور الشرفات، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، کلیة الشریعة، جامعة آل البیت، اردن، ۲۰۲۱م.

# عقد الاستصناع وتطبيقاته في البنك الإسلامي الأردني والمهن الحرفية: دراسة فقهية مقارنة، محمد مازن محمد رشدي الزغول، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، کلیة الشریعة، جامعة جرش، اردن، ۲۰۲۰م.

# معيار الجودة في عقدي السلم والاستصناع في الفقه الإسلامي، آیة إسماعیل غانم أبو شقرة، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، كلية الشريعة والقانون، الجامعة الإسلامية، غزه، ۲۰۱۵م. [https://down.ketabpedia.com/files/bkb/bkb-fi05934-ketabpedia.com.pdf لینک دسترسی به پایان‌نامه]

# عقد الاستصناع في الفقه الإسلامي وتطبيقاته في المصارف الإسلامية بإندونيسيا: مقارنة بالمصارف الإسلامية السودانية، أحمدي رجالي جواب، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، كلية الشريعة والقانون، جامعة أم درمان الاسلامية، ۲۰۰۶م.

# تطبیقات عقود الاستصناع في مشروعات البناء والتشغیل والتحویل B.O.T ودور المؤسسات المالیة الإسلامیة في تمویلها الکویت حالة تطبیقیة، عبدالله مرشد الصلیلي، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، کلیة الشریعة والدراسات الإسلامیة، جامعة الیرموك، اردن، ۲۰۰۶م. [https://ia803008.us.archive.org/19/items/ktp2019-tra11467/ktp2019-tra11467.pdf لینک دسترسی به پایان‌نامه]

# عقود السلم - الاستصناع - المشاركة: دراسة فقهية تطبيقية، طه أحمد منصر العقبي، پایان‌نامه دکتری، كلية الآداب، جامعة النيلين، سودان، ۲۰۰۶م.

# مشروعية الإستثمار فى المصارف الإسلامية فى نطاق البيع بالمساومة والإستصناع، جمال أحمد المجلي أبوشریعة، پایان‌نامه دکتری، كلية الدراسات العليا، جامعة القرآن الكريم والعلوم الإسلامية، سودان، ۱۹۹۵.

# الاستصناع في الفقه والقانون، شادیة الجویني، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، المعهد الأعلى للشريعة، جامعة الزيتونة، تونس، ۱۹۹۳م.

# عقد الاستصناع: دراسة مقارنة، کاسب بن عبدالکریم البدران، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، المعهد العالي للقضاء، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، عربستان سعودی، ۱۹۷۸م.

# درس خارج استصناع، مدرس: آیت‌الله سبحانی، ۱۳۹۶ش. [https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/sobhani/feqh/96/961123/ لینک متن درس]

# درس بررسی قرارداد استصناع در بانکداری بدون ربا، مدرس: محمد‌نقی نظرپور، [http://ocw.sharif.edu/session/id/video/7034/100/جلسه-ی-9-بررسی-قرارداد-استضاع-در-بانکداری-بدون-ربا-بانکداری-اسلامی.html لینک فیلم درس]