۶٬۷۴۴
ویرایش
←فارسی
(←لید) |
(←فارسی) |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{منابع مطالعاتی|}} | {{منابع مطالعاتی|}} | ||
[[ضمان عاقله]] ضمانت قهری خانواده پدری یا خویشان سببی در مورد پرداخت دیه مقتول در قتل غیر عمد است. بدلیل تفاوت تعبیر در روایات، در اینکه عاقله دقیقا چه افرادی هستند اختلاف نظر وجود دارد. قانون مجازات اسلامى، طبق فتواى مشهور فقهای شیعه در مورد پرداخت دیه از سوى عاقله، در مواد ۳۰۵ و ۳۰۶ ضمان عاقله را در موارد زیر بیان کرده است: ۱. قتل خطاى محض، در صورتى که قتل با بیّنه یا قسامه یا علم قاضى ثابت شود. ۲.جنایت عمد و شبه عمد نابالغ و دیوانه به منزله خطاى محض. | [[ضمان عاقله]] ضمانت قهری خانواده پدری یا خویشان سببی در مورد پرداخت دیه مقتول در قتل غیر عمد است. بدلیل تفاوت تعبیر در روایات، در اینکه عاقله دقیقا چه افرادی هستند اختلاف نظر وجود دارد. قانون مجازات اسلامى، طبق فتواى مشهور فقهای شیعه در مورد پرداخت دیه از سوى عاقله، در مواد ۳۰۵ و ۳۰۶ ضمان عاقله را در موارد زیر بیان کرده است: ۱. قتل خطاى محض، در صورتى که قتل با بیّنه یا قسامه یا علم قاضى ثابت شود. ۲.جنایت عمد و شبه عمد نابالغ و دیوانه به منزله خطاى محض. | ||
در مساله عاقله نزد فقیهان چند دیدگاه وجود دارد: ۱. برخی فقها از جمله [[سید علی سیستانی]] در صورت خطای محض دیه را بر ذمّۀ قاتل ثابت می‌دانند ولی پرداخت آن تکلیفاً بر عاقله واجب است. ۲.دیدگاه فقیهانی چون [[ناصر مکارم شیرازی]] که قائل به ضمان عاقله در قتل خطایی است که از طریق بینه ثابت شده باشد. ۳. [[یوسف صانعی]] معتقد است عاقله در صورت بی‌مبالاتی در قبال حفظ قاتل، مسئول دیه است. ۴. به طور کلی نقشی برای عاقله در پرداخت دیه نمی‌بینند | |||
در مساله عاقله نزد فقیهان چند دیدگاه وجود دارد: ۱. برخی فقها از جمله [[سید علی سیستانی]] در صورت خطای محض دیه را بر ذمّۀ قاتل ثابت می‌دانند ولی پرداخت آن تکلیفاً بر عاقله واجب است. ۲.دیدگاه فقیهانی چون [[ناصر مکارم شیرازی]] که قائل به ضمان عاقله در قتل خطایی است که از طریق بینه ثابت شده باشد. ۳. [[یوسف صانعی]] معتقد است عاقله در صورت بی‌مبالاتی در قبال حفظ قاتل، مسئول دیه است. ۴. گروهی به طور کلی نقشی برای عاقله در پرداخت دیه نمی‌بینند مانند [[محمد صادقی تهرانی]] که دلیلی در شرع بر ضمانت عاقله نیافته و نظیر [[محمد حسن مرعشی]] که ضمان عاقله را منحصر در عصر قبیله‌گرایی می‌داند. | |||
در برخی از روایات به عهده گذاشته شدن پرداخت دیه بر گردن عاقله به موجب قاعده من له الغنم فعلیه الغرم، امری در قبال برخورداری از ارث گفته شده است و برخی به جهت تعدیل تعصبات قبیله‌ای و یا برقراری اصل تعاون و همکاری بین خانواده می‌دانند. تحقیقات زیر به بررسی حکم عاقله می‌پردازد. | در برخی از روایات به عهده گذاشته شدن پرداخت دیه بر گردن عاقله به موجب قاعده من له الغنم فعلیه الغرم، امری در قبال برخورداری از ارث گفته شده است و برخی به جهت تعدیل تعصبات قبیله‌ای و یا برقراری اصل تعاون و همکاری بین خانواده می‌دانند. تحقیقات زیر به بررسی حکم عاقله می‌پردازد. | ||
== | == کتاب‌ها == | ||
=== فارسی === | === فارسی === | ||
# مسئولیت عاقله در حقوق کیفری اسلامی، محمدامین نوری‌نژاد، تهران، انتشارت ماهواره، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400808333.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید] | # مسئولیت عاقله در حقوق کیفری اسلامی، محمدامین نوری‌نژاد، تهران، انتشارت ماهواره، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400808333.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید] | ||
| خط ۱۹: | خط ۲۰: | ||
# دیه العاقله: طبقا لنظریات المرجع الدینی سماحه آیه الله العظمی الشیخ یوسف الصانعی دام ظله، فخرالدین صانعی، تهران، فقه الثقلین، ۱۳۹۷ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/97/97c13960.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید] | # دیه العاقله: طبقا لنظریات المرجع الدینی سماحه آیه الله العظمی الشیخ یوسف الصانعی دام ظله، فخرالدین صانعی، تهران، فقه الثقلین، ۱۳۹۷ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/97/97c13960.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید] | ||
== | == مقاله‌ها == | ||
=== فارسی === | === فارسی === | ||
#نهاد عاقله قائم مقام مرتکب در پرداخت دیه جنایات خطایی، | # نهاد عاقله قائم مقام مرتکب در پرداخت دیه جنایات خطایی، محمد مصدق، دو فصلنامه دادرسی، شماره۱۵۱، فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۱ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1877234/%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D9%82%D9%84%D9%87-%D9%82%D8%A7%DB%8C%D9%85-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B1%D8%AA%DA%A9%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%AF%DB%8C%D9% اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید] | ||
# ضمان عاقله از دید فقه و حقوق، امیرحسین وفایی نژاد، پژوهشهای | # ضمان عاقله از دید فقه و حقوق، امیرحسین وفایی نژاد، پژوهشهای دینی علوم اسلامی فقه و حقوق در ایران و جهان اسلام، دوره ۲، ۱۳۹۸ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1810705/ضمان-عاقله-از-دید-فقه-و-حقوق?q=ضمان%20عاقله%20%D اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید] | ||
# ضمان عاقله و نظام قبیله ای، رضا پورمحمدی و محمدرسول آهنگران، [[دوفصلنامه فقه و حقوق معاصر]]، شماره ۷، سال ۴، | # ضمان عاقله و نظام قبیله ای، رضا پورمحمدی و محمدرسول آهنگران، [[دوفصلنامه فقه و حقوق معاصر]]، شماره ۷، سال ۴، ۱۳۹۷ش. [https://journals.icscr.ir/wp-content/uploads/2020/11/feqh-and-osool-num07-art03.pdf مقاله را از اینجا ببینید] | ||
#نقد | # نقد نظریه لزوم توزیع دیه بر عاقله با تکیه براندیشه‌های فقهی آیت‌الله‌العظمی سبحانی، احمد مرتاضی و بهروز یوسفلو، بررسی اندیشه های علمی آیت الله العظمی جعفر سبحانی، ۲۳و۲۴ آبان ماه سال ۱۳۹۷ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1915575/ÙÙد-ÙظرÛÙ-ÙزÙÙ
-تÙزÛع-دÛÙ-بر-عاÙÙÙ-با-تکÛÙ اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید] | ||
#مبانی فقهی تقسیم دیه بر عاقله در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، سقراط کلینی، رسائل، شماره ۵ و ۶، زمستان ۱۳۹۴و بهار ۱۳۹۵ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1292348/ | # مبانی فقهی تقسیم دیه بر عاقله در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، سقراط کلینی، رسائل، شماره ۵ و ۶، زمستان ۱۳۹۴و بهار ۱۳۹۵ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1292348/Ù
باÙÛ-ÙÙÙÛ-تÙسÛÙ
-دÛÙ-بر-عاÙÙÙ-در-ÙاÙÙÙ-Ù
Ø اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید] | ||
# ضمان عاقله از نگاهی دیگر، محسن احمدوند و حسین ناصری مقدم، [[فصلنامه فقه و اصول]]، شماره ۱۰۰، | # ضمان عاقله از نگاهی دیگر، محسن احمدوند و حسین ناصری مقدم، [[فصلنامه فقه و اصول]]، شماره ۱۰۰، ۱۳۹۴ش. [https://jfiqh.um.ac.ir/article_29779_66bd3e101f2df276bfa6e6fee7476545.pdf مقاله را از اینجا ببینید] | ||
# واکاوی نهاد عاقله به عنوان استثنایی بر قاعده «وزر» در فقه و حقوق، محمدرضا صفری، دوفصلنامه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، شماره ۳۱، ۱۳۹۴ش. [http://journals.miu.ac.ir/article_1585_224d1b2605394c25bbbf83e4453fbf41.pdf مقاله را از اینجا ببینید] | |||
# واکاوی نهاد عاقله به عنوان استثنایی بر قاعده «وزر» در فقه و حقوق، محمدرضا صفری، | # قرآن و ضمان عاقله، احمد حاجی ده آبادی، [[دوفصلنامه قرآن، فقه و حقوق اسلامی]]، شماره ۱، سال ۱، ۱۳۹۳ش. [https://www.sijl.ir/article_133210_9a233456f91ab5a4235ecb45ec9b59cc.pdf مقاله را از اینجا ببینید] | ||
# قرآن و ضمان عاقله، احمد حاجی ده آبادی، [[دوفصلنامه قرآن، فقه و حقوق اسلامی]]، شماره ۱، سال ۱، | #ماهیت و احکام نهاد عاقله، سید سجاد موسوی کرمانشاهی، فقه اهل بیت، شماره۷۴، ۱۳۹۲ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20160306142257-9701-57.pdf اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید] | ||
#ماهیت و احکام نهاد عاقله، سید سجاد موسوی کرمانشاهی، فقه اهل بیت، شماره۷۴، | # عاقله در نظام فقهی اسلام، صدیقه اشرف و ام البنین سالاری، [[فصلنامه فقه و تاریخ تمدن]]، شماره ۲، سال ۸، ۱۳۹۰ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1100345/عاقله-در-نظام-فقهی-اسلام اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید] | ||
# عاقله در نظام فقهی اسلام، صدیقه اشرف و ام البنین سالاری، [[فصلنامه فقه و تاریخ تمدن]]، شماره ۲، سال ۸، | # تحلیلی از مسئولیت عاقله خویشان و بیت المال در فقه در راستای اصل مسئولیت مدنی ناشی از عمل غیر در حقوق فرانسه، علیرضا یزدانیان، [[دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی]]، شماره ۱، سال ۴۴، ۱۳۹۰ش. | ||
# تحلیلی از مسئولیت | # بررسی فقهی و حقوقی عاقله، روح‌الله افضلی، فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره ۷، دوره ۲، ۱۳۹۰ش. [http://qsf.iranjournals.ir/article_629209_b29048620b133551ccf376528eb7378b.pdf مقاله را از اینجا ببینید] | ||
# بررسی فقهی و حقوقی عاقله، روح‌الله افضلی، فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره ۷، دوره ۲، | # شبهات نهاد عاقله، علی صادقی، دوفصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۶۳، ۱۳۸۹ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20130101083000-9701-7.pdf مقاله را از اینجا ببینید] | ||
# شبهات نهاد عاقله، علی صادقی، | # پژوهشی در ضمان عاقله، وفا درویش پور، [[فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی]]، شماره ۱۵، ۱۳۸۸ش. [https://www.sid.ir/fileserver/jf/29213881503 مقاله را از اینجا ببینید] | ||
# پژوهشی در ضمان عاقله، وفا درویش پور، [[فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی]]، شماره ۱۵، | |||
# ضمان عاقله و اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری، طاهره علیرضایی، نشریه دادرسی، شماره ۶۷، ۱۳۸۷ش. [https://www.tpbin.com/Article/753994c5f87e467697f108512070c5 اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید] | # ضمان عاقله و اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری، طاهره علیرضایی، نشریه دادرسی، شماره ۶۷، ۱۳۸۷ش. [https://www.tpbin.com/Article/753994c5f87e467697f108512070c5 اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید] | ||
#ضمان عاقله و اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری، طاهره علیرضایی، دادرسی، شماره۶۴، مهرو آبان۱۳۸۶ش. [https://www.vekalatonline.ir/print.php?ToDo=ShowArticles&AID=93444 مقاله را از اینجا ببینید] | #ضمان عاقله و اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری، طاهره علیرضایی، دادرسی، شماره۶۴، مهرو آبان۱۳۸۶ش. [https://www.vekalatonline.ir/print.php?ToDo=ShowArticles&AID=93444 مقاله را از اینجا ببینید] | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
# ضمان عاقله از دو منظر توجیهی و انتقادی، محمدعلی حسینی منش، مقالات و بررسی ها، شماره ۷۴، ۱۳۸۲ش. [https://journals.ut.ac.ir/article_12143_215a8fd74c9e047e657a0fc70eedcfa0.pdf مقاله را از اینجا ببینید] | # ضمان عاقله از دو منظر توجیهی و انتقادی، محمدعلی حسینی منش، مقالات و بررسی ها، شماره ۷۴، ۱۳۸۲ش. [https://journals.ut.ac.ir/article_12143_215a8fd74c9e047e657a0fc70eedcfa0.pdf مقاله را از اینجا ببینید] | ||
# عاقله اصل حمایت از خانواده، علی محامد، فصلنامه پژوهشهای فلسفی -کلامی، دوره ۱, شماره ۲، دانشگاه قم، اسفند ۱۳۷۸ش. [https://pfk.qom.ac.ir/article_466_8dc3abe713cd9959d4e5d54033a598ac.pdf مقاله را از اینجا ببینید] | # عاقله اصل حمایت از خانواده، علی محامد، فصلنامه پژوهشهای فلسفی -کلامی، دوره ۱, شماره ۲، دانشگاه قم، اسفند ۱۳۷۸ش. [https://pfk.qom.ac.ir/article_466_8dc3abe713cd9959d4e5d54033a598ac.pdf مقاله را از اینجا ببینید] | ||
#ماهیت حقوقی دیه و ضمان عاقله، محمد خلیل صالحی، دوفصلنامه پژوهش های مدیریت راهبردی، شماره ۹، بهار و تابستان ۱۳۷۴ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1005262/ | # ماهیت حقوقی دیه و ضمان عاقله، محمد خلیل صالحی، دوفصلنامه پژوهش های مدیریت راهبردی، شماره ۹، بهار و تابستان ۱۳۷۴ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1005262/ماهیت-حقوقی-دیه-و-ضمان-عاقله اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید] | ||
#ضمان عاقله، ابوالقاسم گرجی، دوفصلنامه حق ومطالعات حقوقی و قضایی، شماره ۱۱ و ۱۲، پاییز و زمستان ۱۳۶۶ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/450681/ | # ضمان عاقله، ابوالقاسم گرجی، دوفصلنامه حق ومطالعات حقوقی و قضایی، شماره ۱۱ و ۱۲، پاییز و زمستان ۱۳۶۶ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/450681/ضمان-عاقله اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید] | ||
#احکام و فلسفه دین در فقه اسلامی: چرا دیه بر عاقله است؟، م.ن، درسهایی از مکتب اسلام، شماره ۸، آبان ۱۳۶۵ش. | # احکام و فلسفه دین در فقه اسلامی: چرا دیه بر عاقله است؟، م.ن، درسهایی از مکتب اسلام، شماره ۸، آبان ۱۳۶۵ش. | ||
#بیمه متقابل در پیشینه اسلامی (ضمان عاقله و جریره)، سیدمصطفی محقق داماد، حقوق دادگستری، شماره۶، زمستان ۱۳۶۱ش. | # بیمه متقابل در پیشینه اسلامی (ضمان عاقله و جریره)، سیدمصطفی محقق داماد، حقوق دادگستری، شماره۶، زمستان ۱۳۶۱ش. | ||
=== عربی === | === عربی === | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
# فتاوى شرعية: الدية و العاقلة، دار الإفتاء، هدي الإسلام، مج ۳۶، ع ۹، ۱۰، وزارة الأوقاف والشئون والمقدسات الإسلامية، ۱۹۹۳م. | # فتاوى شرعية: الدية و العاقلة، دار الإفتاء، هدي الإسلام، مج ۳۶، ع ۹، ۱۰، وزارة الأوقاف والشئون والمقدسات الإسلامية، ۱۹۹۳م. | ||
== | == پایان‌نامه‌ها == | ||
=== فارسی === | === فارسی === | ||
# ضمان عاقله نسبت به خسارتهای درمانی مازاد بر دیه از منظر فقه اهل بیت (علیهم السلام) و فقه حنفی، عبدالعالم معتمدی، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه تخصصی، کارشناسی ارشد، ۱۴۰۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/d3acd9a22f7861968ef744dd88fae74b اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید] | |||
# بررسی نقش عاقله در فقه و حقوق جزای ایران، محرم نصیری بورگهم، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، ۱۳۹۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/7c3830208978acf1c25ce71203c45c23 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید] | # بررسی نقش عاقله در فقه و حقوق جزای ایران، محرم نصیری بورگهم، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، ۱۳۹۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/7c3830208978acf1c25ce71203c45c23 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید] | ||
# بررسی مبانی و موارد پرداخت دیه توسط عاقله در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران، حشمت صفانژاد، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س)، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/89399d0a2e8fd3b2eab99c3e6013ccdd اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید] | # بررسی مبانی و موارد پرداخت دیه توسط عاقله در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران، حشمت صفانژاد، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س)، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/89399d0a2e8fd3b2eab99c3e6013ccdd اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید] | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۸: | ||
* [[دیه غیر مسلمانان (منابع مطالعاتی)]] | * [[دیه غیر مسلمانان (منابع مطالعاتی)]] | ||
* [[خسارت مازاد بر دیه (منابع مطالعاتی)]] | * [[خسارت مازاد بر دیه (منابع مطالعاتی)]] | ||
[[رده:منابع مطالعاتی دیات]] | |||