اموال مشترک زوجین (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{منابع مطالعاتی}}
{{منابع مطالعاتی}}
[[اموال مشترک زوجین]] مجموعه دارایی‌هایی است که در طول دوران ازدواج حاصل می‌شود و به هیچ یک از زن یا شوهر اختصاص ندارد. جهیزیه، اثاثیه، خانه و وسیله نقلیه از جمله اموالی هستند که ممکن است مال مشترک زوجین باشد. پرسش اساسی در این موضوع این است که آیا اموال حاصله پس از ازدواج، اموال شخصی هر یک از زوجین است یا همه درآمدها و اموالی که پس از ازدواج حاصل شود مال مشترک آنها به‌حساب می‌آید. در نظام قانون مدنی بسیاری از کشورهای اسلامی، به تبع فقه اسلامی، استقلال مالی هریک از زوجین (چه زن و چه مرد) به رسمیت شناخته شده است. پس زن و مرد می‌توانند مستقلاً در دارایی حاصل از فعالیت اقتصادی خود هر تصرفی داشته باشد. حال پرسش اینجا است که آیا ریاست اقتصادی شوهر بر خانواده باعث می‌شود تا اختیاری بر اموال همسر خود داشته باشد یا خیر؟ آیا این ریاست مالی استقلال زن را شرعاً محدود می‌کند؟ در صورت پاسخ مثبت به پرسش‌های قبل، آیا این اختیارات پس از طلاق نیز اثری بر اموال غیر مشترک زن دارد؟ آیا اگر درآمد خانواده به فعالیت اقتصادی زن بستگی داشته باشد نیز همین احکام برقرار است؟ در صورت طلاق یا فسخ یا ابطال نکاح، نحوه تقسیم اموال چگونه است؟
[[اموال مشترک زوجین]] مجموعه از دارایی‌هاست که زوجین در دوران زندگی مشترک خود به‌دست می‌آورند از جمله خانه، اثاثیه آن و وسیله نقلیه. درباره این اموال گفته شده اختصاص به هیچ یک از زن یا شوهر ندارد و استفاده از آنها به صورت مشترک است.  


علاوه بر پرسش‌های قبل این نیز مهم است که بدانیم، آیا کار هر یک از زوجین در خانه، یا هرگونه فعالیت مربوط به خانواده، برای او حقی در اموال حاصل از فعالیت اقتصادی همسرش ایجاد می‌کند یا تمام اموال متعلق به همسری است که کار کرده؟ میزان کمی این حق چقدر است؟ نحوه اشتراک او در اموال به دست آمده از فعالیت اقتصادی همسرش از نوع مشاع است یا دیگر انواع ملکیت؟ اگر این اشتراک وجود نداشته باشد، آیا فرد می‌تواند بابت زمانی که صرف فعالیت غیراقتصادی در خانه کرده است طلب اجرت‌المثل کند؟ معیار فقهی پاسخ به هر یکی از این پرسش‌ها چیست؟
چندین پرسش در این باره قابل طرح است؛ آیا همه اموال و درآمدهای به‌دست آمده پس از ازدواج، مال مشترک زوجین محسوب می‌شود یا اینکه هر کدام از زوجین امکان کسب درآمد اختصاصی خود را نیز دارند؟ آیا ریاست اقتصادی شوهر بر خانواده باعث می‌شود تا اختیاری بر اموال همسر خود داشته باشد یا خیر؟ آیا این ریاست مالی استقلال زن را شرعاً محدود می‌کند؟ در صورت پاسخ مثبت به پرسش‌های قبل، آیا این اختیارات پس از طلاق نیز اثری بر اموال غیر مشترک زن دارد؟ آیا اگر درآمد خانواده به فعالیت اقتصادی زن بستگی داشته باشد نیز همین احکام برقرار است؟ در صورت طلاق یا فسخ یا ابطال نکاح، نحوه تقسیم اموال چگونه است؟ آیا کار هر یک از زوجین در خانه، یا هرگونه فعالیت مربوط به خانواده، برای او حقی در اموال حاصل از فعالیت اقتصادی همسرش ایجاد می‌کند یا تمام اموال متعلق به همسری است که کار کرده؟ چگونگی اشتراک در اموال به دست آمده از فعالیت اقتصادی همسر از نوع مشاع است یا دیگر انواع ملکیت؟ اگر این اشتراک وجود نداشته باشد، آیا فرد می‌تواند بابت زمانی که صرف فعالیت غیراقتصادی در خانه کرده است طلب اجرت‌المثل کند؟ معیار فقهی پاسخ به هر یکی از این پرسش‌ها چیست؟  


فقیهان معاصر در برخی پژوهش‌های خود به این پرسش‌ها پرداخته‌اند. بسیاری از پژوهش‌های حقوقی در این زمینه نیز شامل بررسی برخی مبانی فقهی قوانین مربوط به ملکیت مشترک زوجین هستند.
در نظام قانون مدنی بسیاری از کشورهای اسلامی، به تبع فقه اسلامی، استقلال مالی هریک از زوجین (چه زن و چه مرد) به رسمیت شناخته شده است؛ پس زن و مرد می‌توانند مستقلاً در دارایی به‌دست آمده از فعالیت اقتصادی خود هر تصرفی داشته باشد. فقیهان معاصر در برخی پژوهش‌های خود به این پرسش‌ها پرداخته‌اند. بسیاری از پژوهش‌های حقوقی در این زمینه نیز شامل بررسی برخی مبانی فقهی قوانین مربوط به ملکیت مشترک زوجین هستند.  


==کتاب==
==کتاب==
خط ۱۹: خط ۱۹:
==مقاله==
==مقاله==
===فارسی===
===فارسی===
#وضعیت زوجین نسبت به اموال حاصله در دوران زندگی مشترک از نظر فقه و حقوق، نازنین روح‌افزا، محمود قیوم‌زاده، سومین کنفرانس بین‌المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی، ۱۳۹۷ش.
# تحلیل ادله و مبانی مشروعیت شروط با تاکید بر شرط تنصیف دارایی زوج با رویکردی به حقوق شهروندی، صفرعلی استادی و هادی عظیمی گرگانی، فصلنامه اخلاق زیستی، شماره ۳۱، بهار ۱۳۹۸ش. [https://journals.sbmu.ac.ir/be/article/view/27199/25882 مقاله را اینجا ببینید.]
#وضعیت فقهی حقوقی اختلاف زوجین در اثاثیه منزل، همایون مافی و سمیه ظهوری و محمد فرزانگان، [[دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)]]، سال ۲۱، شماره ۶۵، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ش. [https://www.sid.ir/fileserver/jf/10003913956504 مقاله را اینجا ببینید.]
# وضعیت زوجین نسبت به اموال حاصله در دوران زندگی مشترک از نظر فقه و حقوق، نازنین روح‌افزا، محمود قیوم‌زاده، سومین کنفرانس بین‌المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی، ۱۳۹۷ش. [https://jlq.ut.ac.ir/article_29963_9075e42a532e9098c8f000de3f6e40b3.pdf مقاله را اینجا ببینید.]
#مبانی فقهی استحقاق اجرت‌المثل زوجه و تاثیر شرط تنصیف اموال بر آن، محسن شیری، رسائل، شماره ۵ و ۶، زمستان ۱۳۹۴ش و بهار ۱۳۹۵ش.
# شرط تنصیف دارایی های زوج، راهکاری جهت حفظ حقوق مالی زنان، سوده جعفری و فرزاد قیصریان، فصلنامه پژوهش نامه زنان، شماره ۲، سال ۸، تابستان ۱۳۹۶ش. [https://womenstudy.ihcs.ac.ir/article_2721_8a4fe40f7f69069f607d439a51028faa.pdf مقاله را اینجا ببینید.]
#پژوهشی فقهی در رابطه مالی زوجه و زوج و روش‌های تأمین مالی زوجه در خانواده، محمدحسن حائری و رضا رحیمی، [[پژوهش‌نامه فقه اجتماعی]]، سال سوم - شماره ۲، بهار و تابستان ۱۳۹۴ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/426907 مقاله را اینجا ببینید.]
# وضعیت فقهی حقوقی اختلاف زوجین در اثاثیه منزل، همایون مافی و سمیه ظهوری و محمد فرزانگان، [[دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)]]، سال ۲۱، شماره ۶۵، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ش. [https://www.sid.ir/fileserver/jf/10003913956504 مقاله را اینجا ببینید.]
#تحلیل فقهی حقوقی اوصاف و وضعیت شرط تنصیف اموال زوج، محمد عابدی و حسین صفوی شاملو، [[فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی]]، دوره ۶، شماره ۱۰، تیر ۱۳۹۳ش. [https://feqh.semnan.ac.ir/article_1913_3153cfa765b9525302286f7604d90145.pdf مقاله را اینجا ببینید.]
# مبانی فقهی استحقاق اجرت‌المثل زوجه و تاثیر شرط تنصیف اموال بر آن، محسن شیری، رسائل، شماره ۵ و ۶، زمستان ۱۳۹۴ش و بهار ۱۳۹۵ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1292344/%d9%85%d8%a8%d8%a7%d9%86%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%ad%d9%82%d8%a7%d9%82-%d8%a7%d8%ac%d8%b1%d8%aa-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%ab%d9%84-%d8%b2%d9%88%d8%ac%d9%87-%d9%88-%d8%aa%d8%a7%d8% اطلاعات مقاله را اینجا ببینید.]
#وضعیت زوجه نسبت به اموال حاصله در دوران زندگی مشترک، حسین مهرپور و مریم غنی‌زاده، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، سال چهل و دوم، شماره ۲۷، پاییز ۱۳۹۱ش. [https://jlq.ut.ac.ir/article_29963_9075e42a532e9098c8f000de3f6e40b3.pdf مقاله را اینجا ببینید.]
# پژوهشی فقهی در رابطه مالی زوجه و زوج و روش‌های تأمین مالی زوجه در خانواده، محمدحسن حائری و رضا رحیمی، [[پژوهش‌نامه فقه اجتماعی]]، سال سوم - شماره ۲، بهار و تابستان ۱۳۹۴ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/426907 مقاله را اینجا ببینید.]
#شرط تنصیف دارایی در عقد نکاح در صورت انحلال آن، عبدالرسول دیانی، دادرسی، شماره ۵۳، آذر و دي ۱۳۸۴ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/130016 مقاله را اینجا ببینید.]
# تحلیل فقهی حقوقی اوصاف و وضعیت شرط تنصیف اموال زوج، محمد عابدی و حسین صفوی شاملو، [[فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی]]، دوره ۶، شماره ۱۰، تیر ۱۳۹۳ش. [https://feqh.semnan.ac.ir/article_1913_3153cfa765b9525302286f7604d90145.pdf مقاله را اینجا ببینید.]
# وضعیت زوجه نسبت به اموال حاصله در دوران زندگی مشترک، حسین مهرپور و مریم غنی‌زاده، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، سال چهل و دوم، شماره ۲۷، پاییز ۱۳۹۱ش. [https://jlq.ut.ac.ir/article_29963_9075e42a532e9098c8f000de3f6e40b3.pdf مقاله را اینجا ببینید.]
# شرط تنصیف دارایی در عقد نکاح در صورت انحلال آن، عبدالرسول دیانی، دادرسی، شماره ۵۳، آذر و دي ۱۳۸۴ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/130016 مقاله را اینجا ببینید.]


===عربی===
===عربی===
خط ۳۵: خط ۳۷:
#مدى حجية العرف على مشروعية المال المشترك بين الزوجين، عبد التواب مصطفى خالد معوض، دوره ۲۴، شماره ۲، ۲۰۲۱م. [https://jfatwa.usim.edu.my/index.php/jfatwa/article/download/367/286/839 مقاله را اینجا ببینید.]
#مدى حجية العرف على مشروعية المال المشترك بين الزوجين، عبد التواب مصطفى خالد معوض، دوره ۲۴، شماره ۲، ۲۰۲۱م. [https://jfatwa.usim.edu.my/index.php/jfatwa/article/download/367/286/839 مقاله را اینجا ببینید.]
#أثر عقد الزواج على ملكية الزوجين في الشريعة الإسلامية مقارنا بنظام الاشتراك المالي الأوروبي، إلهام بنت عبدالله باجنيد، مجلة جامعة الملك عبدالعزيز - الآداب والعلوم الإنسانية (عربستان)، دوره ۲۸، شماره ۶، ۲۰۲۰ش.
#أثر عقد الزواج على ملكية الزوجين في الشريعة الإسلامية مقارنا بنظام الاشتراك المالي الأوروبي، إلهام بنت عبدالله باجنيد، مجلة جامعة الملك عبدالعزيز - الآداب والعلوم الإنسانية (عربستان)، دوره ۲۸، شماره ۶، ۲۰۲۰ش.
#المال المشترك بين الزوجين مشكلات و حلول: دراسة فقهية قانونية، هشام شوقي، آفاق فکریة (کویت)، دوره ۵، شماره ۱۱، دسامبر ۲۰۱۹م.
#المال المشترك بين الزوجين مشكلات و حلول: دراسة فقهية قانونية، هشام شوقي، آفاق فکریة (کویت)، دوره ۵، شماره ۱۱، دسامبر ۲۰۱۹م.
#تقرير عند ندوة دولية لجمعية حقوق و عدالة حول موضوع تدبير الذمة المالية للزوجين وفق مبادئ العدالة الاجتماعية، أنس سعدون، مجلة الفقه والقانون (مراکش)، شماره ۷۷، ۲۰۱۹ش.
#تقرير عند ندوة دولية لجمعية حقوق و عدالة حول موضوع تدبير الذمة المالية للزوجين وفق مبادئ العدالة الاجتماعية، أنس سعدون، مجلة الفقه والقانون (مراکش)، شماره ۷۷، ۲۰۱۹ش.
#الاشتراك المالي بين الزوجين و اشكالات تطبيقه: دراسة في التشريع و العمل القضائي المغربي و الفرنسي، إكرام مختاري، المجلة المغربية للدراسات والإستشارات القانونية (مراکش)، شماره ۷، ۲۰۱۷م.
#الاشتراك المالي بين الزوجين و اشكالات تطبيقه: دراسة في التشريع و العمل القضائي المغربي و الفرنسي، إكرام مختاري، المجلة المغربية للدراسات والإستشارات القانونية (مراکش)، شماره ۷، ۲۰۱۷م.
خط ۴۲: خط ۴۴:
==پایان‌نامه==
==پایان‌نامه==
===فارسی===
===فارسی===
#بررسی مبانی فقهی و حقوقی تفکیک اموال مشترک زوجین پس از طلاق، هادی غلامرضاراوی، دکتری، دانشگاه قم، ۱۴۰۰ش.
# بررسی مبانی فقهی و حقوقی تفکیک اموال مشترک زوجین پس از طلاق، هادی غلامرضاراوی، دکتری، دانشگاه قم، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/8bb6b43be19b1d30fe64aa73f62f2008 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
#سکونت مشترک زوجین و استثنائات وارد بر آن از دیدگاه فقه امامیه، حقوق ایران و مصر، زهرا جعفرپوریان، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مطهری (ره)، شهریور ۱۴۰۰ش.
# سکونت مشترک زوجین و استثنائات وارد بر آن از دیدگاه فقه امامیه، حقوق ایران و مصر، زهرا جعفرپوریان، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مطهری (ره)، شهریور ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
#بررسی فقهی و حقوقی رژیم مالی اشتراک اموال زوجین، سمیه خلیل‌نیا، کارشناسی ارشد، تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم، ۱۳۹۲ش.
# تحلیل فقهی حقوقی شرط تنصیف اموال زوج، معصومه شکرپور، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور پرند، ۱۳۹۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/32199d631dc86f9cc7c01e963b97b1b8 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# بررسی مالکیت و حقوق مبتنی بر اموال مورد نزاع زوجین از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران، میثم دوستی پور، دکتری، دانشگاه ایلام، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/5204f158fe6661a638f6cadb7211877c اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
# وضعیت مالکیت زوجه نسبت به اموال حاصل در زندگی مشترک از منظر فقه و حقوق، رضا جریده، کارشناسی ارشد، ۱۳۹6ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
# بررسی فقهی و حقوقی رژیم مالی اشتراک اموال زوجین، سمیه خلیل‌نیا، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم - تهران، ۱۳۹۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/71ce644421874ed942c4a45e12815bf8 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید]
 
 


===عربی===
===عربی===
#نظام الأموال المشتركة بین الزوجین في قانون الأسرة، قیدوم بوزیاني إیمان،کارشناسی ارشد، الجزایر، كلیة الحقوق، جامعة بن یوسف بن خدة، ۲۰۱۴م. [https://biblio.univ-alger.dz/jspui/bitstream/123456789/13490/1/GUIDOUM%20BOUZIANI_IMEN.pdf پایان‌نامه را اینجا ببینید.]
#نظام الأموال المشتركة بین الزوجین في قانون الأسرة، قیدوم بوزیاني إیمان، کارشناسی ارشد، الجزایر، كلیة الحقوق، جامعة بن یوسف بن خدة، ۲۰۱۴م. [https://biblio.univ-alger.dz/jspui/bitstream/123456789/13490/1/GUIDOUM%20BOUZIANI_IMEN.pdf پایان‌نامه را اینجا ببینید.]
#المال المشترك بين الزوجين في الفقه الإسلامي و القانون بروناي دارالسلام، حميرا بنت الحاج یوسف، کارشناسی ارشد، برونئی، کلیة الشریعة و القانون، جامعة السلطان الشریف علي الاسلامية، ۲۰۱۲م/ ۱۴۴۳ق. [http://unissa.edu.bn:8080/handle/20.500.14275/1252 پایان‌نامه را اینجا ببینید.]
#المال المشترك بين الزوجين في الفقه الإسلامي و القانون بروناي دارالسلام، حميرا بنت الحاج یوسف، کارشناسی ارشد، برونئی، کلیة الشریعة و القانون، جامعة السلطان الشریف علي الاسلامية، ۲۰۱۲م/ ۱۴۴۳ق. [http://unissa.edu.bn:8080/handle/20.500.14275/1252 پایان‌نامه را اینجا ببینید.]


==منابع دیگر==
==منابع دیگر==
#نشست علمی «بررسی فقهی شرط تنصیف اموال و تاثیر آن در اجرت المثل زوجه»، حسین اکبری، رسائل، شماره ۸، پاییز ۱۳۹۵ش.‎ [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/97325/155/text گزارش نشست را اینجا ببینید.]
#نشست علمی «بررسی فقهی شرط تنصیف اموال و تاثیر آن در اجرت المثل زوجه»، حسین اکبری، رسائل، شماره ۸، پاییز ۱۳۹۵ش.‎ [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/97325/155/text گزارش نشست را اینجا ببینید.]
۶٬۷۴۴

ویرایش