رحم جایگزین (منابع مطالعاتی)
رحم جایگزین یا مادر جانشین یکی از گونه‌های تلقیح مصنوعی و درمان‌‌های جدید ناباروری است. پژوهندگان دانش‌های فقه و حقوق درباره احکام فرزندی که از این طریق متولد می‌شود آثار متعددی نوشته‌اند. و نیز از آنجا که این روش مبتنی بر مشارکت افرادی غیر از زوج و زوجه در فرایند باروری است و ممکن است قراردادی بین افراد نوشته شود، محققان درباره ماهیت فقهی و حقوقی قرارداد اجاره رحم نیز پژوهش کرده‌اند.
کتاب‌ها
فارسی
- بررسی حقوقی وضعیت احوال شخصیه فرد متولد شده از اهدای جنین، فاطمه اژدری با همکاری وحید صیادی، تهران، نشر رزا، ۱۳۹۸ش. فهرست کتاب را از اینجا ببینید
- قرارداد رحم اجاره‌ای و اهدای گامت (مطالعه تطبیقی در فقه اسلامی و حقوق ایران)، وجیهه یحیی‌زاده اردستانی، تهران، سنجش و دانش، ۱۳۹۸ش.
- رحم اجاره‌ای یا جایگزین از منظر فقهی و حقوق، خدیجه سیدی، تهران، گروه آموزشی مدرس؛ سنجش و دانش، ۱۳۹۸ش.
- رحم اجاره‌ای، طیبه خلقی، قم، واصف لاهیجی، ۱۳۹۸ش.
- رحم اجاره‌ای از دیدگاه حقوقی، ملیحه‌سادات حسینی حجةآبادی، تهران، سخنوران، ۱۳۹۶ش.
- بررسی فقهی رحم اجاره‌ای، ملیحه‌سادات حسینی حجةآبادی، تهران، سخنوران، ۱۳۹۶ش.
- بررسی اجاره رحم از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی، جبراییل فولادیان قراخانلو، تبریز، تام آی، ۱۳۹۶ش. فهرست کتاب را از اینجا ببینید
- مادران جانشین، اخگر تقی‌پور، تهران، کلبه هنر، ۱۳۹۵ش.
- مسائل فقهی و حقوقی رحم اجاره‌ای (مادر جایگزین) در حقوق ایران و انگلیس، زهره هاشمی، تهران، دانشگاهیان، ۱۳۹۵ش.
- بررسی حقوقی اجاره رحم در ایران و مطالعه تطیبقی آن با ایالات متحده آمریکا، محمدتقی جلالیان، تهران، کتاب آوا، ۱۳۹۵ش.
- رحم جایگزین از دیدگاه فقه معاصر، محمد بابکی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۳۹۵ش.
- بررسی وضعیت فقهی، حقوقی رحم جایگزین در ایران، علی نصراللهی دهاقانی، اصفهان، نشر دارخوین، ۱۳۹۵ش.
- بررسی فقهی و حقوقی شبیه‌سازی و اهدای جنین، مرتضی پورملایی، چابهار، نشر سید محمد درتکیده، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب
- بررسی وضعیت و احوال شخصیه فرد متولد شده از طریق جنین اهدا شده از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران، سیده فاطمه نیکزاد کلورزی، لاهیجان، رستم و سهراب، ۱۳۹۴ش. فهرست کتاب را از اینجا ببینید
- اجاره رحم (از منظر فقه و حقوق موضوعه ایران)، اسلام باباخانی و حسین کاکاوند و مریم جعفرپور، کرج، نشر مدیر فلاح، ۱۳۹۴ش.
- بررسی چالش‌های فقهی-حقوقی دایگی پیش از تولد در رحم جایگزین، مهدی روشنک‌منش، تهران، پلک، ۱۳۹۴ش.
- احکام استفاده از رحم جایگزین، وحید زارعی‌شریف، رشت، نشر وارسته، ۱۳۹۴ش.
- اهدای جنین و احکام آن از نگاه فقه و حقوق موضوعه، مهدی احمدی‌نیا، همدان، طرحان، ۱۳۹۳ش.
- اثبات مشروعیت رحم جایگزین در فقه و حقوق اسلامی، سید محمد هاشمی، رشت، ۱۳۹۳ش.
- رحم جایگزین در درمان ناباروری از دیدگاه پزشکی، فقهی و حقوقی، تکتم باقری‌نسب، تهران، جاودانه، ۱۳۹۱ش.
- بررسی چالش‌های فقهی و حقوقی رحم جایگزین، زهرا توکلیان حقیقی و زهرا گواهی، مشهد، قاف مشهد الرضا(ع)، ۱۳۸۹ش.
- بررسی تطبیقی فقهی و حقوقی قرارداد استفاده از رحم جایگزین، عاصف حمدالهی و محمد روشن، تهران، نشر مجد، ۱۳۸۸ش.
- رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش. این کتاب مجموعه‌ای از ۲۹ مقاله است که ۵ مقاله فقهی و ۹ مقاله حقوقی را نیز شامل می‌شود.
- اهدای گامت و جنین در درمان ناباروری از دیدگاه پزشکی، فقهی، حقوقی ... (مجموعه مقالات)، مجموعه نویسندگان، تهران، پژوهشکده ابن‌سینا و انتشارات سمت، ۱۳۸۵ش. فهرست کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی حقوقی روش‌های نوین باروری مصنوعی مادر جانشین، اهداء تخمک، جنین، مطالعه تطبیقی حقوق ایران و اسلام و سیستم‌های حقوقی خارجی، عباس نایب‌زاده، تهران، نشر مجد، ۱۳۸۰ش.
کتاب‌های عربی
- إشكالیات الرحم البدیل و اثبات النسب فی صور الإخصاب الإصطناعی، حیدر حسین کاظم الشمری، مصر، قاهره، المرکز القومی للإصدارات القانونیة، ۲۰۱۶م.
- إیجار الرحم: دراسة مقارنة، هیام اسماعیل سحماوی، مصر، اسکندریه، دار الجامعة الجدیدة، ۲۰۱۳م.
- تأجیر الأرحام فی ضوء قواعد الحلال و الحرام، عبدالحلیم محمد منصور علی، اسکندریة، المکتب الجامعی الحدیث، ۲۰۱۳م.
- استئجار الأرحام من منظور اسلامی: بحث فقهی مقارن، عبدالفتاح محمود ادریس، ریاض، مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الإسلامیة، ۲۰۱۱م.
- حکم استئجار الأرحام، محمد عبدربه محمد السبحی، اسکندریة، دار الجامعة الجدیدة للطبع و النشر و التوزیع، ۲۰۰۸م.
- الرحم المستأجر و بنوک الأجنة و الحکم الفقهی و القانونی لهما، شوقی زکریا الصالحی، مصر، دسوق، دار العلم و الإیمان للنشر و التوزیع، ۲۰۰۷م.
- عقد إجارة الأرحام بین الحظر و الإباحة، حسنی محمود عبدالدایم، مصر، اسکندریة، دار الفکر الجامعی، ۲۰۰۷م.
- موقف الشریعة الأسلامیة من تأجیر الأرحام دراسة مقارنة، حسنی عبدالسمیع ابراهیم، قاهره، مکتبة نانسی دمیاط، ۲۰۰۶م.
- النسب فی الإسلام و الأرحام البدیلة، أحمد نصر الجندی، مصر، دار الکتب القانونیة، ۲۰۰۳م. کتاب را از اینجا ببینید
- أطفال الأنابیب بین العلم و الشريعة، زیاد أحمد سلامة، بیروت، الدار العربیة للعلوم، ۱۹۹۶م. کتاب را از اینجا ببینید
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- مستحدثات ارث حمل بین مذاهب اسلامی با تأکید بر مذهب اهل بیت و حنفیه، رعد کاطع عبد، مجتمع آموزش عالی فقه، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۹ش. گزارش پایا‌نامه در سامانه گنج. پایاننامه دکتری تخصصی به زبان عربی.
- چالش‌های اختلاط نسب در باروری‌های نوین پزشکی با تکیه بر مفهوم مادر، مرضیه هنرور، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اردکان، ۱۳۹۹ش. گزارش پایاننامه در سامانه گنج. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی فقهی و حقوقی ارث در تلقیح مصنوعی و اجاره رحم، نگار قربان‌زاده، دانشکده حقوق، مؤسسه آموزش عالی اشراق، ۱۳۹۹ش. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی اجاره رحم در حقوق ایران و فرانسه، زینب کاوسی، مؤسسه آموزش عالی شفق، ۱۳۹۸ش. گزارش پایاننامه در سامانه گنج. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی تطبیقی رحم جایگزین از منظر مذاهب اسلامی، سید محمد موسوی، مجتمع آموزش عالی مشهد، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۸. صفحات نخست پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی فقهی نفقه در رحم اجاره‌ای، فاطمه درویش، دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۸ش. صفحات نخست پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی احکام و آثار نسب و تابعیت در رحم اجاره‌ای، لیلا افتاده، مرکز پیام نور مشهد، ۱۳۹۸ش. گزارش پایاننامه در سامانه گنج. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی حقوق نوزادان متولد از قرارداد رحم اجاره‌ای، مقصود درویشی دیوانمراد، دانشگاه آزاد بندرعباس، ۱۳۹۷ش. صفحات نخست پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی وضعیت حقوقی فرزندان ناشی از انتقال جنین در حقوق ایران، اسماعیل فلاح، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، ۱۳۹۷ش. گزارش پایاننامه در سامانه گنج. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- ابعاد حقوقی اهداء جنین، محمد دوزوری، مؤسسه آموزش عالی ادیب مازندران، ۱۳۹۶ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد
- بررسی فقهی و حقوقی اجاره رحم، ملیحه خادملو، مؤسسه آموزش عالی ادیب مازندران، ۱۳۹۶ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- جنبه‌های قانونی اجاره رحم (بارداری توسط شخص غیر)، اسیل کریم عیدان، ۱۳۹۶ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد به زبان عربی و ناظر به قانون کشور عراق است.
- ارث کودکان آزمایشگاهی، مژده رضائیان منشادی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، ۱۳۹۵ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- رحم جایگزین از دیدگاه فقهی و حقوقی، مجتبی رجب‌پور گنجی، مؤسسه آموزش عالی پارسا، ۱۳۹۵ش. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- نسب و حقوق مدنی طفل ناشی از اهدای نطفه و جنین اهدایی در فقه امامیه و حقوق ایران، فرنگیس عامریان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، ۱۳۹۵ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی جضانت طفل متولد از رحم اجاره‌ای در فقه و حقوق، محبوبه جهان‌نما رحیمی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی، ۱۳۹۴ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناس ارشد.
- احکام رحم اجاره‌ای از منظر فقه فریقین و حقوق موضوعه ایران، عادل ولی‌پور، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، ۱۳۹۳ش. پایاننامه دکتری تخصصی.
- بررسی احکام جنین آزمایشگاهی از منظر فقه و حقوق اسلامی، علی محمودی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی فقهی و حقوقی رحم جایگزین با رویکردی بر مبانی امام خمینی، معصومه محمدخانی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۰ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی ماهیت و آثار قرارداد استفاده از رحم جایگزین در حقوق ایران، مهدی جلیلی، دانشگاه علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، ۱۳۹۰ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی رحم جایگزین در حقوق ایران، بهروز یارعلی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم سبزوار، ۱۳۹۰ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی جایگاه نهاد اجاره رحم در فقه و حقوق ایران، عنایت آقایی، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۸۹ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی اهدای گامت، جنین و اجاره رحم در فقه و حقوق با در نظر گرفتن اخلاق پزشکی، فرشته عباسی، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۸۹ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی فقهی و حقوقی موضوع رحم اجاره‌ای و اهداء گامت در ایران، سمیرا مسعودی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم تهران، ۱۳۸۹ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی مبانی فقهی اهدای گامت، فاطمه صولتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور تهران، ۱۳۸۸ش. پایاننامه را از اینجا ببیند. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- احکام اجاره رحم و فرزند متولد از آن در فقه شیعه و حقوق ایران، اکرم برزگری، دانشکده الهیات، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، ۱۳۸۸ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی مشروعیت و صحت قراردادهای اجاره رحم در شرع اسلام و قانون ایران و آثار آن، محمدحسین شریفی زارچی، دانشگاه قم، ۱۳۸۸ش. گزارش پایاننامه در سامانه گنج
- لقاح مصنوعی و اهداء جنین در فقه و حقوق، محمدصالح آل داود، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم تهران، ۱۳۸۵ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- رابطه حقوقی و شرعی کودک با صاحبان جنین، محسن فرخی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ۱۳۸۰ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
- حقوق جنین انتقال یافته، عباس نایب‌زاده، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۹ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه کارشناسی ارشد.
پایان‌نامه‌های عربی
- مدی مشروعیة تأجیر الأرحام فی القانون و الشریعة الأسلامیة، عذراء محمدحسین السامرائی، کلیة القانون، جامعة عمان العربیة، ۲۰۱۸م.
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی نسب کودکان ناشی از روش انتقال میتوکندری، مرضیه ملکی و محمدرضا رضوان‌طلب و بهرام تقی‌پور، دوفصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره ۲۳، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی مشروعیت روش درمانی انتقال میتوکندری، محمدرضا رضوان‌طلب و بهرام تقی‌پور و مرضیه ملکی، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۶، شماره ۴، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تحلیل فقهی و حقوقی آثار تلقیح مصنوعی به وسیله اجاره رحم، حسن حیدری، فصلنامه الکترونیکی پژوهش‌های حقوقی قانون‌یار، دور دوم، شماره ۵، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بازخوانی ضوابط شرعی نسب در تلقیح مصنوعی با هدف شناسایی احکام اطفال سه والدی، سید رضا جباری و سید حسن عابدیان کلخوران و علیرضا عسکری، فصلنامه مطالعات فقهی و فلسفی، شماره۳۷، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی شیوه‌های نوین درمان جابه‌جایی میتوکندریایی، سید حسین آل طاها و عبدالکریم آل بوشهبازی و سیدرضا کاظمی‌نژاد، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۳۴-۳۵، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- جستاری در مبانی فقهی مشروعیت تشکیل بانک جنین و تأثیر آن بر تحکیم خانواده، مریم آقای بجستانی و فریده تاجفر، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده، شماره۶۸، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- چگونگی انتساب طفل به والدین در رحم جایگزین از دیدگاه فقه، حمیده ستوده، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۹۲، ۱۳۹۶ش. مقاله در پایگاه نورمگز.
- اجاره رحم، علی‌مراد مهاجری، دوفصلنامه تا اجتهاد، شماره ۱، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی وضعیت حقوقی کودک متولد شده از رحم جایگزین با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)، سید محمد موسوی بجنوردی و معصومه محمدخانی، فصلنامه پژوهشنامه متین، شماره ۷۲، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا ببینید
- واکاوی چالش‌های فقهی، اخلاقی استفاده از رحم جایگزین، مهسا شیروی و مهرزاد کیانی، فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، شماره ۲۷، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی حقوق غیرمالی زن حامل در قرارداد جانشینی در بارداری، عباس یداللهی باغلویی، و سید محمد آذین و رضا عمانی سامانی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۳۶، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی وضعیت نسب طفل ناشی از جانشینی در بارداری، عباس یداللهی باغلویی، و سید محمد آذین و رضا عمانی سامانی، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۲۲-۲۳، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی حقوقی حق توارث فرزندان متولد از اهدای جنین، صدیقه مهدوی کنی و عاطفه ذبیحی بیدگلی و سمیه حمزه‌خانی، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۲۴-۲۵، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ماهیت حقوقی قرارداد روش استفاده از مادر جانشین، سید محمدصادق طباطبایی، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، شماره ۹، ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق مالی و غیرمالی کودکان متولد از روش رحم جایگزین، سید محمدصادق طباطبائی و مهدی جلیلی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۳۰، ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا ببینید
- رحم جایگزین از دیدگاه حقوقی، سید غلامعلی جورسرایی، ابوذرنعلی‌اکبری سفیدداربن، فاطمه‌زهرا رجبی، حمیده کوهی، فصلنامه اسلام و سلامت، دوره اول، شماره ۲، ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بررسی مسئولیت قراردادی مادر جانشین در برابر والدین ژنتیکی، عباس یداللهی باغلویی و سید محمد اسدی‌نژاد، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۲۵، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی نسب کودک پدیدآمده از انتقال جنین در تأملات اندیشمندان فقه و حقوق، سید علی هاشمی خان‌عباسی و اعظم داوری، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، شماره ۳۵، ۱۳۹۲ش. دسترسی به مقاله از اینجا
- بررسی فقهی حقوقی نفقه‌ی حمل ناشی از جانشینی در بارداری، عباس یداللهی باغلویی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۱۷، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بررسی احکام فقهی-حقوقی کودکان متولد شده از رحم جایگزین، صدیقه مهدوی کنی، بهناز احمدوند، انسیه نوراحمدی، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره۳۱، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ماهیت حقوقی قراردادهای رحم جایگزین، حمیدرضا صالحی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۱۳-۱۴، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- عنوان، ماهیت و اطراف قرارداد حمل جایگزین ساده، سید محمد آذین و رضا عمانی سامانی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۱۳-۱۴، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی و تحلیل نسب کودک حاصل از رحم استیجاری از دیدگاه فقهی، اسدالله لطفی، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، شماره ۸۸، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی ـ حقوقی قرابت مادر جانشین با طفل متولد از رحم جایگزین، نجادعلی الماسی و عاصف حمداللهی و محسن رجالی، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۳۶، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- حکم فقهی رحم اجاره‌ای، نسرین کریمی و زهرا مهتری، فصلنامه مطالعات فقهی و فلسفی، شماره ۱۲، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- احکام حقوقی طفل حاصل از رحم جایگزین، اسدالله لطفی و صالح سعادت، فصلنامه حقوق خصوصی، شماره ۱۹، ۱۳۹۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- احکام وضعی طفل متولد از رحم جایگزین در رابطه با توارث و نفقه، عاصف حمداللهی و بهزاد پورسید، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۳۰، ۱۳۸۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ناباروری و پژوهشی تطبیقی درباره اجاره و عاریه رحم، علی شریف، مجله کانون وکلا، شماره ۲۰۲-۲۰۳، ۱۳۸۷ش. مقاله در پایگاه نورمگز
- ماهیت حقوقی قرارداد رحم جایگزین، حمید رحمانی منشادی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۶، ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نسب طفل متولد از رحم جایگزین، محمد روشن و عاصف حمداللهی، پژهش‌نامه حقوق اسلامی، شماره ۲۸، ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- قراردادهای رحم جایگزین (دایگی پیش از تولد) در حقوق ایران، سید مرتضی قاسم‌زاده، فصلنامه باروری و ناباروری، شماره ۳۵، ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ماهیت قرارداد استفاده از رحم جایگزین، مهدی علیزاده، فصلنامه تخصصی الهیات و حقوق، شماره ۲۳، ۱۳۸۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- احکام وضعی رحم جایگزین، سحر ساعدی، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- بررسی احکام وضعی استفاده از رحم جایگزین، زهرا گواهی، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- مادر جایگزین و راه‌های مادرشدن، سید مهدی موحد ابطحی، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- واکاوی احکام فقهی نسب در کودک متولد از رحم جانشین، حسین ناصری، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش. و نیز در فصلنامه باروری و ناباروری، شماره ۳۴، ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- صحت قرارداد استفاده از رحم جایگزین، محمدتقی جلالیان، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- مسئولیت مدنی ناشی از رحم جایگزین، حبیب‌الله رحیمی، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- قرارداد استفاده از رحم زن، هامیرا رخشنده‌رو، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- حقوق اشخاص ثالث در قرارداد مادر جانشین، غلامعلی سیفی، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- اجاره رحم در حقوق ایران، سید مرتضی قاسم‌زاده، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- توالد بدون عشق، ناصر کاتوزیان، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- وضعیت حقوقی قرارداد استفاده از روش رحم جانشین، میرقاسم جعفرزاده، پژوهشنامه حقوق و علوم سیاسی، شماره ۲-۳، ۱۳۸۵ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نسب ناشی از لقاح مصنوعی با دخالت عامل بیگانه، سید طه مرقاتی، مجله مقالات و بررسی‌ها، شماره ۶۴۹، ۱۳۸۳ش. مقاله را از اینجا ببینید.
عربی
- استئجار الأرحام کنوع جدید من الأتجار بالبشر بین الشرعیة و التجریم فی ظل أحکام الشریعة الإسلامیة و الإتفاقات الدولیة، فاطمه محمد عبدالله، مجله جیل، شماره ۴۰، ۲۰۲۰م. مقاله را از اینجا ببیند
- إستئجار الأرحام فی الفقه الإسلامی: دراسة فقهیة مقارنة، حفیظة بدر عبدالحمید اسماعیل، مجله حولية کلية الدراسات الإسلامية والعربية بنات بالزقازيق، شماره ۹، ۲۰۱۹م. مقاله را از اینجا ببینید
- نسب الطفل الناتج عن التلقیح الصناعی خارج إطار العلاقة الزوجیة دراسة مقارنة، مجلة القانون و الأعمال الدولیة، شماره ۱۸، ۲۰۱۸م. مقاله را از اینجا ببینید
- تأجیر الأرحام فی الفقه الإسلامی دراسة مقارنة، فاطمه المتولی عبده محمد، مجلة کلیة الشریعة و القانون بتفهنا، مجلد ۱۵، شماره ۵، ۲۰۱۳م. مقاله را از اینجا ببینید
- استئجار الأرحام و الآثار المترتبة علیه، کریمة عبود جبر، مجلة أبحاث کلیة التربیة الأساسیة، جلد ۹، شماره ۳، ۲۰۱۰م. مقاله را از اینجا ببینید
- الرحم البدیل، محمد محمدی قائینی، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- تأجیر الأرحام فی الفقه الإسلامی، هند الخولی، مجلة جامعة دمشق للعلوم الإقتصادیة و القانونية، مجلد ۲۷، شماره ۳، ۲۰۱۱م. مقاله را از اینجا ببیید.
- إجارة الأرحام بین الطب و الشریعة الإسلامیة، محمد محمود حمزة، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۲۰۰۷م.
- الأم البدیلة (أو الرحم المستأجر) رؤیة اسلامیة، عارف علی عارف، مجلة الفکر الإسلامی المعاصر، دوره ۵، شماره۱۹، ۱۹۹۹م. مقاله را از اینجا ببینید
- القواعد الفقهیة الحاکمة لاستئجار الأرحام دراسة فقهیة مقارنة، أحمد عبدالله راجح العتیبی، مجلة الدراسات العربیة، جامعة المنیا. [https://ebook.univeyes.com/12ل