مسئولیت مدنی نگهداری حیوانات (منابع مطالعاتی)
مسئولیت مدنی نگهداری حیوانات عنوانی در فقه معاصر و حقوق مدنی است که وظایف، مسئولیت‌ها و ضمان برآمده از تملک و نگهداری حیوان را برعهده مالک، نگهبان یا نهاد متصدی آن می‌گذارد. این مسئله با گسترش نگهداری از حیوانات خانگی در محیط شهری اهمیت یافته است. ضمان و مسئولیت ناشی از نگهداری حیوان با تحقق برخی شرایط مانند تسبیب حیوان نسبت به ضرر و آسیب وارد آمده یا تقصیر مالک و مسئول نگهداری از آن ایجاد می‌شود.
پرسش‌هایی در این رابطه وجود دارد؛ آیا نگهداری از حیوان بدون آنکه فعلی از آن سر زند، می‌تواند موجب مسئولیت مدنی برای افراد باشد؟ مبنای تحقق مسئولیت ناشی از حیوان کدامند؟ آیا شرایط در خصوص حیوان وحشی با حیوان خانگی متفاوت است؟ اگر حیوان آسیب‌زننده در تملک شخصی نباشد مسئولیت مدنی نیز منتفی خواهد بود؟ مقررات بین‌المللی نگهداری از حیوان و همچنین مقررات نهادهای داخلی چه تأثیری بر حکم فقهی و مسئولیت مدنی ناشی از حیوان دارد؟ این پرسش‌ها و مانند آن در مطالعه مسئولیت مدنی ناشی از حیوان قابل طرح است.
کتاب‌ها
فارسی
- حکم فقهی سگ‌های ولگرد (خرید و فروش، نگهداری و کشتار)، حامد گلی‌پورقوشقیه، قم، انتشارات سپهر حکمت، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- ضمان دارندگان حیوان از منظر فقه و حقوق، بهنوش آجودانی، قم، نشر امتداد حکمت، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- مسئولیة الانسان عن حوادث الحیوان و الجماد دراسة مقارنة فی الفقه الاسلامی و القانون الوضعی، ابراهیم فاضل یوسف الدبور، الاردن، مکتبة الاقصی خانیونس مکتبة الجنوب المرکزیة، ۱۹۸۳م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- المسئولیة المدنیة المسئولیة عن الأشیاء حارس الحیوان – حارس البناء، مصطفی مجدی هرجه، دار محمود، ۲۰۱۴م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- حقوق همسایگان و حقوق حیوانات آپارتمانی: کاوشی فقهی- حقوقی، پرویز باقری و محمدرضا رضوان‌طلب و عبدالجبار زرگوش‌نسب، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره ۲۵، شماره ۹۷، خرداد ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جرم‌انگاری سگ‌گردانی در معابر عمومی از واکاوی در فقه تا خلأ قانونی (با رویکردی به مخاطرات پزشکی)، ابوالفضل علیشاهی قلعه‌جوقی و سیدمهدی جوکار و زهرا رئیس‌الساداتی، فصلنامه حقوق پزشکی، دوره ۱۶، شماره ۵۷، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سیاست جنایی حاکم بر نگهداری حیوانات خانگی در نظام حقوقی ایران، غزل وراثی، فصلنامه قانون یار، دوره ۵، شماره ۲۰، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبانی مسؤولیت مدنی ناشی از فعل شیء (ساختمان و حیوان) در حقوق ایران و فرانسه بر اساس قانون مدنی ۲۰۱۶ فرانسه، مهدی محمدی و مهرزاد ابدالی و پروین اکبرینه، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره ۲۲، شماره ۱، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مسئولیت مدنی امدادگران ناشی از حیوانات مورد استفاده در عملیات امدادی، عباس نیازی و علیرضا یزدانیان، فصلنامه امداد و نجات، دوره ۶، شماره ۳۶، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مطالعة تطبیقی مسئولیت مدنی ناشی از مالکیت بر اشیا و عوامل رفع آن در حقوق ایران و مصر، سید عبدالمطلب احمدزاده بزاز و محمد مهریار، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، دوره ۴، شماره ۲، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی مسئولیت مدنی ناشی از حیوان در حقوق اسلام و غرب، علیرضا یزدانیان و عباس نیازی، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، دوره ۴، شماره ۴، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مبانی فقهی ضمان ناشی از جنایات حیوان، موسی زرقی و سید جواد خاتمی و افسانه نخعی‌پور، فصلنامه فقه حقوق و علوم جزا، شماره ۲، زمستان ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- فقه: المسؤلیة عن الحیوان فی الفقه الإسلامی: جنایته و إتلافه، هانی بن عبدالله بن محمد بن جبیر، مجلة الحکمة، العدد ۱۶، ۱۴۱۹ق. مقاله را اینجا ببینید
- ضمان الأشیاء التابعة لشخص طبیعی أو اعتباری من بناء و آلات و حیوان بالخطأ المفترض، محمد عبدالقادر العماری، مجلة المجمع الفقهی الاسلامی، العدد ۱۰، ۱۴۱۷ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- المسئولیة الناشئة عن الأشیاء، وهبة مصطفی الزحیلی، مجلة المجمع الفقهی الاسلامی، العدد ۹، ۱۴۱۶ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مجلة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالاسکندریة، بی‌تا. مقاله را اینجا ببینید
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- بررسی فقهی و حقوقی مسئولیت مدنی ناشی از فعل حیوانات اهلی، امین جلیلوند، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی طلوع مهر قم، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسئولیت مدنی ناشی از اشیا و حیوانات از منظر فقه امامیه و حقوق افغانستان، محمدعلی محقق‌زاده، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی مسئولیت دارندگان حیوانات در حقوق انگلستان و ایران، مجتبی مسعودی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسئولیت مدنی دارندگان حیوانات و مطالعه تطبیقی آن، علیرضا مژدهی، پردیس کیش دانشگاه تهران، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایان‌نامه
- بررسی تطبیقی مسئولیت مدنی مالک یا متصرف اشیاء و حیوان در حقوق ایران، انگلیس و آمریکا، سالار محمدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۸۹ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
عربی
- المسئولیة المدنیة لحارس الحیوان، نبالی سیلیا و عیسات لیندة، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، کلیة الحقوق و العلوم السیاسیة، جامعة مولود معمری (الجزایر)، ۲۰۲۲م. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- مسئولیت بر اشیاء در قانون عراقی، مصطفی نعمان رحیم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی علوم و معارف، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۸ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- المسئولیة عن الأشیاء بین القانون و الفقه الإسلامی، محمد بن مسفر بن منیر الشرافی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، ۱۹۹۲م.
منابع دیگر
- المسئولیة المدنیة عن جنایة الحیوان، احمد منصور، ۲۰۲۱م. یادداشت را اینجا ببینید
- صدمه‌بدنی و خسارات وارده توسط حیوانات ولگرد، نشست قضایی، ۱۳۹۵ش. گزارش نشست را اینجا ببینید