محاربه بدون سلاح (منابع مطالعاتی)
محاربه بدون سلاح ایجاد ناامنی، تهدید و ترساندن مردم، یا ارتکاب جرم‌هایی نظیر راهزنی، سرقت و قتل است که بدون استفاده از سلاح صورت می‌گیرد؛ مانند: تهدید با اسید، بیماری‌های واگیردار، هک‌های اینترنتی، اسباب‌بازی‌هایی که شبیه سلاح متعارف‌اند، سلاح‌های بیولوژی و غیره. با توجه به این نکته که وجود سلاح شرط تحقق محاربه است نظرات مختلفی در مورد مفهوم سلاح وجود دارد. در مفهوم مضیق، سلاح چیزی است که با آن جنگ و قتال صورت می‌گیرد. مصادیق سلاح مطابق این تعریف عبارت است از انواع سلاح‌های گرم و سرد مانند تفنگ، کلت، شمشیر، نیزه، قمه و کارد. دیدگاهی دیگر معتقد است، علاوه بر موارد فوق، آنچه که درصورت به‌کارگیری قابلیت ترساندن داشته باشد نیز سلاح محسوب می‌شود؛ مانند چوب، عصا و سنگ. دیدگاه سوّم در مفهومی موسع معتقد است که بکار بردن زور و تهدید هم سلاح محسوب می‌شود. به‌کارگیری سلاح غیرمتعارف و تحقق محاربه را در دیدگاه دوم و سوم می‌توان یافت.
ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران بیانگر است که اگر فردی به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد، دست به اسلحه ببرد محارب است. در این قانون اشاره‌ای به نوع سلاح نشده است که از حیث فقهی حمل بر سلاح متعارف می‌شود.
پرسش‌های ذیل با توجه به این بحث قابل طرح است: آیا منظور از سلاح صرفاً سلاح متعارف است؟ آیا می‌توان برای اعمال مجرمانه‌ای که ماهیتاً محاربه نیستند، مجازات محارب را اعمال کرد؟ آیا سلاح گرم خالی از فشنگ نیز مصداق سلاح محارب است؟
کتاب‌ها
فارسی
- وجوه اشتراک و افتراق محاربه و افساد فی‌الارض با تروریسم، محمد کهنوجی، اراک، انتشارات ارشک، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- محاربه و افساد فی الارض از منظر فقه و حقوق ایران، نیما رضائی و فاطمه بابایی، تهران، انتشارات حامی پژوهش، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی فقهی محاربه و حکم آن، مهدی جبرائیلی تبریزی، ماهنامه مبلغان، شماره ۲۸۵، بهمن و اسفند ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جستاری بر هم پوشانی محاربه و افساد فی الارض در مواجهه با اعمال تروریسم هسته ای، سید مصطفی مشکات، فصلنامه پژوهش‌های حقوقی، دوره ۲۰، شماره ۴۵، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تأملی فقهی بر محاربه بودن یا نبودن ناقلان ویروس‌های کشنده، فاطمه مهدوی، فصلنامه فقه و تاریخ تمدّن، دوره ۷، شماره ۴، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- امکان سنجی فقهی و حقوقی انتساب عنوان محاربه درخصوص جرم قاچاق انسان، مهدی محمدیان‌امیری و شهاب عالیشاه و ژاله خانجانی، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، شماره ۳، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- رویکرد حقوق کیفری ایران به ماهیت و به کارگیری سلاح در محاربه، سید ابراهیم قدسی و ابراهیم رهنمازاده، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، شماره ۱۵، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- تاملی در اشتراط قید سلاح و محاربه اینترنتی، علی‌اکبر ایزدی‌فرد و سیدمجتبی حسین‌نژاد، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۵۰، شماره ۲، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی امکان تطبیق عنوان محاربه بر انتقال گسترده ویروس عامل ایدز، سیدرضا احسان‌پور، فصلنامه فقه پزشکی، دوره ۲، شماره ۳ و ۴، ۱۳۸۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
عربی
- الحرابة الإلكترونية: دراسة فقهية تأصيلية، محمد عبدالرحمن إبراهيم سلامة، مجلة مجمع، عدد ۱۷، ۲۰۱۶م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- العلاقة بين الاختطاف والحرابة، مصعب بن عبدالله بن محمد الخنين، المجلة العربية للدراسات الإسلامية و الشرعية، العدد ۴، ۲۰۱۸م. مقاله را از اینجا بخوانید.
پایان‌نامه‌ها
- بررسی فقهی جرم بغی ومحاربه در روایات وقوانین جزایی ایران، نازنین صدیق، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان بوشهر، مرکز پیام نور بوشهر، دانشگاه پیام نور استان بوشهر، مرکز پیام نور بوشهر، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی مصادیق نوپدید محاربه در فقه مذاهب خمسه با تأکید برفضای مجازی و تطبیق ان با حقوق موضوعه ایران، علی عبداللهی‌سفتوک، کارشناسی ارشد، دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشکده مذاهب، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی مجازات جرم اسیدپاشی و ارتباط آن با محاربه، حسین حبیبی کجیدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۴ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی اسیدپاشی در حقوق کیفری ایران، اکرم باقری، کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را اینجا ببینید
- مسئولیت فقهی و حقوقی انتقال دهنده بیماری ایدز، سید احمد میرصانع، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را اینجا ببینید