وکالت در دادگاه (منابع مطالعاتی)
وکالت در دادگاه از مصادیق عقد وکالت است. به موجب آن طرفین در دادگاه حق دارند شخصی را به عنوان وکیل انتخاب کنند تا برای احقاق حق آنها در دادگاه حاضر و تلاش کند. با پیچیده شدن مسائل حقوقی و رشد روز افزون اختلافات در جامعه، وکالت در دادگاه اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.
آنچه در فقه معاصر با آن روبرو هستیم: آیا دادگاه می‌تواند طرفین را به داشتن وکیل اجبار کند؟ آیا انتخاب وکیل منحصر در وکلای دارای پروانه است؟ در صورت ایجاد خسارت توسط وکیل آیا ضامن است؟ حدود و اختیارات فقهی وکیل در دادگاه چیست؟
فقیهان و پژوهشگران معاصر در آثار خود درباره وکالت، به مسائلی همچون مبانی فقهی وکالت در دعاوی حقوقی و کیفری، وکالت زنان در دادگاه و... پرداخته‌اند. در صفحه ذیل منابع وکالت در دادگاه جمع‌آوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- حدود اختیارات وکیل در فقه امامیه و اهل سنت: بررسی دیدگاه‌های فقهی فریقین، بیان جنبه‌های مجهول و مبهم، پاسخ به پرسش‌ها، سید محمدعلی حسینی دولت‌آبادی، قم، انتشارات سلسله، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت وکالت، تعهدات و حدود اختیارات وکیل مدافع از منظر فقه امامیه و حقوق ایران، محمد فلاح لمراسکی، گرگان، نوروزی، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی وکالت زن در دعاوی و مجلس، محمد صادق فیاض، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- شريعة المحاماة، محمّد صادق محمّد الكرباسي، بيروت، بيت العلم للنابهين، ۲۰۱۵م.
- التوكيل في الخصومة في الفقه الإسلامي والقانون الوضعي: دراسة فقهية مقارنة، خالد احمد شبکة، مصر، دارالجمعیة الجدیدة، ۲۰۰۶م.
- الوكالة بالخصومة: دراسة مقارنة في القانون الروماني والفقه الاسلامي، فايز محمد حسين، قاهره، دار النهضة العربية، ۲۰۰۱ م. فهرست کتاب را اینجا ببینید.
- المحاماة في ضوء الشريعة الإسلامية والقوانين العربية: بحث مقارن، مسلم محمد جودت يوسف، بیروت، مؤسسة الريان للطباعة والنشر والتوزيع، ۲۰۰۱م.
- المحاماة، تاريخها في النظم وموقف الشريعة الإسلامية منها، مشهور حسن محمود سلمان، دمشق، دار الفیحاء، ۱۹۸۷م.
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی تطبیقی حضور وکیل در محاکم ایران و مصر، سیدمحمود بدیعی خیر آبادی و رسول مقصودپور و مهدی فیروزآبادیان، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، شماره ۶۶، پاییز ۱۳۹۹ش. مقاله را اینجا ببینید.
- رویکرد فقهی حقوقی بر ماهیّت و آثار وکالت تفویضی، مهدیه لطیف زاده و عبدالله خدابخشی شلمزاری، دوفصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره ۲۱، سال یازدهم، پاییز و زمستان ۱۳۹۸ش. مقاله را اینجا ببینید.
- خاستگاه‌های فقهی حقوقی ضرورت وکالت در دعاوی و نقش آن در صیانت از حقوق شهروندی، محمد باقر عامری‌نیا، اولین همایش ملی تبیین حقوق شهروندی و ابعاد آن از منظر فقه، حقوق و علوم انسانی، ۱۳۹۶ش.
- بررسی وکالت و آثار آن در فقه و حقوق موضوعه، توحید صالحی حیدرآباد و مسعود محمدیان، کنفرانس پژوهش‌های نوین ایران و جهان در روانشناسی و علوم تربیتی حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه دولتی علمی کاربردی شوشتر، شرکت دانش پژوهان همایش آفرین پارس بین المللی، ۱۳۹۶ش. مقاله را اینجا ببینید.
- چالش‌های وکالت در دعاوی حقوقی، صالح یمرلی و زهرا وحیدی قلانلو، فصلنامه فقه، حقوق و علوم جزا، جلد ۱، شماره ۲، زمستان ۱۳۹۵ش. مقاله را اینجا را ببینید.
- ضمانت اجرای عدم رعایت مصلحت در وکالت، بیژن حاجی عزیزی و سیده مریم اعتماد، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۱۰۰، بهار ۱۳۹۴ش. مقاله را اینجا ببینید.
- حق داشتن وکیل در اسلام و حقوق بین‌المللی بشربا تأکید بر مرحله تحقیقات مقدماتی، مصطفی فضائلی و ابراهیم ملاکه، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، شماره ۵، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید.
عربی
- المحاماة فی الإسلام، محمد علام، الوعی الإسلامی (کویت)، سال ۵۹، شماره ۶۸۴، ۲۰۲۲م / ۱۴۴۳ق.
- التکییف الفقهی لمهنة المحاماة وحکم العمل بها: دراسة فقهیة مقارنة، صلاح خالد مثال العازمی، مجلة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بدمنهور (جامعة الأزهر مصر)، دوره ۵، شماره ۱۳، ۲۰۲۰م / ۱۴۴۲ق.
- التکویل فی الخصومة وحکم عمل المحامی، محمد رضوان برغود، یاسر عبدالحمید جادالله النجار، مجلة العلوم الإسلامیة الدولیة (مالزی)، دوره۴، شماره۲، ۲۰۲۰م. مقاله را اینجا ببینید.
- الاستعانة بالمحامین: دراسة فقهیة، محمد علی سمیران، علی عودة الشرفات، اردن، المجلة الأردنیة فی الدراسات الإسلامیة، دوره۱۲، شماره۲، ۲۰۱۶م / ۱۴۳۷ق.
- بحث محکم: عمل المرأة فی المحاماة: دراسة فقهیة مقارنة، وفاء بنت عبدالعزیز السویلم، العدل (عربستان)، دوره ۱۴، شماره ۵۵، ۲۰۱۲م / ۱۴۳۳ق. مقاله را اینجا ببینید.
- الوکالة بالخصومة فی الفقه االاسلامی والقانون العراقی، زیاد حمد الصمیدعی، عدنان إبراهیم عبدالجویلی، مجلة جامعة تکریت للعلوم القانونیة والسیاسیة (عراق)، سال ۱، شماره ۲، ۲۰۰۹م. مقاله را اینجا ببینید.
- أحكام الوكالة بالخصومة: في الفقه الإسلامي و القانون العراق، عبد‌الباسط عبد‌الصمد أحمد علي الشاوي، مجلة كلية الفقه (عراق، جامعة الكوفة)، شماره ۸، ۲۰۰۸م.
- أحکام المحامی فی الفقه الإسلامی دراسة مقارنة، عبدالکریم محمد الطیر، مجلة الدراسات الاجتماعیة (یمن)، دوره ۱۲، شماره ۲۳، ۲۰۰۷م.
- الوكالة بالخصومة في الحدود و القصاص: دراسة مقارنة في الفقه الإسلامي، السيد رضوان محمد جمعة، مجلة كلية الشريعة والقانون بطنطا (الازهر مصر)، شماره ۱۷، ۲۰۰۴م / ۱۴۲۴ق.
- الوکالة بالخصومة (المحاماة) بین المانعین والمجیزین فی الفقه الاسلامی، عارف علی عارف، البعث الإسلامی (هند)، دوره ۴۷، شماره ۶، ۲۰۰۲م/ ۱۴۲۳ق.
- الوکالة علی الخصومة وأحکامها المهنیة فی الفقه الإسلامی ونظام المحاماة السعودی، عبدالله بن محمد بن سعد آل خنین، العدل (عربستان)، دوره ۴، شماره ۱۵، ۲۰۰۲م / ۱۴۲۳ق. مقاله را اینجا ببینید.
- الوکالة بالخصومة: فقه المحاماة فی الشریعة الإسلامیة، تیسیر محمد عبدالمحسن طه، کارشناسی ارشد، اردن، الجامعة الاردنیة، کلیة الدراسات العلیا، ۱۹۹۴م.
- حق المتهم فی الاستعانة بمحام: بین الشریعة والقانون، عوض محمد عوض، المسلم المعاصر (مصر)، دوره ۱۳، شماره ۴۹، ۱۹۸۷م.
- المحاماة فی الإسلام، إحسان الکیالی، مجلة المنهل (عربستان)، شماره ۳۴۶، ۱۹۸۵م.
- السلامة الشخصیة وحقوق الدفاع ودور المحاماة فی الإسلام، إحسان الکیالی، مجلة الحقوق (جامعة الکویت)، دوره ۷، شماره ۳، ۱۹۸۳م / ۱۴۰۳ق.
- المحاماة فی الشریعة الإسلامیة، ابو سلیم خادم حسین، مجلة الأمة (قطر)، دوره ۳، شماره ۳۴، ۱۹۸۳م / ۱۴۰۳ق.
- المحاماة فی الشریعة الإسلامیة، خادم حسین إلهی بخش، الدراسات الإسلامیة (پاکستان)، دوره ۱۸، شماره ۴، ۱۹۸۳م.
- المحاماة فی الاسلام، رشدی مریش، هدی الإسلام (اردن)، دوره ۶، شماره ۱۰، ۱۹۶۲م / ۱۳۸۱ق.
- التوكيل بالخصومة في الفقه الإسلامي، وسام حمود عبد، مجلة کلیة الشریعة، (جامعة العراقية: عراق)، شماره ویژه، بی‌تا. مقاله را اینجا ببینید.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- بررسی عقد وکالت، تعهدات متقابل وکیل و موکل با تأکید بر مسائل نوپیدا در فقه، رخساره طاوسی رودسری، کارشناسی ارشد، دانشکده اصول الدین، ۱۳۹۳ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- حقوق متهم در فقه و نظام قضایی جمهوری اسلامی ایران، واحد محمدی اصل، کارشناسی ارشد، مرکز پیام نور تهران، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۱ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید. (بخش سوم: حق داشتن وکیل در فقه و حقوق)
عربی
- الوكالة بالخصومة: دراسة مقارنة، إبراهيم موسى الفليح، کارشاسی ارشد، اردن، جامعة الشرق الأوسط، كلية الحقوق، ۲۰۱۹م.
- الوكالة في الخصومة بين الشريعة والقانون، يوسف قصبة، جامعة الشهيد حمه لخضر الوادي، معهد العلوم الإسلامية، قسم الشريعة، ۱۴۳۸ق / ۲۰۱۷م. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- الوكالة في الخصومة بين الشريعة والقانون الماليزي: دراسة مقارنة، محمد رزين ابن عبدالرزاق، کارشناسی ارشد، اردن، جامعة جرش، كلية الشريعة، ۲۰۱۳م.
- التوكيل في الخصومة (توكيل المحامي) في الفقه الإسلامي والنظام السعودي، أحمد بن سليمان بن شديد السليمي، کارشناسی ارشد، عربستان، الجامعة الإسلامية بالمدينة المنورة، كلية الشريعة، ۱۴۳۱ق. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- المحاماة في النظام السعودي: دراسة فقهية مقارنة، حماد بن عبدالله بن محمد الحماد، کارشناسی ارشد، سودان، جامعة أم درمان الاسلامية، كلية الشريعة والقانون، ۲۰۰۹م / ۱۴۳۰ق.
- مهنة المحاماة فی دولة المالدیو دراسة تقویمیة فی ضوء الفقه الإسلامي، علی زاهر بن سعید قلسم، کارشناسی ارشد، مالزی، جامعة الإسلامية العالمية، کلیة معارف الوحي و العلوم الإنسانیة، ۲۰۰۸م. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- المحاماة في الفقه الإسلامي: دراسة فقهية مقارنة مع دراسة تطبيقية لنماذج من المحاماة في المملكة العربية السعودية، بندر بن عبدالعزيز بن ابراهيم اليحيى، رساله دکتری، عربستان، جامعة أم القرى، كلية الشريعة والدراسات الإسلامية، ۲۰۰۵م / ۱۴۲۶ق.
- الوكالة بالخصومة دراسة مقارنة، عمار سعدون المشهداني، رساله دکتری، عراق، جامعة الموصل، كلية القانون، ۲۰۰۵م / ۱۴۲۶ق.
- دور النيابة العامة والشرطة والمحاماة وأثرها على القضاة في إصدار الأحكام : دراسة مقارنة بين الشريعة والقانون، عبدالعزيز الشاعر لنقبة، رساله دکتری، سودان، جامعة أم درمان الاسلامية، كلية الشريعة والقانون، ۱۹۹۹م / ۱۴۲۰ق.
- الوكالة في الخصومة في الفقه الإسلامي ونظام المحاماة في الدول العربية ودوره في مراحل الدعوى الجنائية، دمبا شيرنو ديالو، رساله دکتری، سودان، جامعة أم درمان الاسلامية، کلية الشريعة والقانون، ۱۹۹۹م.
- التوكيل فى الخصومة فى الفقه الاسلامى والقانون الوضعى"دراسة فقهية مقارنة"، عبد الحكم احمد اشرف، کارشناسی ارشد، مصر، جامعة الازهر، ۱۹۹۸م.
- الوكالة بالخصومة: فقه المحاماة في الشريعة الإسلامية، تيسير محمد عبدالمحسن طه، کارشناسی ارشد، اردن، الجامعة الاردنية، كلية الدراسات العليا، ۱۹۹۴م. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
منابع دیگر
عربی
- التوکیل فی الخصومة فی الفقه الاسلامی، محمد بن ابراهیم بن علی الغامدی، جامعة ملک خالد، کلیة الشریعه و اصول‌الدین. یادداشت را اینجا ببینید.
- الوكالة بالخصومة في الفقه و القانون المدني الأفغاني، محمد یونس ابراهیمی. یادداشت را اینجا ببینید.