فقه رسانه (منابع مطالعاتی)
فقه رسانه یکی از عناوین فقه مضاف و ناظر به مسائل خرد و کلان مباحث رسانه‌ای است. این دانش فقهی نوپا در واقع به دنبال پاسخ به پرسش‌های فقهی دربارهٔ کارکرد و عملکرد رسانه از جمله مسئله چالش‌های مدیریت رسانه، خبر، نمایش چهره شخصیت‌های مقدس و… است.
با وجود فراگیری رسانه و گستردگی مسائل وابسته به آن اما آثار فقهی موجود چندان گسترده نیست. علاوه اینکه اغلب مؤلفین این آثار به جز اندکی، از مجموعه فقیهان نیستند. با این حال برخی آثار فقهی در این موضوع مورد توجه صاحب نظران است که در ادامه به عناوین آنها اشاره شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- تمحیص اجتهادی و قواعد ممهده در فقه رسانه، علی نهاوندی، قم، انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- کتاب فقه رسانه؛ فقه نمایش، مصطفی دری و دیگران، قم، انتشارات دین و رسانه، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی تحصیل، پردازش و انتشار خبر، عبدالرحمان میثاقی، قم، انتشارات پیام مهدی (عج)، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی اقناع مخاطب در رسانه‌های جمعی، حسین حاجی‌پور و علی نهاوندی، قم، انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- فقه رسانه در اسلام، خلیل منصوری، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی، قم، ۱۴۰۱ش.
- رسانه در آیینه فقه، زهرا احمدی‌افزادی، مشهد، انتشارات صبای اندیشه، ۱۴۰۱ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- آیینه فقه و حقوق در رسانه ملی، عرفان خندان‌دل‌نیا، شاهرود، انتشارات آوای چلچله، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- ماخذشناسی توصیفی فقه رسانه و رسانه دینی، علی صادقی، انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، قم، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- مبانی فقهی جنگ نرم رسانه‌ای، علی نهاوندی، انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، قم، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- مجموعه گفتارهای فقه رسانه و ارتباطات، علی نهاوندی، مشهد، انتشارات به نشر وابسته به آستان قدس رضوی، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- جایگاه سواد رسانه‌ای در فقه رسانه، افسانه مظفری و محمدرضا راضی و سیدمرتضی موسویان، تهران، انتشارات پشتیبان، ۱۳۹۶ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- فقه رسانه: بایدها و نبایدها، خلیل منصوری، قم، انتشارات همای غدیر، ۱۳۹۵ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- واکاوی احکام فقهی - حقوقی: رسانه‌ی گمراهی (رویکرد تحلیلی انتقادی)، احسان علی‌اکبری بابوکانی و مرتضی طبیبی جبلی، تهران، انتشارات مجد، ۱۳۹۵ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- فقه رسانه، مهدی طائب، انتشارات تسنیم اندیشه، قم، ۱۳۹۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
مقاله‌ها
فارسی
- فقه رسانه و ارتباطات رسانه‌ای؛ عرصهٔ نو در حوزه علوم انسانی و مطالعات فقهی، علی دارابی، مطالعات تحول در علوم انسانی، شماره ۱۱، ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- رسانه مطلوب دینی از دیدگاه فقه مقارن، مرتضی چیت سازیان و عابدین مؤمنی و مهسا مولائی پناه، دوفصلنامه فقه مقارن، دوره ۹، شماره ۱۸، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- فقه رسانه: بایسته های فقهی در ساحت خبررسانی، داود حسن‌پور، دوفصلنامه تحقیقات حقوق قضایی، شماره ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- آثار ماهواره و حکم آن از منظر فقه، خلیل الله احمدوند و فریده سیدی پور و پریسا نظری، قانون یار، سال سوم، شماره ۱۲، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- احکام رسانه از منظر فقه شیعه، محمد رسول آهنگران و سید محمد مهدی محقق، مطالعات رسانه‌ای، شماره پیاپی ۴۵، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- از اخلاق رسانه تا فقه رسانه، عبدالمجید تناور، فصلنامه پژوهش‌نامه تاریخ، سیاست و رسانه، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حوزه‌های علمیه و ضرورت اهتمام به فقه رسانه؛ بایدها و نبایدها، علی دارابی، فصلنامه سیاست پژوهی جهان اسلام، شماره پیاپی ۷، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نظریه کلامی رسانه، احمد مبلغی، دوفصلنامه مطالعات امت اسلامی، شماره پیاپی ۲، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- پیش‌درآمدی بر فقه رسانه (موضوع‌شناسی)، احمد مبلغی، دوفصلنامه مطالعات امت اسلامی، شماره پیاپی ۱، ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا ببینید
- فقه رسانه، محمدعلی حیدری، فصلنامه پژوهه‌های فقهی تا اجتهاد، پیش‌شماره ۱۲، پاییز ۱۳۹۳ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- قاعده فقهی حرمت اختلال نظام و کاربرد آن در حوزه ارتباطات و رسانه، سید علی حسینی، پژوهش‌نامه فقه اجتماعی، شماره پیاپی ۳، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نظام هنجاری اطلاع‌رسانی در فقه شیعه، عبدالله جلالی، بازتاب اندیشه، شماره۱۱۸، ۱۳۹۱ش. از اینجا این مقاله را ببینید
- جایگاه فقهی مصلحت عمومی در محدودیت اطلاع‌رسانی، حسین جاور و محدثه اصولی یامچی، فقه و حقوق ارتباطات، شماره ۱، ۱۳۹۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق مصاحبه‌شوندگان در رسانه‌های عمومی، علی مراد حیدری، پژوهش‌های ارتباطی، شماره ۶۳، ۱۳۸۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- فقه رسانه، عباس کوثری، فصلنامه فرهنگ کوثر، شماره ۷۶، زمستان ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
عربی
- دور مقاصد الشریعة فی تأصیل الفقه الصناعی والفقه الرقمی (دراسة مقاصدیة)، المدونة، دوره ۹، شماره ۱، ۲۰۲۲م.از اینجا این مقاله را بخوانید
- التحریض علی الجرائم عبر وسائل الإعلام المعاصرة فی الفقه الإسلامی والقانون الوضعی دراسة مقارنة، مجلة النوازل الفقهیة والقانونیة، دوره ۲، شماره ۱، ۲۰۱۸م.از اینجا این مقاله را بخوانید
- أخلاقیات العمل الإعلامی بین ضوابط الشریعة الإسلامیة و القانون، نورة رمدوم و محمد بودالی، الإعلام فی الشریعة و القانون خلاقیات المهنة، المسؤولیة المترتبة عن الإخلال بالأخلاقیات، ۲۰۲۲م.از اینجا این مقاله را بخوانید
- العمل الإعلامی فی الفقه الإسلامی، محمد فتح الله النشار.از اینجا این مقاله را بخوانید
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- تأثیر رسانه‌ها در توسعه جامعه در مطالعه فقه، نصیر سامی داخل محسن الحسناوی، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه تخصصی فقه و معارف اسلامی، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مطالعه تطبیقی نقش زنان در رسانه های معاصر در فقه اسلامی و قانون عراق، رئوف مجید عمر، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- شاخص های امنیت در حوزه رسانه از دیدگاه فقه امامیه، حامد مایلی، دکتری، دانشگاه عدالت، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- تجزیه و تحلیل فقهی و حقوقی الزامات اخلاقی در رسانه ملی، عرفان خندان‌دل‌نیا، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی خسارات ناشی از رسانه در عصر حاضر، فاطمه احمدی، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی مشهد مقدس، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بازخوانی تعامل دین و رسانه از منظر علمای فقه شافعی، زاگرس عبدالهی، کارشناسی ارشد، دانشکده ارتباطات و رسانه، دانشگاه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- وظایف رسانه تصویری از دیدگاه فقه فریقین، غلام‌اکبر شاکری، دکتری، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه و اصول، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی حفظ حریم خصوصی افراد در رسانه از دیدگاه فقه امامیه، حامد نعیمی، دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۹۴ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مسئولیت رسانه‌های همگانی در فقه و حقوق موضوعه، احمد شهیدی‌خواه، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۴ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مصادیق و مبانی فقه رسانه، نرگس منصوری، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی حقوق مخاطب در رسانه از منظر فقه و حقوق، الهام سیفی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج)، ۱۳۹۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- معیار حرمت رسانه‌های ضاله در فقه و حقوق اسلامی، ملیحه‌سادات نوربخش، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم حدیث، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
عربی
- العمل الإعلامی فی الفقه الاسلامی، یاسر محمد ابراهیم درباله، جامعة طنطا - کلیة الحقوق - الشریعة الاسلامیة، ۲۰۱۶م.از اینجا چکیده این پایان‌نامه را ببینید
- الجریمة الإعلامیة فی الفقه الاسلامی، ایمان محمد سلامه مبارکة، غزة، کلیة الشریعة و القانون فی الجامعه الاسلامیة، ۲۰۰۸م.از اینجا این پایان‌نامه را بخوانید
منابع دیگر
- روش‌شناسی فقه رسانه، علی نهاوندی، پایگاه اطلاع‌رسانی نشست دوره ای اساتید.از اینجا این سخنرانی را ببینید
- فقه رسانه، عباس کوثری، فرهنگ کوثر، شماره ۷۶، ۱۳۸۷ش.از اینجا این یادداشت را بخوانید