پناهندگی (منابع مطالعاتی)
پناهندگی و جستجو برای یافتن مکان مناسب برای در امان ماندن از خطرات تهدیدکننده جان و مال انسان، هم در فقه و هم در حقوق بین‌الملل به رسمیت شناخته شده است، اگرچه در تعریف و شرایط مفهوم پناهندگی با هم متفاوت هستند. این مسئله امروزه دامنه‌ای وسیع‌تر از گذشته پیدا کرده و از شاخصه‌های حقوق بشر محسوب شده است.
در متون فقهی از پناهندگی با عنوان «امان» نام برده شده و ذیل عقد استیمان در ابواب جهاد، حقوق و تکالیف پناهندگان و دولت‌ها در قبال همدیگر بررسی شده است. این مسئله همچنین ذیل عنوان «هجرت» و احکام مربوط به آن در کتاب‌های فقهی بحث شده است. بر اساس آنچه که در کتاب‌های فقهی آمده، دولت اسلامی می‌تواند شرایط و حقوق پناهندگان را در صورت عدم مغایرت با مصلحت و شرع به عنوان شرط ضمن عقد بپذیرد. در آموزه‌های اخلاقی دین اسلام نیز بر حمایت از پناهندگان به شرط عدم فرار از عدالت تأکید شده است.
در متون فقهی مسئله پناهندگی بر اساس ضوابط و مبانی مختلفی چون ذاتی بودن کرامت انسان، رفتار انسان‌دوستانه و عادلانه، مصلحت اندیشی و وجوب حمایت از مظلوم پذیرفته شده است. بر این اساس با قبول پناهندگی، شخص پناهنده دارای حقوقی خواهد بود از جمله: حفظ حریم خصوصی پناهنده، احترام به عقائد دینی و مقدسات او، احترام به تعهدات متقابل و حرمت جان و مال و عرض پناهنده. در مقابل پناهنده نیز باید درباره رعایت قوانین و مقررات کشور اسلامی تعهد داشته باشد.
این صفحه به جمع‌آوری کتاب‌ها، مقالات، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابعی پرداخته است که از منظر فقه معاصر مسئله پناهندگی و مهاجرت را بررسی می‌کنند.
کتاب‌ها
فارسی
- مبانی فقهی پناهندگی با رویکرد تطبیقی بر اسناد بین‌الملل، مجتبی قراباغی، قم، امتداد حکمت، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق بین‌المللی و پناهندگی، کاوه کاکائی، تهران، نشر مارلیک، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- هجرت و مهاجرت: در فقه اهل بیت (ع)، حقوق ایران و بین‌الملل، سید امیرحسین حسینی ترکستانی، قم، بوستان کتاب، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- پناهندگی، علی تهمک، مشهد، دیده‌بان قلم فرتاک، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق مهاجر در فقه اهل بیت علیهم‌السلام، حقوق ایران و افغانستان، سید محمد حسینی‌دره‌صوفی، قم، واژه پرداز اندیشه، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق پناهندگان در قوانین ایران و حقوق بین‌الملل، رضا سواری، تهران، مؤسسه نشر سیمرغ آسمان آذرگان، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- هجرت در سبک زندگی اسلامی، چرایی و چگونگی، طیبه قربانی، قم، نشر چاپکو، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق پناهندگان از منظر اسلام و حقوق بین‌الملل، نرگس اکبری و حسین کاظمی فروشانی، تهران، نشر ستاره کربلا، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- همزیستی فقهی مهاجران مسلمان با قوانین غرب، محسن احمدوند، تهران، نشر اندیشه صادق، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- اسیر، اسارت و پناهندگی، عبدالجبار زرگوش‌نسب و سهراب مروتی، ایلام، نشر هاوار، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- فقه زندگی در کشورهای غیر اسلامی (احکام سیاسی و اجتماعی)، سید محمدعلی هاشمی، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- عوامل و موانع هجرت در آیات و روایات، معصومه پاشایی اصل، کاشان، نشر قانون‌مدار، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- همزیستی فقهی مهاجران مسلمان با قوانین غرب، محسن احمدوند، قم، اندیشه صادق، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- سلسله مباحث بازشناسی مهاجرت (پناهندگی)، حمید یزدانیان، تهران، موسسه نشر شهر، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی و تحلیل حقوق پناهندگی در نظام داخلی و حقوق بین الملل، ابراهیم موسی‌زاده و رزیتا کهریزی، تهران، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۹۶ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی وضعیت حقوق مدنی پناهندگان در نظام حقوقی ایران و اسناد بین‌المللی، عماد نواصر، تهران، نشر فرهوش، ۱۳۹۶ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- پژوهشی در حکم فقهی هجرت به بلاد کفر، حسن امامیان، قم، سه نقطه، ۱۳۹۶ش.
- بازشناسی مهاجرت (بینش، منش، کنش)، حمید یزدانیان، تهران، موسسه نشر شهر، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- احکام مهاجران مطابق با فتاوی حضرت آیةالله‌العظمی وحیدخراسانی (مدظله‌العالی)، قم، مدرسه‌الامام باقرالعلوم علیه‌السلام، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق پناهندگی، ابراهیم موسی‌زاده و رزیتا کهریزی، تهران، انتشارات مجد، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- پناهندگی در حقوق بین‌الملل، سید مصطفی کازرونی، تهران، موسسه فرهنگی هنری انتشاراتی نگاه بینه، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق پناهندگان در ایران، عبدالرضا جان‌بزرگی، تهران، نشر آتا، ۱۳۹۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حق پناهندگی از نظر شریعت اسلام و حقوق بین‌الملل: پژوهشی تطبیقی، احمد ابوالوفا، مترجم علی‌اکبر سیبویه، تهران، نشر کتاب‌سرا، ۱۳۸۹ش.صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- فقه و حقوق مهاجرت، محمدعیسی جوادی غزنوی، قم، نشر وحدت‌بخش، ۱۳۸۹ش.
- حمایت موثر از پناهندگان در ایران در پرتو حقوق داخلی، تعالیم اسلام و حقوق بین‌الملل، سید محمد احمدی، تهران، نشر نوید، ۱۳۸۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- اسلام و حقوق بین‌الملل خصوصی: تابعیت و وضعیت پناهندگان، مصطفی دانش‌پژوه، تهران، اداره نشر وزارت امور خارجه و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۶ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- توسعه و تحول حقوق پناهندگان، جواد صفایی، تهران، اداره نشر وزارت امور خارجه، ۱۳۷۵ش.
عربی
- شریعة اللجوء، محمدصادق الکرباسی، بیروت، بیت العلم للنابهین، ۲۰۲۰م.
- اللجوء فی التراث الإسلامی ومنظومة القانون الدولی والعربی، عرفات ماضی شکری، قطر، دوحه، مرکز الجزیره للدراسات، ۲۰۱۸م. لینک کتاب
- أحکام اللاجئین فی الشریعة الإسلامیة مقارنة بالقانون الدولی، عیسى علی دخیل العنزی، اردن، دار النفائس للنشر والتوزیع، ۲۰۱۷م.
- اللجوء السیاسی فی الإسلام، حسام محمد سعد سباط، اردن، عمان، دار عمار للنشر والتوزیع، ۲۰۱۶م.
- الهجره و المهاجرون فی القرآن الکریم، مریم علی حسن الهاشمی، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، ۱۳۹۳ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- حق اللجوء فی الشریعة الإسلامیة من بلاد الإسلام إلى بلاد غیر المسلمین، حسین محمد إبراهیم البشدری، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۲۰۱۰م.
- حق اللجوء بین الشریعة الإسلامیة والقانون الدولی للاجئین دراسة مقارنة، ا.د. احمد ابوالوفا، ریاض، جامعة النایف العربیة، ۲۰۰۹م. لینک کتاب
- رساله فی ال‍ت‍ع‍ری‍ب ب‍ع‍د الهجره. وی‍ل‍ی‍ه ن‍ظره فی ال‍ح‍ف‍اظ علی ال‍م‍ج‍ت‍م‍ع ال‍م‍وم‍ن، ق‍اس‍م‌م‍ح‍م‍د م‍ص‍ری ال‍ع‍ام‍ل‍ی، قم، دار ال‍غ‍دی‍ر، ۱۴۲۴ق.
- حق اللجوء السیاسى فى الشریعة الاسلامیة والقانون الوضعى، محمد لئیق الله خان، مصر، جامعة الازهر، بی تا.
مقاله‌ها
فارسی
- مبانی حق بر مهاجرت و اقامت در کشورهای غیراسلامی در فقه و حقوق بین الملل، محمدعلی هاشمی، فصلنامه مطالعات حقوقی، دوره ۱۵، شماره ۲، ۱۴۰۲ش. لینک مقاله
- بررسی تطبیقی الگوی پذیرش پناهنده از طرف حکومت اسلامی و دول غربی، اسماعیل راغب بابایی و حجت اله سلیمی ترکمانی و صالح رضایی پیش رباط و حسین رستم زاد، فصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، آماده انتشار، ۱۴۰۰ش. لینک دسترسی
- تأثیر عنصر زمان در احکام جهاد در قرآن، علی دوازده امامی مطلق و حسین علوی مهر و سید حسن عابدیان، فصلنامه مطالعاتی فقهی فلسفی، شماره ۴۵، ۱۴۰۰ش. لینک مقاله
- بررسی تطبیقی حقوق پناهندگی در فقه امامیه و کنوانسیون ۱۹۵۱ ژنو، بابک سیفی آتشگاه، فصلنامه پژوهش های حقوق تطبیقی عدل و انصاف، شماره ۱۰، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- پناهندگی در حقوق بین الملل و اسلام با تاکید بر پناهندگی در حرم مکی، جعفر زنگنه شهرکی و مجتبی افشار، فصلنامه پژوهش‌نامه حج و زیارت، شماره ۱۰، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- تقابل حقوق بین‌الملل سنتی و اسلامی با حقوق بین‌الملل بشر در توسعه بین المللی حقوق پناهندگی، سید باقر میر عباسی و عبادالله عباسی و مریم مرادی، ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، شماره ۱۲، ۱۴۰۱ش. لینک مقاله
- نقش رعایت حقوق شهروندی مهاجرین و پناهندگان در توسعه پایدار از دیدگاه قرآن، حبیب محمدنژاد چاوشی و بهرام کارجو اجیرلو، فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، جلد ۱۰، شماره ۳۷، ۱۳۹۸ش. لینک مقاله
- بررسی پدیده پناهندگی از منظر اسلام و حقوق بین‌الملل، محسن قدیر و حسین کاظمی فروشانی، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، شماره ۱۵، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- بررسی تطبیقی پناهندگی در فقه و حقوق بین‌الملل، بهمن بایرامی‌فرد، فصلنامه مطالعات بین‌المللی پلیس، شماره ۳۱، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- حقوق پناهندگی در اسلام: منبعی برای توسعة حقوق بین‌الملل پناهندگی، ابراهیم موسی‌زاده و رزیتا کهریزی، فصلنامه اندیشه‌های حقوق عمومی، شماره ۷، ۱۳۹۴ش. لینک مقاله
- مبانی دینی اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، عباسعلی عمید زنجانی و محمدمهدی توکلی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۴۲، شماره ۲، ۱۳۹۱ش. لینک مقاله
- نگاهی به پناهندگی در فقه و حقوق بین الملل، رقیه کریمی، نشریه معرفت، شماره ۱۵۴، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- اصول مشروعیت پناهندگی و موارد مشابه آن در حقوق موضوعه، مجید وزیری و علیرضا حمیسی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۳۸، شماره ۲، ۱۳۸۷ش. لینک مقاله
- بررسی مبانی فقهی پناهندگی، مجید وزیری و علیرضا حمیسی، مجله فقه و مبانی حقوق، شماره ۹، ۱۳۸۶ش. لینک مقاله
- فقه هجرت، احمد مبلغی، فصلنامه فقه، شماره ۴۸، ۱۳۸۵ش. لینک مقاله
- بررسی تطبیقی حقوق پناهندگی در فقه و اسناد بین المللی، سید محمد قاری سیدفاطمی، نشریه نامه مفید، شماره ۱، ۱۳۷۴ش. لینک مقاله
عربی
- اللجوء السياسي بين الشريعة الإسلامية والقانون الدولي: دراسة مقارنة تقويمية، ماهر عبد الله أحمد جغمة و عارف بن علی عارف علی، مجلة الحکمة العالیة، شماره ۶، ۲۰۲۴م. لینک مقاله
- النظرة المقاصدية للجوء وحقوقه في الشريعة الإسلامية، فتحية مسعود محمد الطابوني، مجلة ابحاث (لیبی)، مجلد ۱۵، شماره ۱، ۲۰۲۳م. لینک مقاله
- الحق في اللجوء بين الشريعة الإسلامية والاتفاقية الخاصة بوضع اللاجئين لسنة ۱۹۵۱، بن جميل عزيزة، مجلة المعیار، مجلد ۲۵، شماره ۳، ۲۰۲۱م. لینک مقاله
- التزامات اللاجئ والدولة المضیفة فی القانون الدولی والشریعة الإسلامیة، زینب محمد جمیل الضناوی، نفیسه حامد بدری، کویت، مجلة کلیة القانون الکویتیة العالمیة، مجلد ۸، شماره ۳۰، ۲۰۲۰م. لینک مقاله
- حق الهجرة واللجوء في الشريعة الإسلامية والقانون الدولي، طارق حسین عبدالله ابوعمید و محمود محمدعلی محمود ادریس و احمد شکران بحرالدین، Penerbit USIM, Universiti Sains Islam Malaysia، ۲۰۲۰م. لینک مقاله
- مبدأ عدم طرد أو رد اللاجئ فی الشریعة الإسلامیة والقانون الدولی، فیصل شنطاوی و همکاران، اردن، جامعة العلوم الاسلامیة العالمیة، مجلة الدراسات، علوم الشریعة و القانون، مجلد ۴۶، شماره ۱، ۲۰۱۹م. لینک مقاله
- سیاسة النظام الإسلامی والنظم الوضعیة المعاصرة لحق الإنسان فی اللجوء ومعاملتها للاجئین (الأقلیات) دراسة مقارنة بین الشریعة والقانون، سعد محمود ناصر الخطیب، مجلة الجامعة العراقیة، شماره ۴۳، ۲۰۱۹م. لینک مقاله
- التدابیر الشرعیة للتخفیف من آثار اللجوء، أمین صالح ذیاب غماز ، مصر، اسیوط، مجلة کلیة اصول الدین و الدعوة، مجلد ۳۷، شماره ۴، ۲۰۱۹م. لینک مقاله
- حق اللجوء لدار الإسلام، بدریة الراوی، المعهد المصری للدراسات، ۲۰۱۹م. لینک مقاله
- مفهوم وأسباب اللجوء وفقا لقواعد القانون الدولی العام: دراسة مقارنة، عمر أبو عبیدة الأمین عبدالله، سودان، مجلة الشریعة والقانون، شماره ۳۱، ۲۰۱۸م. لینک مقاله
- حق طلب اللجوء وأحکامه فی الأدیان السماویة الثلاثة: دراسة مقارنة، دنیا علوان بدر محمد الدفاعی، جامعة بغداد، مجلة الأستاذ للعلوم الإنسانیة والاجتماعیة، شماره ۲۱۸، ۲۰۱۶م. لینک مقاله
- اللجوء فی ضوء أحکام الشریعة الإسلامیة، لؤی عبدالکریم سلطان، الجزایر، مجلة أنسنة للبحوث والدراسات، مجلد ۷، شماره ۱، ۲۰۱۶م.
- حق اللجوء فی الدول العربیة، علی ضیاء حسین، عراق، حولیة المنتدى للدراسات الإنسانیة، مجلد ۸، شماره ۲۰، ۲۰۱۵م.
- حقوق اللاجئین فی الشریعة الإسلامیة، فارس علی مصطفى، بحرالدین جیبة، مالزی، جامعة ملایا، مجلة أصول الشریعة للأبحاث التخصصیة، مجلد ۱، شماره ۱، ۲۰۱۵. لینک مقاله
- حقوق الإنسان فی الفقه الإسلامی وأثرها فی رعایة حقوق المرأة اللاجئة، نجوى بدر محمد قراقیش، مصر، مجلة البحوث والدراسات الشرعیة، مجلد ۴، شماره ۴۰، ۲۰۱۵م. لینک مقاله
- حق اللجوء السیاسی فی الفقه الإسلامی والقانون الدولی، عطا الله احمد فشار، الجزایر، مجلة دراسات وأبحاث، شماره ۱۵، ۲۰۱۴م.
- حق الهجرة و اللجوء فی الشریعة الإسلامیة و القانون الدولی، طارق حسین عبدالله، مصر، مجلة البحوث والدراسات الشرعیة، مجلد ۲، شماره ۱۱، ۲۰۱۳م.
- اللجوء السیاسی وأحکامه فی الفقه الإسلامی: دراسة فقهیة تطبیقیة معاصرة، حسین محمد الربابعة، جامعة فلسطین، مجلة جامعة فلسطین للأبحاث والدراسات، شماره ۳، ۲۰۱۲م.
- اللجوء السیاسی بین عقد الأمان فی الفقه الإسلامی الدولی العام دراسة مقارنة والقانون، فارس علی مصطفی، مالزی، مجلة بحوث اسلامیة واجتماعیه متقدمه، مجلد ۳، شماره ۳، ۲۰۱۲م. لینک مقاله
- واجبات اللاجئین فی الفقه الإسلامی والقانون الدولی دراسة مقارنة، فارس علی مصطفی، مالزی، مجلة بحوث اسلامیة واجتماعیه متقدمه، مجلد ۳، شماره ۲، ۲۰۱۲م. لینک مقاله
- الأمان و حق اللجوء بین الشریعة و القانون، فرح مصطفى عبدالله عابد، سودان، مجلة العدل، شماره ۳۵، ۲۰۱۲م.
- حقوق (اللاجئین) فی الشریعة الإسلامیة والقانون الدولی، صلاح الدین طلب فرج، غزه، مجلة الجامعة الاسلامیه للدراسات الاسلامیة، مجلد ۷، شماره ۱، ۲۰۰۹م. لینک دسترسی به مقاله
- حق اللجوء السیاسی فی الفقه الإسلامی والقانون الدولی دراسة مقارنة، ولید بن خالد الربیع، کویت، مجلة الشریعة والدراسات الإسلامیة، مجلد ۲۳، شماره ۷۲، ۲۰۰۸م. لینک مقاله
- الهجرة السیاسیة فی الإسلام : النظریة والواقع والأسئلة، علی القریشی، مصر، مجلة المسلم المعاصر، مجلد ۲۴، شماره ۹۶، ۲۰۰۰م.
- أحکام اللجوء و الهجرة، محمدهادی آل راضی، مجلة فقه اهل البیت، شماره۱۷، ۱۴۲۱ق. لینک مقاله
- شرعیة الهجرة و اللجوء الی الدول الغربیة، صلاح عبدالرزاق، مجلة التوحید، شماره ۱۰۳، ۱۴۲۰ق. لینک مقاله
- اللجوء فی الشریعة الإسلامیة والقانون الدولی، عبدالکریم علوان، اردن، جامعة عمان الاهلیة، مجلة البلقاء للبحوث والدراسات، مجلد ۵، شماره ۱، ۱۹۹۷م.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- بررسی فقهی پناهندگی به کشورهای غیر اسلامی؛ چالش ها و اقتضائات معاصر، معصومه اسماعیلی، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی مشهد مقدس، ۱۴۰۱ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی حقوق و تکالیف پناهندگی در فقه اسلامی و قوانین بین المللی، مریم محمدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان مرکزی، مرکز پیام نور دلیجان، ۱۴۰۱ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- حق پناهندگی بین شریعت اسلامی و قانون موضوعه، علی حسین نایف الحسین، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۴۰۱ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی حقوق پناهندگان در فقه و حقوق ایران و اسناد بین المللی، عرفان گراوند، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان مرکزی، مرکز پیام نور دلیجان، ۱۴۰۰ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- پناهندگی سیاسی از دیدگاه فقه حنفی و امامیه با تأکید به حقوق بین‌الملل، ذبیح الله صمدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعه المصطفی العالمیه، واحد گرگان، ۱۳۹۹ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- تهجیر و مهاجرت از منظر فقه اهل بیت علیهم السلام، سید میرزا حسین مهدوی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه و اصول، ۱۳۹۸ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- احکام پناهندگی در فقه مذاهب اسلامی و حقوق بین الملل، مرضیه مهرور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۷ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی تطبیقی پناهندگی در اسلام، حقوق ایران و اسناد بین‌المللی، شهناز امیری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۷ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی سنت پناهندگی در جاهلیت و عصر نبوی (ص)، آزاده سیار خسمخی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه الزهرا (س)، ۱۳۹۶ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- پناهندگی در فقه، رقیه کریمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف‌آباد، دانشکده علوم انسانی، گروه الهیات، ۱۳۸۹ش. لینک دسترسی از سامانه کتابخانه ملی
- جایگاه پناهندگان در اسلام و حقوق بین‌الملل، احمد فدوی بنده قرایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ۱۳۸۶ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی مبانی فقهی و حقوقی پناهندگی، علیرضا حمیسی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی، تهران مرکز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، ۱۳۸۶ش. لینک دسترسی از سامانه کتابخانه ملی
- اصول سیاست خارجی اسلام در فقه امامیه، محمدرضا امینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۵ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی تطبیقی پناهندگی در فقه امامیه و حقوق بین‌الملل، عبدالله جمراسی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، ۱۳۸۰ش. لینک دسترسی از سامانه کتابخانه ملی
- بررسی وضع حقوقی پناهندگان در حقوق موضوعه ایران و مطالعه تطبیقی آن، ناصر اسعدآبادی فیروزی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده حقوق و معارف اسلامی، ۱۳۷۶ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
عربی
- الحمایة الدولیة للاجئین -دراسة المقارنة- بین الفقه الاسلامی و القانون الدولی، حنطاوی بوجمعه، رساله دکتری در الجزایر، جامعة وهران، کلیة العلوم الانسانیة و العلوم الانسانیة، ۲۰۱۹م. لینک رساله
- مسؤولیة دولة الملجأ عن أعمال وتصرفات اللاجئین: دراسة تحلیلیة مقارنة فی ضوء قواعد القانون الدولی و أحکام الشریعة الإسلامیة، مروان صبحی هاشم أبو ندی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در فلسطین، الجامعة الاسلامیة، کلیة الشریعة و القانون، ۲۰۱۹م.
- الهجرة غیر الشرعیة و الآثار المترتبة علیها فی الفقة الإسلامی: دراسة مقارنة، أحمد رجب محمد عبدالونیس، کلیة الحقوق، جامعة المنصورة، مصر، ۲۰۱۶م. پایان‌نامه را اینجا ببینید
- حق اللجوء السیاسی بین الشریعة الإسلامیة والأنظمة الوضعیة، محمد بن عبدالله الحلیبة، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در الجامعة نایف العربیة للعلوم الأمنیة، کلیة الدراسات العلیا- قسم السیاسة الجنائیة، ۲۰۰۱م. لینک پایان‌نامه
- اللجو السیاسی بین الشریعة و القانون، احمد عبدالکریم الشکری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة المصطفی العالمیة، کلیة الشهید الصدر، ۱۳۹۵ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- منح اللجوء السیاسی ضوابطه وآثاره: دراسة مقارنة، مجاهد عابدین بلال أحمد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در سودان، جامعة أم درمان الاسلامیة، کلیة الشریعة والقانون، ۱۴۳۸ق.
- أحکام اللجوء فی الفقه الإسلامی والقانون الدولی: دراسة مقارنة، محمد بن عبد ربه وصل المورقی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در عربستان، ریاض، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، المعهد العالی للقضاء، ۱۹۹۹م.
- اللجوء السیاسی فی الإسلام، حسام محمد سعد سباط، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در اردن، جامعة آل البیت، کلیة الدراسات الفقهیة والقانونیة، ۱۹۹۷م.
سایر منابع
- مهاجرت نخبگان از منظر «فقه سیاسی» بررسی شد/ خروج از جامعه ولایی نوعی شرک است!، مجید رجبی، سومین کرسی ترویجی پژوهشگاه فقه نظام، مندرج در سایت اجتهاد، تاریخ درج ۳۰ دی ۱۳۹۵ش، تاریخ بازید ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ش. لینک دسترسی