مناصب سیاسی زنان (منابع مطالعاتی)
حضور زنان در مناصب سیاسی-اجتماعی برخاسته از عوامل متعددی چون افزایش سطح تحصیلات و همچنین اقتضائات زمانه، رواج زیادی داشته است؛ به همین دلیل تصدی مناصب سیاسی، حکومتی و دولتی توسط زنان در دوران معاصر به یکی از مسائل مورد بحث در فقه معاصر تبدیل شده است. در این باره از مهم‌ترین پرسش‌های پیش‌روی فقه معاصر، مشروعیت یا عدم مشروعیت تصدی مناصب ولایی توسط زنان است.
در این مقاله لیستی از منابع فقهی ازجمله کتاب‌ها، مقاله‌ها، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابعی که از منظر فقه معاصر به بررسی مسئله مناصب سیاسی زنان پرداخته، گردآوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- شرط جنسیت در منصب‌های ولایی و غیرولایی، حسین هاشمی شاهرودی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار (علیه‌السلام)، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
- تصدی مناصب ولایی توسط زنان از منظر کتاب و سنت، احمد طاهری‌نیا، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
- مبانی فقهی حقوقی مشارکت‌های سیاسی اجتماعی زنان، عطیه پورعلی، تهران، خرسندی، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- جایگاه زنان در تصدی مناصب عمومی با تأکید بر ریاست جمهوری، محمدحسین جعفری و اسما جعفری، تهران، انتشارات همارا، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
- بررسی فقهی مدیریت زنان در مناصب سیاسی، علی آقاپیروز، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۶ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
- بررسی جایگاه زنان در مناصب تصمیم‌گیری و مدیریتی در نظام جمهوری اسلامی ایران، لیلا احمدآبادی پور، تهران، معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، ۱۳۹۶ش. لینک کتاب
- کاوشی نو در مسئله حضور اجتماعی زنان، سیدمهدی نریمانی‌زمان‌آبادی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
- زن و مسائل قضایی و سیاسی (شهادت، قضاوت، افتاء، سیاست)، مرتضی مطهری، تهران، نشر صدرا، ۱۳۹۱ش. (کتاب حاضر، بنا بر مباحث پنج جلسه بحث و انتقاد انجمن اسلامی پزشکان تحت عنوان «زن و مسائل قضایی و سیاسی» در اواخر سال ۱۳۴۵ش و اوایل سال ۱۳۴۶ش تنظیم شده و در سال ۱۳۹۱ش چاپ شده است.) صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
عربی
- المشارکة السیاسیة للمرأة رؤیة شرعیة و تنمویة، خالد حمود العزب، مؤسسة التنویر للتنمیة الاجتماعیة، ۲۰۱۲م. لینک کتاب
- ولایة المرأة فی الفقه الإسلامی، حافظ محمد أنور، عربستان سعودی، ریاض، انتشارات دار بلنسیة، ۱۴۲۰ق.
- المرأة بین الفقه والقانون، مصطفی السباعی، بیروت، دار الوراق للنشر والتوزیع، ۱۴۲۰ق. لینک کتاب
- المراة من السیاسة الی الرئاسة، محمد عبدالمجید الفقی، مصر، مرکز الأهرام للترجمة والنشر، ۲۰۰۹م.
- ولایة المرأة فی میزان السیاسة الشرعیة، غالب عبد الکافی قرشی، صنعا، مکتبة خالد بن الولید، ۲۰۰۲م.
مقاله‌ها
فارسی
- تبیین تاریخی- فقهی «مشروعیت تصدی مشاغل سیاسی توسط زنان»، فاطمه سادات علوی علی‌آبادی، فاطمه کراچیان ثانی، فصلنامه سخن تاریخ، شماره ۴۱، بهار ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- واکاوی ادله نقلی شرط ذکورت در مناصب حکومتی و گستره دلالت آن، سید علی موسوی و مطهره اختری، فصلنامه پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، شماره ۲۵، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- چالش‌های فقهی حضور زنان اصلح در مناصب حکومتی، حامد میرزاخانی و محمدباقر شاهرودی، دوفصلنامه مطالعات فقه سیاست، دوره 1، شماره ۲، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بازاندیشی حکم منع قضاوت زن در فقه اسلامی، فهیمه کلباسی اصفهانی، دوفصلنامه مطالعات فقه و اصول، سال چهارم، شماره ۲، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ارزیابی حق زنان به تصدّی مناصب عمومی در آئینه فقه، پرستو وثوقی، نشریه پژوهش‌های حقوقی، شماره ۴۱، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نقد و بررسی ریاست جمهوری زنان، سید سجاد ایزدهی، دوفصلنامه فقه و سیاست، شماره ۱، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تأملی بر ادلّه لفظی مخالفان تصدی مناصب حکومتی توسط زنان، نصیبه موسوی و سید علی سیدموسوی، دوفصلنامه پژوهش‌های فقهی زنان و خانواده، شماره ۳، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- امکان‌سنجی فقهی تصدی‌گری بانوان در مناصب مشوبِ به ولایت، ابوالقاسم علیدوست، دوفصلنامه فقه دولت اسلامی، شماره ۲، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- آیه «الرّجال قوّامون علی النساء» و تصدی زنان نسبت به پُست‌های متضمن ولایت، ابوالقاسم علیدوست و محمدجواد لطفی، دوفصلنامه قرآن، فقه و حقوق اسلامی، شماره ۱۲، بهار و تابستان ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی تصدی منصب ولایت و رهبری جامعه توسط بانوان در فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران، احمد خسروی، ایوب شافعی‌پور و مهران آبشیرینی، دوفصلنامه مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، شماره ۵۲، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی ولایت زنان، علیرضا عسگری، عبدالمهدی جوادی، مجموعه مقالات همایش بزرگداشت بانوی انقلاب اسلامی، پرتال امام خمینی، تاریخ درج، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- مشروعیت امارت زن از دیدگاه مذاهب اسلامی، غلام‌سخی حلیمی بلخابی، دوفصلنامه مطالعات فقه امامیه، شماره ۱۱، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی مبانی و اصول تصدی مناصب سیاسی ـ اجتماعی زنان، حسین جوان آراسته و انسیه فراهانی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۸۳، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق سیاسی زنان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، احسان شاکری و عذرا کامران آذر، نشریه زن و مطالعات خانواده، شماره ۳۶، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ریاست جمهوری زنان با تأکید بر ظرفیت‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اندیشه ولایت فقیه، محسن ملک افضلی اردکانی، عبدالله امیدی فرد و سید محمدعلی هاشمی، فصلنامه علمی مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۴۰، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی مبانی فقهی حقوق سیاسی زنان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، غلامرضا بهروزی لک و مریم شریف‌پور، فصلنامه پژوهشنامه زنان، شماره ۱۱، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی ادلّه فقهی مخالفان ولایت سیاسی زنان در فقه شیعه، محمد عترت‌دوست، سید محمدجواد وزیری‌فرد، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۳۳، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی مدیریت زنان در آیینه وحی با رویکرد فقهی امام خمینی(س)، عباسعلی روحانی و علی آقا پیروز، فصلنامه پژوهشنامه متین، شماره ۵۸، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تحلیل مستندات قرآنی حیطه مدیریت بانوان با تأکید بر سه رویکرد اندیشه اجتماعی دینی، مسعود راعی دهقی، محمدرضا حاجی اسماعیلی و لیلا دهقانی، نشریه مطالعات راهبردی زنان، شماره ۴۹، ۱۳۸۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ولایت زن در کتاب و سنت، محمد نجفی، نشریه طهورا، سال سوم، شماره ۵، ۱۳۸۹ش. مقاله را اینجا ببینید
- امکان اعمال ولایت قضایی زنان در سامانه حقوقی اسلام، فریبا حاجی علی و فاطمه قدرتی، فصلنامه مطالعات اجتماعی و روان‌شناختی زنان، دوره ۸، شماره ۳، ۱۳۸۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- قاضی شدن زن در فقه شیخ طوسی: ریشه‌یابی و تحلیل، علی تولّایی، فصلنامه فقه و اصول، دوره ۴۲، شماره ۲، ۱۳۸۹ش. مقاله را اینجا ببینید
- زنان و حق تصدی مناصب عمومی (بررسی فقهی از بند ب ماده ۷ کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان)، ناصر قربان‌نیا و حسین جعفری، نشریه بانوان شیعه، شماره ۱۹، ۱۳۸۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی مسئله تصدی زن بر مقام ریاست جمهوری در جمهوری اسلامی ایران، وحید قاسمی، منیر پشمی و محمدصادق طباطبایی، پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره ۴، شماره ۱، ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ولایت زن، محمدجواد ارسطا، نشریه حقوق اسلامی، شماره ۱۸، ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- زن و ولایت سیاسی و قضایی، محمدمهدی آصفی، فصلنامه فقه اهل بیت علیهم السلام، دوره ۱۱، شماره ۴۲، ۱۳۸۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- شایستگی زنان برای قضاوت و مناصب رسمی، محمدهادی معرفت، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۴، ۱۳۷۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- زن و سیاست؛ گرایش‌ها و نگارش‌ها، مهدی مهریزی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۴، ۱۳۷۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
عربی
- تولی المرأة رئاسة الجمهوریة فی ضوء الفقه الإسلامی و المؤسسات الدستوریة المعاصرة، بوقرنوس عبد الرحمان، مجله المعیار، شماره ۲۲، ۲۰۱۸م. لینک مقاله
- تولی المرأة المناصب وأحکامه فی الفقه الإسلامی، عباس علی محمود الکرطانی القیسی، اردن، مجلة دراسات علوم الشریعة والقانون، جلد ۴۵، ملحق، ۲۰۱۸م.
- حکم تولی المرأة المناصب السیادیة من منظور إسلامی، عادل عبدالله حمد، امارات، مجلة الفنون والأدب وعلوم الإنسانیات والاجتماع، شماره ۲۴، ۲۰۱۸م.
- حکم تولی المرأة منصب الوزارة فی الشریعة الإسلامیة، سوسن بنت أحمد بن محمد المعلمی، مجلة الدراسات الإنسانیة والأدبیة، جامعة کفر الشیخ - کلیة الآداب (مصر)، مجلد ۳، شماره ۱۴، ۲۰۱۷م.
- الولایة السیاسیة للمرأة، عباس شریفة، مجله مقاربات، مندرج در سایت المجلس الاسلامی السوری، بی تا. لینک مقاله
- الحقوق السیاسیة للمرأة فی الشریعة الإسلامیة، أمینة طواولة، مجلة القانون الدستوری والمؤسسات السیاسیة، جلد اول، شماره ۲، بی‌تا. لینک مقاله
- المرأة والمشارکة السیاسیة والدیمقراطیة: دراسة فی الفقه والفکر السیاسی الإسلامی، علی محیی الدین القره داغی، ایرلند، المجلة العلمیة للمجلس الأوروبی للإفتاء والبحوث، شماره ۲۲، ۲۰۱۶م. لینک مقاله
- الحقوق السیاسیة للمرأة فی الإسلام، سعاد میمونة، مجلة الندوة للدراسات القانونیة (الجزایر)، شماره ۸، ۲۰۱۶م.
- أحکام ولایة المرأة: دراسة فقهیة مقارنة، عبدالله بن سعد بن محسن الدوسری، مجلة البحوث والدراسات الشرعیة (مصر)، مجلد ۳، شماره ۳۸، ۲۰۱۵م.
- الولایة العظمی للمرأة المسلمة فی الفقه الإسلامی: رسالة مفتوحة إلی الأستاذة توکل کرمان، محمد محمد معافی علی المهدلی، حولیة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالزقازیق، جامعة الأزهر - کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالزقازیق، شماره ۵، ۲۰۱۵م.
- ولایة المرأة فی الإسلام بین التراث والمعاصرة، عفاف یونس عید حجاج، مجلة الازهر حولیة الکلیة اللغة العربیة بنین بجرجا، مجلد ۱۶، شماره ۳، ۲۰۱۲م. لینک مقاله
- تولی المرأة المناصب العلیا فی الدولة فی الفقه الاسلامی، هند الخولی، مجلة جامعة الدمشق للعلوم الاقتصادیة و القانونیة، مجلد ۲۷، شماره ۱، ۲۰۱۱م. لینک مقاله
- تولی المرأة رئاسة الدولة من منظور إسلامی، بسام علی سلامة العموش، مجلة دراسات - علوم الشریعة والقانون (الجامعة الأردنیة - عمادة البحث العلمی)، مجلد ۳۷، شماره ۲، ۲۰۱۰م.
- حکم تولی المرأة للولایات العامة: دراسة فقهیه مقارنة، أحمد بن إبراهیم بن عبدالله الحبیب، مجلة مرکز البحوث والدراسات الإسلامیة (جامعة القاهرة - کلیة دار العلوم)، مجلد ۴، شماره ۸، ۱۴۳۰ق.
- تولی المرأة المناصب السیاسیة فی الدولة: نحو رؤیة اسلامیة معاصرة، عبدالمجید بوکیر، مجلة القصر (مغرب)، شماره ۲۱، ۲۰۰۸م.
- ولایة المرأة فی الفقه الولایة العامة والقضاء، محمدمهدی آصفی، مجلة الحیاة الطیبة، شماره ۱۸، ۲۰۰۵م. لینک مقاله
- ولایة المرأة فی الإسلام، قراءة فی ضوء الفقه الإسلامی، عبدالهادی الفضلی، مجلة المنهاج، شماره ۳۹، ۱۴۲۶ق. لینک مقاله
- حق المرأة فی رئاسة الدولة الإسلامیة: دراسة أصولیة تاریخیة، احمد صبحی منصور، مجلة رواق العربی، شماره ۱۵–۱۶، ۱۹۹۹م. لینک مقاله
- الحقوق السیاسیة للمرأة فی الإسلام، عبدالحمید إسماعیل الأنصاری، قطر، مجلة کلیة الشریعة والدراسات الإسلامیة، شماره ۲، ۱۴۰۲ق.
- المرأة و الولایة العامة، محمد الاباصیری، مجلة الوعی الاسلامی، شماره ۲۱۰، ۱۴۰۲ق. لینک مقاله
- السنة التشریعیة: ولایة المرأة، فکری یاسین، مجلة الازهر، مجلد ۲۱، شماره ۸، ۱۳۶۹ق. لینک مقاله
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- جایگاه زنان در مناصب مدیریتی و محدودیت‌های فقهی حقوقی آن در نظام حقوقی ایران، سمیه آقابابا قوشچی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، موسسه آموزش عالی آذرآبادگان، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- شرط رجولیت در فقه و حقوق موضوعه ایران (در حوزه قضاوت، شهادت، حکومت)، زهرا گونه مقدم، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- تصدی مناصب حکومتی توسط بانوان از دیدگاه مذاهب اسلامی، نصیبه موسوی، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عاکلی بنت‌الهدی (رض)، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مناصب زن با رویکرد موقعیت زن در آموزه‌های دینی، کبری ادهمی، دکتری، دانشگاه عدالت تهران، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی ولایت زن و پیامدهای آن، طیبه سام‌نژاد کروکی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مناصب سیاسی- اجتماعی زنان از منظر فقه امامیه و حقوق اساسی ایران (مبانی و قلمرو)، انسیه فراهانی، دکتری، دانشکده زن و خانواده، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی سیر تاریخی ولایت سیاسی زن در فقه شیعه، بوستان نجفی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه حکیم سبزواری، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- نقش و جایگاه زنان در مناصب حکومتی از دیدگاه فقه سیاسی شیعه، زهرا صداقت، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، ، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی مدیریت و مشارکت سیاسی زنان، طاهره حزبه، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی صلاحیت زنان در تصدی مناصب عمومی با تکیه به فقه امامیه و قانون اساسی ایران، بهاره مریدی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، پردیس علوم انسانی، ۱۳۹۴ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- زن و مناصب حکومتی از منظر فقه امامیه، سید ابوالحسن موسوی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
عربی
- الحقوق السیاسیة للمرأة فی التشریع الاردنی و الشریعة الاسلامیة، دعاء مسلم العش، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، کلیة الحقوق، جامعة الشرق الاوسط، ۲۰۲۲م. لینک پایان‌نامه
- دراسة مقارنة بین الفقه السیاسی الاسلامی والدساتیر الوضعیة، تروش نواری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، جامعة باتنة، الجزایر، ۲۰۱۷م. اطلاعات پایان‌نامه
- حکم تولی المرأة للولایة العامة والقضاء، محمد سعد بن أحمد بن مسعود الیوبی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در الجامعة الإسلامیة بالمدینة المنورة، کلیة الشریعة، ۱۴۳۵ق.
- المرأة والعمل السیاسی فی الفقه الإسلامی: دراسة مقارنة، فریال عید قاسم الحمیدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة آل البیت اردن، کلیة الدراسات الفقهیة والقانونیة، ۲۰۰۹م.
- دور المرأة السیاسی فی الاسلام (دراسة مقارنة)، ایمان رمزی خمیس بدران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة النجاح الوطنیة فی نابلس، کلیة الدراسات العلیا، ۲۰۰۶م. لینک پایان‌نامه
- حق المرأة فی الولایة العامة فی ضوء الشریعة الإسلامیة، جودت عبد طه المظلوم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در الجامعة الإسلامیة بغزة، کلیة الشریعة والقانون، ۲۰۰۶م. لینک پایان‌نامه
- أحکام ولایة المرأة فی الفقه والقانون، مها السید عبدالرحمن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة أم درمان الاسلامیة، سودان، کلیة الشریعة والقانون، ۱۴۲۷ق.
- أحکام ولایة المرأة العامة و الخاصة دراسة مقارنة، صالح بن راشد الفرشان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة أم درمان الاسلامیة، سودان، کلیة معهد بحوث و دراسات العالم الإسلامی، ۲۰۰۰م.
- تولی المرأة الولایة العامة، یاسر بن محمدحسن زمل، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، الکلیة المعهد العالی للقضاء، ۱۴۱۹ق.
- ولایة المرأة فی الفقه الإسلامی، حافظ محمد أنور ابن مهرإلهی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، کلیة الشریعة، ۱۴۱۴ق.
- الولایة العامة للمرأة فی الشریعة الإسلامیة و فقه‌ها مقارنة مع القانون الوضعی، محمد طعمه سلیمان القضاه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در الجامعة الاردنیة، کلیة الشریعة، ۱۴۰۵ق.
دیگر منابع
- آیه قوامون منعی بر حضور و مدیریت اجتماعی زنان ندارد، علی پیروز، نشست علمی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۶ش. لینک نشست
- ملکه سبا بیانگر نگاه قرآن به حکومت‌داری زنان است، مهدی مهریزی، از نشست‌های «فاطمه (س) و جامعه امروز»، ۱۳۹۶ش. لینک نشست
- ادله فقهی نفی صلاحیت زنان برای ریاست جمهوری کامل نیست، فرج‌الله هدایت‌نیا، گفتگو با روزنامه صبح نو، ۱۳۹۶ش. لینک گفتگو
- نگاه فقه به حضور زنان در مناصب حکومتی، اسماء جیران‌پور، یادداشت روزنامه، ۱۳۹۵ش. لینک یادداشت
- تولی المرأة المناصب القیادیة.. خلاف فقهی یتجدّد کل حین، أحمد مراد، یادداشت در مجله الاتحاد، تاریخ درج ۲۰۱۴م. لینک یادداشت
- حول ولایة المرأة، عبدالهادی فضلی، یادداشت در سایت مرکز الاشعاع الاسلامی، بی تا. لینک یادداشت
- حول ولایة المرأة، عبدالهادی فضلی، یادداشت در سایت مرکز الاشعاع الاسلامی، بی تا. لینک یادداشت
- هل للمرأة أهلیة تولّی السلطة، حسن الجواهری، یادداشت در سایت الشیعه، بی تا. لینک یادداشت
- المساواة بین الجنسین فی تولی الوظائف العامة دراسة مقارنة، نوفان العقیل العجارمة، المؤتمر العلمی الدولی: حقوق المرأة فی مصر والدول العربیة، جامعة الإسکندریة - کلیة الحقوق، ۲۰۱۰م.
- مبدأ المساواة بین الرجل والمرأة فی تولی الوظائف العامة: دراسة موازنة بین الشریعة الإسلامیة والقوانین الوضعیة، نصر الدین مصباح القاضی، المؤتمر الدولی حول أحکام الأسرة بین الشریعة الإسلامیة والإتفاقیات والإعلانات الدولیة، جامعة الأزهر - کلیة الشریعة والقانون بطنطا- جامعة الأزهر - کلیة الشریعة والقانون بطنطا، ۲۰۰۸م.
- الدور السیاسی للمرأة فی الإسلام، جعفر عبدالسلام، مصر، سلسلة مرکز دراسات الأسرة حول الاجتهاد فی قضایا الأسرة، ۲۰۰۷م.