کاربر:Ghiasvand/صفحه تمرین
اوراق مشارکت یکی از ابزار‌های تأمین مالی پروژه‌های اقتصادی و عمرانی بخش خصوصی و دولتی است. ماهیت این اوراق از نظر اکثر فقها عقد شرکت است. اوراق مشارکت با اوراق قرضه که بر بهره مبتنی است تفاوت‌هایی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از: ۱. اوراق قرضه نشان‌دهنده طلب صاحب آن از صادرکننده آن است و دارنده این اوراق هیچ‌گونه حقی نسبت مالکیت بخشی از سهام پروژه را ندارد. برخلاف اوراق مشارکت که حاکی از مالکیت مشاع صاحب آن، نسبت به سهام خود در طرح موردنظر است. ۲. نرخ بهره در اوراق قرضه یکسان و ثابت است و استرداد اصل سرمایه تضمین شده است اعم از اینکه طرح سود یا زیان کرده است. در حالی که نرخ بهره اوراق مشارکت به نسبت سهم اوراق از سرمایه طرح و مدت زمان مشارکت، علی‌الحساب خواهد بود.
تضمین بازپرداخت اصل سرمایه و سود از چالش‌های فقهی انتشار اوراق مشارکت است. در مورد تضمین اصل سرمایه، بعضی از فقها این شرط را باطل دانسته‌اند. عده‌ای نیز مانند صافی گلپایگانی شرط مذکور را باطل دانسته اما اصل شرکت را صحیح می‌دانند. در مقابل بعضی از فقها مانند امام خمینی شرط مصون ماندن یکی از شرکا از زیان را صحیح می‌دانند. بر اساس نظریه صحت، ناشر اوراق می‌تواند اصل سرمایه را در قالب شرط ضمن عقد به عهده بگیرد.
اما تضمین سود در اوراق مشارکت میان فقها موافقانی ندارد البته برخی از فقها سود علی الحساب به مانند قرض قلمداد می‌شود که در پایان مشارکت با سود قطعی تعدیل می‌شود.
گروهی دیگر از فقها، سازو‌کار عقد مشارکت به شرط بیع یا ضمانت ضرر از سوی شخص ثالث اعم از شخصیت حقوقی و حقیقی را به عنوان راه برون‌رفت از ربا در اوراق مشارکت همراه تضمین اصل سرمایه و سود را پیشنهاد کرده‌اند.
اوراق مشارکت با چالش‌ها و مسائل دیگری نیز در فقه معاصر مواجه است از جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: فروش ثانویه اوراق مشارکت چه حکمی دارد؟ آیا شرط سود بیشتر از نسبت سهم به کل سرمایه در این اوراق صحیح است؟
کتاب‌ها
مقاله‌ها
فارسی
- تحلیل فقهی و حقوقی رابطۀ بانی و ناشر در اوراق مشارکت رهنی، علی‌اکبر جعفری ندوشن و اصغر زیرک باروقی، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۴، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۷ش. لینک متن مقاله
- چالش‌های کارکردی و فقهی انتشار اوراق مشارکت ریالی در ایران، محمدمهدی عسگری و محسن محمدزاده، فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره ۲۴، پاییز ۱۳۹۷ش. لینک متن مقاله
- بررسی فقهی سود اوراق مشارکت دولتی در طرح‌های عام المنفعه، وهاب قلیچ، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ۱۹، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ش. لینک متن مقاله
- جایگاه اوراق مشارکت در نظام مالی اسلامی، سید ابوالقاسم نقیبی، فصلنامه دانش حقوق و مالیه، شماره ۱، پاییز ۱۳۹۶ش. لینک متن مقاله
- بررسی ماهیت و مسئله تضمین سود در اوراق مشارکت، محمد روشن و مجتبی جهان‌تیغی، دوفصلنامه آموزه‌های حقوقی گواه، شماره ۴، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. لینک متن مقاله
- امکان‌سنجی فقهی اوراق مشارکت مصون از تورم، سید عباس موسویان و علی صالح‌آبادی و مجتبی کاوند، دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، شماره ۱۲، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. لینک متن مقاله
- آسیب‌شناسی اوراق مشارکت بانک مرکزی از دیدگاه فقهیــاقتصادی: دلالت‌هایی بر لزوم تقویت ابزار فعلی عملیات بازار باز در نظام بانکی کشور، حسین میثمی، پورتال پژوهشکده پولی و بانکی، اسفند ۱۳۹۴ش. لینک متن مقاله
- استخراج و رتبه‌بندی چالش‌های فقهیــاقتصادی اوراق مشارکت بانک مرکزی براساس نظر خبرگان، حسین میثمی و سید عباس موسویان و کامران ندری، فصلنامه پژوهش‌های پولی‌ــ‌بانکی، سال هشتم، شماره ۲۴، تابستان ۱۳۹۴ش. لینک متن مقاله
- آسیب شناسی فقهی، اقتصادی و مالی انتشار اوراق مشارکت در ایران، سید عباس موسویان و ابوذر سروش، فصلنامه بورس اوراق بهادار، سال چهارم، شماره ۱۴، تابستان ۱۳۹۰ش. لینک چکیده مقاله
- بررسی ماهیت فقهی و حقوقی و سود علی الحساب اوراق مشارکت، محمدنقی نظرپور و سید عبدالله صادقی فدکی، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره ۲۵، تابستان ۱۳۸۹ش. لینک متن مقاله
عربی
پایاننامه
فارسی
- اوراق مشارکت در فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران، محمد دالوند، کارشناسی ارشد، دانشکده فقه و حقوق، دانشگاه مذاهب اسلامی، ۱۳۹۸ش. لینک دسترسی به پایاننامه
- بررسی ماهیت فقهی حقوقی اوراق قرضه و اوراق مشارکت در کشورهای اسلامی، سید محمدرضا باقری، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۴ش. لینک دسترسی به پایاننامه
- چالش‌های کارکردی و فقهی انتشار اوراق مشارکت ریالی در ایران در راستای تدوین الگوی تأمین مالی دولت در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، محسن محمدزاده، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۹۳ش. لینک دسترسی به پایاننامه
- بررسی فقهی، حقوقی سودهای علی‌الحساب سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت، بهنام جامی زندآبادی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مرکز پیام‌نور تهران، ۱۳۹۲ش. لینک دسترسی به پایاننامه
منابع دیگر
- حکم فقهی خرید و فروش «اوراق بهادار»، «اوراق مشارکت»، «حق انحصار»، «حق برند»، «حق معنوی» و «امتیاز وام»، درس خارج محمدتقی شهیدی، ۱۴۰۰ش. لینک متن درس
- جايگاه اوراق مشاركت در نظام اقتصاد اسلامى، گفتوگو با آيت الله محمد مؤمن، مجله معرفت، شماره ۲۸، ۱۳۷۸ش. لینک متن گفتوگو