فقه خبر و خبرنگاری (منابع مطالعاتی)
فقه خبر و خبرنگاری از موضوعاتی است که با رشد و توسعه و دسترسی سریع و آسان به اطلاعات، مورد توجه قرار گرفته است. مسلما دین و به طور خاص فقه، در زمینه تولید و نشر اخبار و اطلاعات احکامی را دارد. مسائل خبر و خبررسانی در فقه تحت عناوین متعددی از جمله تجسس و تفتیش، ورود به منزل بدون اجازه، استراق سمع و بصر، سوء ظن، غیبت، اشاعه فحشا، خیانت در امانت، ایجاد رعب و هراس، انتشار مطالب خلاف اسلام، شایعه پراکنی و شبهه افکنی مورد بررسی قرار گیرد. فقیهان احکام برخی از این امور را در کتب فقهی در باب امر به معروف بیان کرده‌اند.
با تأسیس شبکه‌های خبری متعدد، خبرنگاری و تولید خبر برای این شبکه‌ها یکی از راه‌های امرار معاش به حساب می‌آید؛ بنابراین آنچه در فقه معاصر در این زمینه مطرح خواهد شده این است که: آیا اخذ پول در قبال در اختیار قرار دادن اخبار و اطلاعات جایز است؟ آیا خبرنگار با این توجیه خبرنگاری، می‌تواند استراق سمع و یا تفتیش کند؟ چه قواعد فقهی در این زمینه وجود دارد؟ تولید اخبار کذب چه حکمی دارد؟ اگر اخبار منتشره موجب آسیب به شخص یا اشخاصی شود چه حکمی دارد؟ و...
منابع ذیل در راستای پاسخ به سؤالات فوق جمع‌آوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- خبر، حسن بشیر، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۹۲ش. ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.
- پژوهشی فقهی در خبر و خبرگزاری، جواد فخارطوسی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ۱۳۸۵ش. ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.
- خبر، یونس شکرخواه، مرکز گسترش آموزش رسانه‌ها، ۱۳۷۴ش. ابتدای کتاب را از اینجا بخوانید.
مقاله‌ها
فارسی
- حرمت اعانه بر اثم و اعانه به ظالم در رسانه های خبری و مطبوعات از دیدگاه فقه اسلامی و با تأکید بر اندیشه فقهی امام خمینی (ره)، سید محمدرضا پیرمرادیان، سپهر سیاست، دوره ۲، شماره ۵، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- پژوهشی پیرامون حقوق خبرنگار رسانه‌های جمعی در نگاه اسلام با نظر به قانون مطبوعات، حسینعلی سعدی و زینب حسامی شهرضایی، دوفصلنامه پژوهش‌نامه میان‌رشته‌ای فقهی (پژوهش‌نامه فقهی) دوره ۳، شماره ۶، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- الگوی فلسفه هنجارین مدیریت خبر و اطلاع‌رسانی، احمد آکوچکیان و زهرا نجفی، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره ۱۱، شماره ۳۸، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- پژوهشی فقهی در مالیّت و مالکیّت خبر در رسانه‌های جمعی و حقوق ناشی از آن، محمدتقی فخلعی و احسان علی‌اکبری بابوکانی، فصلنامه فقه و اصول، دوره ۴۶، شماره ۱، ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- محدودیت های خبر رسانی در فقه اسلامی و حقوق موضوعه ایران، فاطمه ولی‌پور و مجید وزیری، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۶، شماره ۱، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بازپژوهی امکان و روائی انتشار اکاذیب از نظرگاه فقه امامیه، احسان علی اکبری بابوکانی و محمدحسن حائری و محمدتقی فخلعی، دین و ارتباطات، دوره ۲۰، شماره ۲، سال ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- تکالیف خبرنگار در اسلام، محمودکریمی و احسان علی‌اکبری بابوکانی، پژوهش‌های ارتباطی، دوره ۱۹، شماره ۷۱، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- کاوشی در حقوق خبرنگار از منظر فقه امامیه، حسین صابری و حسین حقیقت پور، آموزه های فقه مدنی بهار و تابستان، شماره ۵، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- تکالیف خبرنگار در فقه امامیه، سید محمدرضا پیرمرادیان، دوفصلنامه بلاغ مبین، شماره ۲۶ و ۲۷، ۱۳۹۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- حقوق و تکالیف شهروند خبرنگار در حوزه آسیب های اجتماعی در فقه امامیه و حقوق ایران، کارشناسی ارشد، رقیه گل صنم لو، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، ۱۳۹۹ش. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.
- مبانی و اصول ارائه خبر از منظر قرآن کریم و حدیث، کارشناسی ارشد، طاهره مری‌زاده، دانشکده اصول الدین، دانشکده اصول الدین مرکز دزفول، ۱۳۹۴ش. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.
- بررسی فقهی و حقوقی احکام خبررسانی، کارشناسی ارشد، فاطمه ولی‌پور، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج)، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۲ش. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.
- بررسی فقهی ـ حقوقی خبر و خبررسانی، کارشناسی ارشد، زهرا نجفی، دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۲ش. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.
- بررسی مالکیت خبر در رسانه های جمعی، کارشناسی ارشد، وحید عزیززاده، دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۲ش. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.
- بررسی فقهی و حقوقی اخبار امنیتی در حقوق موضوعه، کارشناسی ارشد، حمیدرضا محبوب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج)، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۲ش. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.