تجسس در حریم خصوصی (منابع مطالعاتی)
مسئله تجسس و نقض حریم خصوصی از جمله مفاهیمی هستند که فقیهان معاصر جهان اسلام به بررسی آن‌ها پرداخته‌اند. ارائه تعریف جامع و مانع تجسس و حدود حریم خصوصی، تمایز مفهومی آن با جاسوسی (در معنای سیاسی و نظامی آن)، وجوب حفظ شأن و کرامت مسلمانان و موارد جواز تجسس و نقض حریم خصوصی از مسائل اساسی این موضوع هستند. فقیهان و پژوهش‌گران حوزه فقه و حقوق اسلامی مقاله‌ها و کتاب‌هایی دربارۀ این موضوع‌ها نوشته‌اند.
کتاب‌ها
فارسی
- ادله و احکام تجسس در فقه و تقابل آن با حریم خصوصی افراد، محمد‌حسین ابراهیمی، کرج، داتیس، ۱۳۹۶ ش.
- بررسی مساله فقهی تجسس، رضا مظفری، قم، میراث ماندگار٬ ۱۳۹۴ ش.
- آشنایی بامبانی فقهی تحقیق و تفحص دراحوال اشخاص حقیقی و حقوقی، مهدی وفاجو، قم، نصایح، ۱۳۹۱ ش.
عربی
- التجسس والغيبة، أبي عبدالرحمن، القوات المسلحة - إدارة الشؤون العامة، مج ۲۱، ع ۵۱، السعودية، ۱۹۸۲
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی فقهی حقوقی تجسس و موارد استثنایی آن، سید هادی صالحی، سید مهدی صالحی، سید مهدی نیکخواه، مبانی فقهی حقوق اسلامی ، شماره ۲۱، بهار و تابستان ۱۳۹۷. اصل مقاله را اینجا ببینید.
- تجسس از دیدگاه فقه امامیه، محمدعلی قربانی، محمد پور شعبانعلی، مطالعات فقهی و فلسفی شماره ۳۳، بهار ۱۳۹۷. اصل مقاله را اینجا ببینید.
عربی
- حرمة الحياة الخاصة من منظور القوانين العقابية: دراسة مقارنة، عبدالرازق الموافي عبداللطيف، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا الأشراف، ع۲۳، ج۳، ۲۰۲۱ م.
- الجرائم الماسة بالحياة الخاصة: جريمة انتهاك الحق في الصورة نموذجا، ياسين الكعيوش، مراکش، مجلة العلوم الجنائية، ع۷، ۲۰۲۱ م.
- الجرائم الماسة بالحياة الخاصة: جريمة انتهاك الحق في الصورة نموذجا، ياسين الكعبوش، مراکش، مجلة المنارة للدراسات القانونية والإدارية، ۲۰۲۰ م.
- جريمة الهتك الإلكتروني لحرمة الحياة الخاصة: دراسة فقهية مقارنة بالقانون الإماراتي، حمزة عبدالكريم حماد، الإمارات، الفكر الشرطي، مج۲۹، ع۱۱۲، ۲۰۲۰ م.
- الحماية الدستورية والقانونية للحق في الحياة الخاصة، فيصل عقله خطار شطناوي، دراسات: علوم الشريعة والقانون، مج۴۷، ع۱، الأردن، ۲۰۲۰ م.
- الحماية القانونية والقضائية للحق في حرمة الحياة الخاصة، سمير صمرى، مراکش، مسارات في الأبحاث والدراسات القانونية، ع۱۳، ۲۰۲۰ م.
- الجرائم الماسة بالحياة الخاصة: جريمة التقاط أو تسجيل أو بث أو توزيع أقوال أو معلومات خاصة أو سرية دون موافقة أصحابها نموذجا، ياسين الكعيوش، مراکش، مجلة الفقه والقانون، ع۷۸، ۲۰۱۹ م.
- حماية الحياة الخاصة بين التشريع القانوني والإثبات العلمي: الالتقاط والتسجيل والبث نموذجا، عجم عبدالكريم، مراکش، مجلة الفقه والقانون، ع۸۴، ۲۰۱۹ م.
- العلاقة الجدلية بين الحق في الحصول على المعلومة والحق في حرمة الحياة الخاصة، سمية بلغيث، الجزایر، مجلة الاجتهاد القضائي، مج۱۲، ع۲، ۲۰۱۹ م.
- الحماية الجنائية للحق في الحياة الخاصة في البيئة الرقمية، عميمر عبدالقادر، المصدر مجلة القانون والأعمال، ع۲۰، ۲۰۱۸ م.
- الجرائم الماسة بالحياة الخاصة: جريمة إنتهاك الحق في الصورة نموذجا، ياسين الكعيوش، مراکش، مجلة القضاء الجنائي , مج۴، ع۷٬۸، ۲۰۱۸ م.
- الحق في الحياة الخاصة، رشيد شميشم، الجزائر، مجلة العلوم القانونية والاجتماعية، ع۱۲، ۲۰۱۸ م.
- صون الحياة الخاصة للأفراد بين الاضطراب والثبات، محمد كمال شرف الدين، کویت، مجلة كلية القانون الكويتية العالمية، مج۶، ۲۰۱۸ م.
- جرائم التعدي على حرمة الحياة الخاصة عبر تقنيات الاتصالات والمعلومات: دراسة مقارنة،محمد سرور سالم شاهين، قطر، المجلة القانونية والقضائية، س۱۱، ع۲، ۲۰۱۷ م.
- مدى حق المسجون في حرمة الحياة الخاصة عند تنفيذ العقوبة: دراسة مقارنة، أحمد عادل عبدالله المعمرى، الفكر الشرطي، مج۲۶، ع۱۰۱، الإمارات، ۲۰۱۷ م.
- حق العامل في احترام حياته الخاصة في مواجهة مخاطر التكنولوجية الحديثة، سعاد بنور، الجزایر، المصدر مجلة قانون العمل والتشغيل، ع۳، ۲۰۱۷ م.
- منهج الشريعة الإسلامية في حماية الحياة الخاصة مقارناً بالفكر القانوني، معن سعود محمد أبوبكر، کویت، مجلة الشريعة والدراسات الإسلامية، مج۳۲، ع۱۱۰، ۲۰۱۷ م.
- كاميرات المراقبة والحياة الخاصة للأجير، ياسين قربي، مراکش، مجلة القضاء المدني، س۷، ع۱۳، ۲۰۱۶ م.
- دور القاضي المدني في تحقيق التوازن بين حرية الصحافة والحق في الحياة الخاصة، عبدالله زهام، مجلة الحكمة للدراسات التربوية والنفسية، ع۷، ۲۰۱۶ م.
- شرعية رفض التعاقد لأسباب مصدرها الحياة الخاصة للمرشح للعمل، آسية المواق، مراکش، مجلة القانون المغربي، ع۲۹، ۲۰۱۵ م.
- جريمة الانتهاك الإلكتروني لحرمة الحياة الخاصة : دراسة مقارنة، عبدالرحمن بن جيلالي، مراکش، مجلة الفقه والقانون، ع ۱۸، ۲۰۱۴ م.
- تأثير الحياة الخاصة للعامل في حياته المهنية،زهير الحرح، مجلة جامعة دمشق للعلوم الاقتصادية والقانونية، مج۳۰، ع۱، ۲۰۱۴ م.
- الحق في الحياة الخاصة : دراسة مقارنة، طه لحميداني، مراکش، المجلة المغربية للسياسات العمومية، ع۱۲، ۲۰۱۴ م.
- الاستقلال القانوني للحق في الحياة الخاصة، محمد بن حيدة، لبنان، مجلة الجنان لحقوق الإنسان، ع۷، ۲۰۱۴ م.
- انتهاك حرمة الحياة الخاصة عبر الإنترنت (دراسة مقارنة)، سوزان عدنان، سوریه، مجلة جامعة دمشق للعلوم الاقتصادية والقانونية، مج ۲۹، ع ۳، ۲۰۱۳ م.
- الموازنة بين ضرورة الاحتساب و مرعاة حرمة الحياة الخاصة : هيئة الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر في المملكة العربية السعودية أنموذجاً، يوسف حسين محمد البشير، مصر، مجلة مركز البحوث والدراسات الإسلامية، ع ۳۸، ۲۰۱۳ م.
- النظام القانوني للحق في الحياة الخاصة: دراسة في ضوء التشريع المغربي والمقارن، نور الدين الناصري، مجلة الفقه والقانون، ع ۹، ۲۰۱۳ م.
- ضمانات الحق فى حرمة الحياة الخاصة فى الشريعة الإسلامية: دراسة مقارنة بالديانات السماوية، عقلى فضيلة، الجزایر، مجلة الصراط، مج۱۵، ع۲۷، ۲۰۱۳ م.
- الحق في الحياة الخاصة في التشريع العقابي الجزائري: دراسة تحليلية مقارنة، عبدالرحمان الدراجي خلفي، مجلة جامعة الملك سعود: الحقوق والعلوم السياسية، مج ۲۴، ع، ۲۰۱۲ م.
- حماية الحق في الحياة الخاصة، هاني صوادقية، الجزائر، مجلة الحقوق والعلوم الإنسانية، ع ۱۱، ۲۰۱۲ م.
- حماية الحق في الحياة الخاصة في الشريعة الإسلامية، محمود حسن مرشحه، مجلة بحوث جامعة حلب، ع۵۷، ۲۰۰۸ م.
- الحماية القانونية للحق في الحياه الخاصة، أحمد عبدالمجيد الحاج،الإمارات، الفكر الشرطي، مج۱۵، ع۴، ۲۰۰۷ م.
- حماية الحياة الخاصة لنزلاء المؤسسات العقابية،علي حسن الطوالبه، أردن، مؤتة للبحوث والدراسات: سلسلة العلوم الإنسانية والاجتماعية، مج ۲۱، ع ۲، ۲۰۰۶ م.
- احترام الحياة الخاصة (الخصوصية) في الشريعة الاسلامية والقانون المقارن، عبداللطيف الهميم، حصاد الفكر، ع ۱۵۲، ۲۰۰۴ م.پ
- التفتيش و حرمة الحياة الخاصة، محمد محجوب عثمان، عربستان سعودی، الأمن والحياة، مج ۱۸، ع ۲۰۷، ۱۹۹۹ م.
- ضمان حرمة الحياة الخاصة في المواثيق الدولية، موسى مسعود رحومة، مجلة الملحق القضائي، ع۲۸، ۱۹۹۴ م.
- الحياة الخاصة: مفهومها وضمان حرمتها في الإسلام، راغب محمد السعيد، کویت، الوعي الإسلامي، ع ۳۶۹، ۱۹۹۶ م.
- الاحتساب وحرمة الحياة الخاصة: قراءة في تراث الفكر الإسلامي، محمد كمال الدين إمام، مصر، المسلم المعاصر، ۱۹۸۸ م.
- الإسلام و حماية الحياة الخاصة، محمد عبدالله السمان، عربستان سعودی، الجندي المسلم، مج ۱۴، ع ۴۵، ۱۹۸۷ م.
- الحماية القانونية للحياة الخاصة، عبدالوهاب الازرق، مصر، مجلة ادارة قضايا الحكومة، مج ۳، ع ۴، ۱۹۵۹ م.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- پاسخ‌های کیفری و اداری به پردازش غیرمجاز داده‌های شخصی، سید سالار موسوی، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده حقوق، ۱۳۹۸ م.
- بررسی نقض قاعده منع تجسس و ممنوعیت آن در فرایند آیین دادرسی کیفری، سیده یاسمن امینی،کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، ۱۳۹۷ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی حکم فقهی تجسس و موارد استثنای آن، مهدی پورشعبان سنگاچینی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۷ ش.
- بررسی جرم‌شناختی اصل منع تجسس، سعیده محمدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق، ۱۳۹۷ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- تحلیل ابعاد حقوقی رایانش ابری، کارشناسی ارشد، مهدی صفائی، مهدی صفائی، ۱۳۹۶ م. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- تجسس در اسلام، کارشناسی ارشد، موسی الرضا چکنی مقدم، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور مشهد، ۱۳۹۵ ش چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی فقهی حقوقی تجسس و موارد استثنایی آن، سید هادی صالحی، دکتری تخصصی (PhD)، دانشگاه ارومیه، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، ۱۳۹۵ ش.
- بررسی فقهی و حقوقی قلمرو جاسوسی و تجسس در حریم خصوصی، رضا حسین‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۴ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- مطالعه فقهی-حقوقی منع تجسس و بازتاب آن در قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۵ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- تجسس و جاسوسی در فقه اسلامی و حقوق کیفری ایران، فاطمه متقیان بوعذار، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۴ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی و تحلیل ابعادی قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در ایران با تأکید بر رعایت حریم خصوصی، کارشناسی ارشد، احسان مختارپور، دانشگاه پیام نور استان تهران، ۱۳۹۵ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- حریم خصوصی انسان از دیدگاه قرآن و روایات، کارشناسی ارشد، علی خیاط فدردی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۴ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی تطبیقی تجسّس از منظر فقه امامیه و حقوق ایران، کارشناسی ارشد دانشکده اصول الدین، دانشکده اصول الدین مرکز قم، ۱۳۹۴ ش.چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- حریم خصوصی منازل و اماکن و ضمانت اجرای کیفری آن از دیدگاه فقه اسلامی و حقوق ایران، احسان قنبری، کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۳ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی فقهی حریم‌خصوصی با تأکید بر دیدگاه امام خمینی (س)، دکتری تخصصی، مجید تلخابی، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۳ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- حمایت از حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی مجازی،شیما عطار، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۲ ش.چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی مصادیق نقض امنیت خلوت به وسیله ضابطین دادگستری، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۲ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- جرم انتشار اسرار شخصی و خانوادگی در فضای مجازی، سیدمهدی میرسلیمانی عزیزی، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۱ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- سیاست کیفری جمهوری اسلامی ایران در رابطه با نقض خلوت اشخاص، مسلم رنجبران، کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم اقتصادی، ۱۳۹۱ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- هتک حیثیت اشخاص از طریق افشای سر در محیط مجازی، فرشاد ابراهیمی، کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۱ ش.چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- حمایت کیفری از حریم خصوصی در فقه امامیه و حقوق ایران، کارشناسی ارشد، محبوبه عصاران قمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۱ م. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- کسب اطلاعات و تجسس از دیدگاه قرآن کریم و روایات، عبدالکریم موسوی‌نژاد، دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، کارشناسی ارشد ۱۳۸۵ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- تجسس دراسلام، ناصره آلانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۲ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- کسب اطلاعات و تجسس از دیدگاه قرآن کریم و روایات، عبدالکریم موسوی‌نژاد، کارشناسی ارشد، دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۵ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی فقهی و حقوقی محدودیت آزادی بیان در حریم خصوصی، زهرا صادقی محتشم ، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۰ م. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- حریم خصوصی افراد در حقوق کیفری ایران و مطالعه تطبیقی آن با فقه امامیه، مهدس آماده، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۸۹ م. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی ادله و کاربردهای نظارت نامحسوس از منظر فقه و حقوق، فاطمه نیلچی زاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۸۹ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
عربی
- الحماية الجزائية للحق فى الحياة الخاصة بمواجهة وسائط الاتصال الإلكترونى: دراسة مقارنة، أمل منير بركات الشواورة، دکتری، اردن، عمان، جامعة العلوم الإسلامية العالمية، الكلية كلية الدراسات العليا، ۲۰۱۸ م.
- الاعتداء على الحياة الخاصة على شبكات التواصل الاجتماعي، كوثر مختاري، کارشناسی ارشد، الجزایر، ورقلة، جامعة قاصدي مرباح، کلية الحقوق والعلوم السياسية، ۲۰۱۸ م.
- الحماية القانونية للحق في حرمة الحياة الخاصة في الدستور الأردني والدستور الكويتي: دراسة مقارنة، فهيد عبدالله حجرف العجمي، دکتری، اردن، جامعة العلوم الإسلامية العالمية، کلیة الدراسات العالمية، ۲۰۱۸ م.
- مدى حق المسجون في حرمة الحياة الخاصة عند تنفيذ العقوبة: دراسة مقارنة، أحمد عادل عبدالله المعمرى، الفكر الشرطي , مج۲۶، ع۱۰۱، ۲۰۱۷ م.
- الحماية القانونية للحياة الخاصة في النظم المعاصرة : دراسة مقارنة، حسن عمر سراج الدين عمر، کارشناسی ارشد، جامعة أم درمان الاسلامية، كلية الشريعة والقانون، ۲۰۱۶ م.
- الحماية الدولية لحق الإنسان في الحياة الخاصة : دراسة مقارنة، خالد محمد علي القرس الكميم، دکتری، مصر، جاعة القاهرة، كلية الحقوق، ۲۰۱۴ م.
- حماية الحياة الخاصة في ظل التقنيات الحديثة في القانون الجنائي: دراسة مقارنة، أسماء محمد المرغني، کارشناسی ارشد، لیبی، جامعة طرابلس، كلية القانون، ۲۰۱۲ م.
- الحق في حرمة الحياة الخاصة: مضمونه وجزاء الإخلال به، خالد بن عبدالله بن راشد الشكيلي، کارشناسی ارشد، عمان، جامعة السلطان قابوس، كلية الحقوق، ۲۰۱۱ م.
- تطور حماية الحياة الخاصة للعامل، خلاف بيو، کارشناسی ارشد، الجزائر، جامعة قاصدي مرباح ورقلة، كلية الحقوق والعلوم السياسية، ۲۰۱۱ م.
- الحق في الحياة الخاصة، كندة فواز الشماط، دکتری، دمشق، جامعة دمشق، كلية الحقوق، ۲۰۰۵ م.
- حماية الحياة الخاصة للإنسان وتطبيقاتها القضائية : الأسرار ، المراسلات، التقنيات المعاصرة: دراسة مقارنة، مسفر بن حسن بن مسفر القحطاني، دکتری، عربستان سعودی، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، المعهد العالي للقضاء، ۲۰۰۴ م.
- حرمة الحياة الخاصة بين الحماية الدولية والشريعة الإسلامية، مصطفى أبو مندور موسى، المجلة العربية للدراسات الأمنية، مج ۱۰، ع ۱۹، ۱۹۹۵ م.
منابع دیگر
- الحماية الجنائية للحق في الحياة الخاصة، اليوم الدراسي التاسع : (ضمانات الحق في الحياة الخاصة وواقعها على الصعيدين الدولي والداخلي)، بن ذيلب عبدالمالك، الجزائر جامعة الدكتور مولاى الطاهر - سعيدة - كلية الحقوق والعلوم السياسية، ۲۰۱۹ م. کامل شود