خسارت تأخیر تأدیه (منابع مطالعاتی)
خسارت تأخیر تأدیه یا دیرکرد پرداخت بدهی با توجه به سیر نزولی ارزش پول ملی در فقه معاصر مورد توجه قرار گرفته است. اگر طلب از نوع وجه رایج یا پول باشد و موعد بدهی رسیده باشد و بدهکار توانایی پرداخت بدهی را داشته باشد؛ ولی از پرداخت آن امتناع کند، چند سوال فقهی مطرح می‌شود؛ آیا طلبکار می‌تواند خسارت ناشی از دیرکرد پرداخت را از بدهکار دریافت کند یا خیر؟ آيا خسارت دیرکرد حکم ربا را دارد؟ دلیل فقهی برای دریافت مبلغ بیشتر از بدهی چیست؟ معیار محاسبه برای دریافت خسارت تأخیر چیست؟
در میان فقها، امام خمینی و محمدتقی بهجت و سید علی سیستانی و حسین وحید خراسانی شرط و دریافت خسارت تأخیر تأدیه را جایز نمی‌دانند. در مقابل طبق نظر برخی فقها دریافت خسارت تأخیر تأدیه جایز است به ضمیمه اینکه دریافت خسارت در ضمن عقد لازمی شرط شود. سید محمدرضا گلپایگانی و جواد تبریزی و محمد فاضل لنکرانی و ناصر مکارم شیرازی از جمله قائلین به جواز دریافت خسارت هستند. طبق ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی دریافت خسارت تأخیر تأدیه جایز است. در این صفحه منابع مطالعاتی در زمینه تأخیر تأدیه جمع‌آوری شده است.
کتاب
فارسی
- بررسی فقهی و حقوقی جریمه تاخیر، محمدرضا مالک، قم، رسم وفا، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- خسارت تاخیر تادیه، حمزه خلیلی، ابتکار دانش، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی خسارت دیرکرد، محمد محسنی و نرجس قاسم‌زاده، تهران، جالیز، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- جریمه تاخیر تادیه(فتاوی مراجع تقلید، قوانین بانکی، مقالات علمی)، سید عباس موسویان و فرشته ملاکریمی، تهران، جنگل، ۱۳۸۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- خسارت تأخیر تأدیه در رویه قضایی با مطالعه حقوق تطبیقی فرانسه، اکبر میرزانژاد جوبیاری و رضا خشنودی، پژوهشگاه قوه قضاییه. از اینجا ببینید
عربی
- غرامة التأخير في العقد الإداري دراسة مقارنة، شلعان بن راجح بن عبد الله بن شلعان.از اینجا ببینید
- غرامة التأخير، خالد أبوشادي.از اینجا ببینید
- الشرط الجزائي في الديون دراسة فقهية مقارنة، علي محمد الحسين الصوا.از اینجا ببینید
مقالات
فارسی
- امکان سنجی تحقق ربا در خسارت تاخیر تادیه در حقوق کیفری ایران و فقه امامیه، سید عباس جزایری و فاطمه علی اصغرزاده، فصلنامه فقه و حقوق نوین، شماره ۱۰، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- درآمدی بر خسارت تاخیر تادیه در عقود اسلامی، سید علی‌اصغر موسوی، مجله اقتصادی، شماره ۱ و ۲، دوره ۲۱، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- علت تعارض آراء شورای نگهبان در مسئله خسارت تأخیر تأدیه، هانی حاجیان و جواد سرخوش و میثم اکبری دهنو، دانش حقوق عمومی، شماره ۲۷، ۱۳۹۹ش.مقاله را از اینجا ببینید
- علت تعارض آراء شورای نگهبان در مسئله خسارت تأخیر تأدیه، هانی حاجیان و جواد سرخوش و میثم اکبری دهنو، دانش حقوق عمومی، شماره ۲۷، ۱۳۹۹ش.مقاله را از اینجا ببینید
- خسارت تأخیر تادیه در فقه امامیه و حقوق کیفری ایران، سید عباس جزایری و نجمه مالکی بروجنی، مطالعات فقه اقتصادی، شماره ۴، ۱۳۹۹ش.مقاله را از اینجا ببینید
- خسارت تأخیر تأدیه بر مبنای ضمان منافع، سید امرالله حسینی، پژوهشنامه میان رشته‌ای فقهی، شماره ۱۲، ۱۳۹۷ش.مقاله را از اینجا ببینید
- جبرانِ خسارت عدم النفع ناشی از تأدیه تأخیر در نظام بانکی، سید امر اله حسینی، فقه، سال ۲۵، شماره ۲، ۱۳۹۷ش.مقاله را از اینجا ببینید
- تحلیل امکان توافق بر دریافت خسارت تأخیر تأدیه مازاد بر نرخ تورم، سید فرید الدین افضل و علیرضا آذربایجانی، حقوق اسلامی، شماره ۵۲، ۱۳۹۶ش.مقاله را از اینجا ببینید
- ارزیابی راهکارهای پیشنهادی به منظور حل چالش جریمه تأخیر تأدیه در بانکداری اسلامی، حسین میثمی و سید عباس موسویان، فصلنامه روند، شماره ۸۰، ۱۳۹۶ش.مقاله را از اینجا ببینید
- خسارت تأخیر تأدیه اسکناس در فقه و حقوق با رویکردی به مبانی امام خمینی(س)، سید محمد موسوی بجنوردی و عالیه عمران زاده، متین، شماره ۷۳، ۱۳۹۵ش.مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی ماده ۵۲۲ آیین دادرسی مدنی (خسارت تأخیر تأدیه) با مبنای فقهی آن، مجتبی نیکدوستی و زینب جعفری فشارکی، مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، شماره ۱/۳، ۱۳۹۵ش.مقاله را از اینجا ببینید
- ارایه جایگزین‌هایی برای جریمه‌ی تأخیر تأدیه در بانکداری بدون ربای ایران، محمد نقی نظرپور و فرشته ملاکریمی و لیلا محرابی، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، شماره ۱۹، پاییز ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تحلیل چالش های جریمه تأخیر تأدیه در بانکداری بدون ربا و ارائه راهکار جایگزین، وهاب قلیچ و فرشته ملاکریمی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۵۹، پاییز ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- مطالعه تطبیقی خسارت تأخیر تأدیه در فقه امامیه و قانون ایران و کنوانسیون ۱۹۸۰ وین، حسین احمری و پرویز ذکائیان، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال نهم، شماره ۳۰، ۱۳۹۱ش.مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی مبانی فقهی قابلیّت مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از دیدگاه مذاهب اسلامی، حسن بادینی و محمد حسامی، فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۱ش.مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی مبانی دریافت جریمه دیرکرد و خسارت تأخیر تأدیه در نظام بانکی، فرشته ملاکریمی خوزانی، فصلنامه تازه های اقتصاد، ویژه نامه بانکداری اسلامی، شهریور ۱۳۹۰ش. مقاله را مقاله را از اینجا ببینید
- دریافت خسارت تأخیر تأدیه در قراردادهای بانکی با تکیه بر وضعیت بدهکار، علی انصاری، اقتصاد اسلامی، شماره ۴۱، ۱۳۹۰ش.مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی - حقوقی قابلیت مطالبه میزان کاهش ارزش پول و خسارت تأخیر تادیه، علی غریبه، فقه و تاریخ تمدن، شماره۱۶، ۱۳۸۷ش.مقاله را از اینجا ببینید
- نگاهی تطبیقی به جبران خسارت تأخیر تأدیه در فقه و حقوق، مهدی سلطانی رنانی، فقه، شماره ۵۰، ۱۳۸۵ش.مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی راهکارهای حل مشکل تأخیر تأدیه در بانکداری بدون ربا، سیدعباس موسویان، فقه و حقوق، سال دوم، ۱۳۸۵ش.مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی ـ حقوقی قوانین مربوط به جریمه و خسارت تأخیر تأدیه در ایران، سید عباس موسویان، فقه و حقوق، شماره ۴، ۱۳۸۴ش.مقاله را از اینجا ببینید
- مشروعیت خسارت تأخیر تأدیه، سید محمد موسوی بجنوردی، متین، شماره ۱۹، ۱۳۸۲ش.مقاله را از اینجا ببینید
- مطالعه تطبیقی خسارت تأخیر تأدیه در حقوق ایران و فقه امامیه، سید حسن وحدتی شبیری، اقتصاد اسلامی، شماره ۱۲، ۱۳۸۲ش.مقاله را از اینجا ببینید
- خسارت تأخیر تأدیهٔ وجه نقد، سید حسن وحدتی شبیری.مقاله را از اینجا ببینید
عربی
- مدی جواز الشرط الجزائی عند تعثر سداد الدّین: دراسة فقهیة تطبیقیة علی البنوک التشارکیة فی ترکیا، خالد دیرشوی و اشرف محمود، مجله اقتصاد اسلامی، ۲۰۲۲م.مقاله را از اینجا ببینید
- مشکلة الدیون المتعثرة فی المصارف الإسلامیة، برلنت سیلغروفا، مجلة کلیة الشریعة والقانون، جامعة العلوم الإسلامیة العالمیة، الأردن، شماره ۲۳، ۲۰۲۱م.مقاله را از اینجا ببینید
- عقوبة المدین المماطل مالیا دراسة فقهیة مقارنة، مدحت عبدالعزیز عبدالحکم عبد الحمید، مجلة قطاع الشریعه و القانون، شماره ۱۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببییند
- الغرامة التأخیریة فی العقود الإداریة، هشام محمد فریجة، الجزائر، جامعة المسیلة، ۲۰۱۸م.مقاله را از اینجا ببینید
- إدارﺓ الدیون المتعثرﺓ فی البنوک الاسلامیة، نهلة قاصدی و عبدالحفیظ بن ساسی، المجله الجزائریة للتمنیه الاقتصادیة، الجزایر، شماره ۶، ۲۰۱۷م.را از اینجا ببینید
- طرق معاجلة الدیون المتعثرة من المرابحة الإسلامیة فی المصارف اللیبیة فی ضوء الفقه الإسلامی، عبدالعزیز جمعه المبروک المبروک، مجلة اصول الشریعة للابحاث التخصصیة، مالزی، شماره ۲، ۲۰۱۶م.مقاله را از اینجا ببینید
- غرامة التأخیر فی عقد المقاولة فی الشریعة والقانون، سلیمان الخلف بن خلف الحمیَّد، مجلة الجامعة العراقیة، المجلد ۳۲، العدد ۱، ۲۰۱۴م.مقاله را از اینجا ببینید
- حکم غرامة التأخیر فی وفاء الدین فی الفقه الإسلامی، محمد الهام، اندونزی، جامعه محمدیه مکسر، ۱۴۴۰ق. مقاله را از اینجا ببینید
- الشرط الجزائی فی القروض المالیة، نائفه خمیس العنزی، المجلة العلمیة لکلیة أصول الدین والدعوة بالزقازیق، جامعة الأزهر، مقاله را از اینجا ببینید
- أحکام الشروط المستحدثه فی عقود المعاملات المالیة: دراسة تاصیلیة، عبدالسلام اسماعیل اوناغنن، مالزی، جامعة الاسلامیة العالمیة، ۲۰۰۵م.مقاله را از اینجا ببینید
- الالتزمات الآجلة فی عقود الموسسات المالیه و التمویلیة، الیاس دردور، تونس، جامعة الزیتونة. مقاله را از اینجا ببینید
- المؤیدات الشرعیة لحمل المدین المماطل علی الوفاء وبطلان الحکم بالتعویض المالی عن ضرر المماطلة، نزیه کمال حماد، المکه، جامعة ام القری، ۱۴۰۵ق.مقاله را از اینجا ببینید
پایان نامه
فارسی
- بررسی حقوقی تفاوت های خسارت عدم ایفای به تعهد با خسارت تأخیر تأدیه، فاطمه وقایعی، کارشناسی ارشد، دانشگاه حکیم سبزواری، ۱۳۹۸ش.اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی تأخیر تأدیه ثمن، نسیم کربلایی صالح، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، گروه حقوق، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی حقوقی امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از ضامن در صورت ورشکستگی متعهد اصلی، زهرا دین پژوه و مرتضی نژادحیدری، کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی شیمی، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی خسارت تاخیر و تادیه در حقوق ایران و فقه امامیه و حقوق انگلیس، محمد موسوی، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۱۳۸۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- تحلیل حقوقی نهاد ربا با بررسی خسارت تاخیر تادیه، عباس محمدی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۳۷۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- خسارت تاخیر تادیه وجه نقد، مسعودرضا رنجبر صحرائی، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۷ش.اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
عربی
- غرامة التأخير على المدين الموسر في المصارف الإسلامية القطرية دراسة تأصيلية تطبيقية، سعید محمد عزیز بردن، کلیه الشریعة الاسلامیة، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- الشرط الجزائي و أثره علی المتعاقدين(دراسة مقارنة بین القانون المدني الليبي و الشریعة الاسلامية)، ارمجد ارحومة محمد الخویلدی، اندونزی، جامعة مولانا مالک ابراهیم الاسلامیة الحکومیة، ۲۰۱۶م.از اینجا ببینید
- المماطلة في سداد الديون لدى المصارف إلاسلامية و عالجها، جمعة محمد عبدالسلام المغيربي، مراکش، جامعة الزاویة، ۱۴۴۱ق.از اینجا ببینید
- نظام القانوني لغرامة التأخير في إطار تنفيذ العقود الإدارية(دراسة مقارنة)، علیاء علی القحطانی، قطر، جامعة قطر، ۱۴۴۱ق.از اینجا ببینید
- الشرط الجزائي في الفقه الإسلامي وتطبيقاته في العقود المعاصرة، محمد طه حميدي، الجزائر، جامعة الشهيد حمه لخضر، از اینجا ببینید
- نظرية الشرط الجزائي بين الفقه والقانون، جواد محمود أحمد بحر، فلسطین، جامعة الخلیل، ۲۰۰۹م.از اینجا ببینید
- الشرط الجزائي و تطبيقاته المعاصرة، علي أحمد السالوس، قطر، جامعه قطر.از اینجا ببینید
- غرامة التأخير أحكامها الفقهية و آثارها الاقتصادية، خالد صالحی، الجزائر، جامعة الشهيد حمو لخضر.از اینجا ببینید
- الشرط الجزائی و اثره فی العقود المعاصرة، محمد بن عبدالعزیز بن سعد الیمنی، ۱۴۲۵ق.از اینجا ببینید
منابع دیگر
- بررسی مبانی دریافت جریمه دیرکرد و خسارت تأخیر تأدیه در نظام بانکی، فرشته ملاکریمی خوزانی، تازه‌های اقتصاد شهریور ۱۳۹۰ ویژه نامه بانکداری اسلامی.از اینجا ببینید
- خسارت تاخیر تادیه.از اینجا ببینید
- الشرط الجزائي.از اینجا ببینید
- عقـوبة المدين المماطل في أداء الدين، عبدالعزیز بایندر، حبل الله.از اینجا ببینید