مناصب سیاسی زنان (منابع مطالعاتی)
حضور زنان در مناصب سیاسی-اجتماعی برخاسته از عوامل متعددی چون افزایش سطح تحصیلات و همچنین اقتضائات زمانه، رواج زیادی داشته است؛ به همین دلیل تصدی مناصب سیاسی، حکومتی و دولتی توسط زنان در دوران معاصر به یکی از مسائل مورد بحث در فقه معاصر تبدیل شده است. در این مقاله لیستی از منابع فقهی ازجمله کتاب‌ها، مقاله‌ها، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابعی که از منظر فقه معاصر به بررسی مسئله مناصب سیاسی زنان پرداخته، گردآوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- شرط جنسیت در منصب‌های ولایی و غیرولایی، حسین هاشمی شاهرودی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار (علیه‌السلام)، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
- تصدی مناصب ولایی توسط زنان از منظر کتاب و سنت، احمد طاهری‌نیا، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
- جایگاه زنان در تصدی مناصب عمومی با تاکید بر ریاست جمهوری، محمدحسین جعفری و اسما جعفری، تهران، انتشارات همارا، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
- بررسی فقهی مدیریت زنان در مناصب سیاسی، علی آقاپیروز، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۶ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
- بررسی جایگاه زنان در مناصب تصمیم گیری و مدیریتی در نظام جمهوری اسلامی ایران، لیلا احمدآبادی پور، تهران، معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، ۱۳۹۶ش.لینک کتاب
- کاوشی نو در مسئله حضور اجتماعی زنان، سیدمهدی نریمانی‌زمان‌آبادی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
- زن و مسائل قضایی و سیاسی (شهادت، قضاوت، افتاء، سیاست)، مرتضی مطهری، تهران، نشر صدرا، ۱۳۹۱ش. (کتاب حاضر، بنا بر مباحث پنج جلسه بحث و انتقاد انجمن اسلامی پزشکان تحت عنوان «زن و مسائل قضایی و سیاسی» در اواخر سال ۱۳۴۵ش و اوایل سال ۱۳۴۶ش تنظیم شده و در سال ۱۳۹۱ش چاپ شده است.) صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب
عربی
- ولایة المرأة فی الفقه الإسلامی، حافظ محمد أنور، عربستان سعودی، ریاض، انتشارات دار بلنسیة، ۱۴۲۰ق.
- المرأة بین الفقه والقانون، مصطفى السباعی، بیروت، دار الوراق للنشر والتوزیع، ۱۴۲۰ق. لینک کتاب
- المراة من السیاسة الى الرئاسة، محمد عبدالمجید الفقى، مصر، مرکز الأهرام للترجمة والنشر، ۲۰۰۹م.
- ولایة المرأة فی میزان السیاسة الشرعیة، غالب عبد الکافی قرشی، صنعا، مکتبة خالد بن الولید، ۲۰۰۲م.
- ولایة المرأة القضاء فی الإسلام :دراسة فقهیة مقارنة، أحمد علی موافی، عربستان سعودی، ریاض، دار المقاصد الحسنة، بی تا.
مقاله‌ها
فارسی
- ارزیابی حق زنان به تصدّی مناصب عمومی در آئینه فقه، پرستو وثوقی، نشریه پژوهش‌های حقوقی، شماره ۴۱، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- نقد و بررسی ریاست جمهوری زنان، سید سجاد ایزدهی، نشریه فقه و سیاست، شماره ۱، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- تأملی بر ادله لفظی مخالفان تصدی مناصب حکومتی توسط زنان، نصیبه موسوی و سید علی سیدموسوی، مجله پژوهش های فقهی زنان و خانواده، شماره ۳، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- بررسی تطبیقی تصدی منصب ولایت و رهبری جامعه توسط بانوان در فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران، احمد خسروی، ایوب شافعی‌پور و مهران آبشیرینی، نشریه مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، شماره ۵۲، ۱۳۹۸ش. لینک مقاله
- بررسی ولایت زنان، علیرضا عسگری، عبدالمهدی جوادی، مجموعه مقالات همایش بزرگداشت بانوی انقلاب اسلامی، پرتال امام خمینی، تاریخ درج، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- مشروعیت امارت زن از دیدگاه مذاهب اسلامی، غلام‌سخی حلیمی بلخابی، نشریه مطالعات فقه امامیه، شماره ۱۱، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- بررسی مبانی و اصول تصدی مناصب سیاسی ـ اجتماعی زنان، حسین جوان آراسته و انسیه فراهانی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۸۳، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- حقوق سیاسی زنان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، احسان شاکری و عذرا کامران آذر، نشریه زن و مطالعات خانواده، شماره ۳۶، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- ریاست جمهوری زنان با تأکید بر ظرفیت‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اندیشه ولایت فقیه، محسن ملک افضلی اردکانی، عبدالله امیدی فرد و سید محمدعلی هاشمی، فصلنامه علمی مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۴۰، ۱۳۹۴ش. لینک مقاله
- بررسی ادله فقهی مخالفان ولایت سیاسی زنان در فقه شیعه، محمد عترت دوست، سید محمدجواد وزیری فرد، نشریه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۳۳، ۱۳۹۲ش. لینک مقاله
- بررسی فقهی مدیریت زنان در آیینة وحی با رویکرد فقهی امام خمینی(س)، عباسعلی روحانی و علی آقا پیروز، پژوهشنامه متین، شماره ۵۸، ۱۳۹۲ش. لینک مقاله
- تحلیل مستندات قرآنی حیطه مدیریت بانوان با تأکید بر سه رویکرد اندیشه اجتماعی دینی، مسعود راعی دهقی، محمدرضا حاجی اسماعیلی و لیلا دهقانی، نشریه مطالعات راهبردی زنان، شماره ۴۹، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- ولایت زن در کتاب و سنت، محمد نجفی، نشریه طهورا، سال سوم، شماره ۵، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- امکان اعمال ولایت قضایی زنان در سامانه حقوقی اسلام، فریبا حاجی علی و فاطمه قدرتی، فصلنامه مطالعات اجتماعی و روان‌شناختی زنان، دوره ۸، شماره ۳، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- زنان و حق تصدی مناصب عمومی (بررسی فقهی از بند ب ماده 7 کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان)، ناصر قربان‌نیا و حسین جعفری، نشریه بانوان شیعه، شماره ۱۹، ۱۳۸۸ش. لینک مقاله
- بررسی مسئله تصدی زن بر مقام ریاست جمهوری در جمهوری اسلامی ایران، وحید قاسمی، منیر پشمی و محمدصادق طباطبایی، پژوهشنامه علوم سیاسی، دوره ۴، شماره ۱، ۱۳۸۷ش. لینک مقاله
- ولایت زن، محمدجواد ارسطا، نشریه حقوق اسلامی، شماره ۱۸، ۱۳۸۷ش. لینک مقاله
- زن و ولایت سیاسی و قضایی، محمدمهدی آصفی، فصلنامه فقه اهل بیت علیهم السلام، دوره ۱۱، شماره ۴۲، ۱۳۸۴ش. لینک مقاله
- شایستگى زنان براى قضاوت و مناصب رسمى، محمدهادی معرفت، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۴، ۱۳۷۶ش. لینک مقاله
- زن و سیاست؛ گرایش‌ها و نگارش‌ها، مهدی مهریزی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۴، ۱۳۷۶ش. لینک مقاله
عربی
- تولی المرأة رئاسة الجمهوریة فی ضوء الفقه الإسلامی و المؤسسات الدستوریة المعاصرة، بوقرنوس عبد الرحمان، مجله المعیار، شماره ۲۲، ۲۰۱۸م. لینک مقاله
- تولی المرأة المناصب وأحکامه فی الفقه الإسلامی، عباس علی محمود الکرطانی القیسی، اردن، مجلة دراسات علوم الشریعة والقانون، جلد ۴۵، ملحق، ۲۰۱۸م.
- حکم تولی المرأة المناصب السیادیة من منظور إسلامی، عادل عبدالله حمد، امارات، مجلة الفنون والأدب وعلوم الإنسانیات والاجتماع، شماره ۲۴، ۲۰۱۸م.
- حکم تولی المرأة منصب الوزارة فی الشریعة الإسلامیة، سوسن بنت أحمد بن محمد المعلمی، مجلة الدراسات الإنسانیة والأدبیة، جامعة کفر الشیخ - کلیة الآداب (مصر)، مجلد ۳، شماره ۱۴، ۲۰۱۷م.
- الولایة السیاسیة للمرأة، عباس شریفة، مجله مقاربات، مندرج در سایت المجلس الاسلامی السوری، بی تا. لینک مقاله
- الحقوق السیاسیة للمرأة فی الشریعة الإسلامیة، أمینة طواولة، مجلة القانون الدستوری والمؤسسات السیاسیة، جلد اول، شماره ۲، بی‌تا. لینک مقاله
- المرأة والمشارکة السیاسیة والدیمقراطیة: دراسة فی الفقه والفکر السیاسی الإسلامی، علی محیی الدین القره داغی، ایرلند، المجلة العلمیة للمجلس الأوروبی للإفتاء والبحوث، شماره ۲۲، ۲۰۱۶م. لینک مقاله
- الحقوق السیاسیة للمرأة فی الإسلام، سعاد میمونة، مجلة الندوة للدراسات القانونیة (الجزایر)، شماره ۸، ۲۰۱۶م.
- أحکام ولایة المرأة: دراسة فقهیة مقارنة، عبدالله بن سعد بن محسن الدوسری، مجلة البحوث والدراسات الشرعیة (مصر)، مجلد ۳، شماره ۳۸، ۲۰۱۵م.
- الولایة العظمی للمرأة المسلمة فی الفقه الإسلامی: رسالة مفتوحة إلی الأستاذة توکل کرمان، محمد محمد معافی علی المهدلی، حولیة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالزقازیق، جامعة الأزهر - کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالزقازیق، شماره ۵، ۲۰۱۵م.
- ولایة المرأة فی الإسلام بین التراث والمعاصرة، عفاف یونس عید حجاج، مجلة الازهر حولیة الکلیة اللغة العربیة بنین بجرجا، مجلد ۱۶، شماره ۳، ۲۰۱۲م. لینک مقاله
- تولی المرأة المناصب العلیا فی الدولة فی الفقه الاسلامی، هند الخولی، مجلة جامعة الدمشق للعلوم الاقتصادیة و القانونیة، مجلد ۲۷، شماره ۱، ۲۰۱۱م. لینک مقاله
- تولی المرأة رئاسة الدولة من منظور إسلامی، بسام علی سلامة العموش، مجلة دراسات - علوم الشریعة والقانون (الجامعة الأردنیة - عمادة البحث العلمی)، مجلد ۳۷، شماره ۲، ۲۰۱۰م.
- حکم تولی المرأة للولایات العامة: دراسة فقهیه مقارنة، أحمد بن إبراهیم بن عبدالله الحبیب، مجلة مرکز البحوث والدراسات الإسلامیة (جامعة القاهرة - کلیة دار العلوم)، مجلد ۴، شماره ۸، ۱۴۳۰ق.
- تولی المرأة المناصب السیاسیة فی الدولة: نحو رؤیة اسلامیة معاصرة، عبدالمجید بوکیر، مجلة القصر (مغرب)، شماره ۲۱، ۲۰۰۸م.
- ولایة المرأة فی الفقه الولایة العامة والقضاء، محمدمهدی آصفی، مجلة الحیاة الطیبة، شماره ۱۸، ۲۰۰۵م. لینک مقاله
- ولایة المرأة فی الإسلام، قراءة فی ضوء الفقه الإسلامی، عبدالهادی الفضلی، مجلة المنهاج، شماره ۳۹، ۱۴۲۶ق. لینک مقاله
- حق المرأة فی رئاسة الدولة الإسلامیة: دراسة أصولیة تاریخیة، احمد صبحی منصور، مجلة رواق العربی، شماره ۱۵–۱۶، ۱۹۹۹م. لینک مقاله
- الحقوق السیاسیة للمرأة فی الإسلام، عبدالحمید إسماعیل الأنصاری، قطر، مجلة کلیة الشریعة والدراسات الإسلامیة، شماره ۲، ۱۴۰۲ق.
- کلمة الوعی: المرأة و الولایة العامة، محمد الاباصیری، مجلة الوعی الاسلامی، شماره ۲۱۰، ۱۴۰۲ق. لینک مقاله# السنة التشریعیة: ولایة المرأة، فکری یاسین، مجلة الازهر، مجلد ۲۱، شماره ۸، ۱۳۶۹ق. لینک مقاله
- حق المرأة فی تولی منصب القاضی بین الفقه الإسلامی و القانون الوضعی، علی فوزی الموسوی، المجلة العربیة للفقه والقضاء، بی‌تا.لینک مقاله
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- شرط رجولیت در فقه و حقوق موضوعه ایران (در حوزه قضاوت، شهادت، حکومت)، زهرا گونه مقدم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۹ش.
- تصدی مناصب حکومتی توسط بانوان از دیدگاه مذاهب اسلامی، نصیبه موسوی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عاکلی بنت‌الهدی (رض)، ۱۳۹۷ش.
- مناصب زن با رویکرد موقعیت زن در آموزه‌های دینی، کبری ادهمی، رساله دکتری در دانشگاه عدالت تهران، ۱۳۹۷ش.
- بررسی فقهی و حقوقی ولایت زن و پیامدهای آن، طیبه سام‌نژاد کروکی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۷ش.
- مناصب سیاسی- اجتماعی زنان از منظر فقه امامیه و حقوق اساسی ایران (مبانی و قلمرو)، انسیه فراهانی، رساله دکتری در دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشکده زن و خانواده، ۱۳۹۶ش.
- بررسی سیر تاریخی ولایت سیاسی زن در فقه شیعه، بوستان نجفی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه حکیم سبزواری، دانشکده الهیات، ۱۳۹۵ش.
- نقش و جایگاه زنان در مناصب حکومتی از دیدگاه فقه سیاسی شیعه، زهرا صداقت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه مازندران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۵ش.
- بررسی فقهی و حقوقی مدیریت و مشارکت سیاسی زنان، طاهره حزبه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۵ش.
- بررسی صلاحیت زنان در تصدی مناصب عمومی با تکیه به فقه امامیه و قانون اساسی ایران، بهاره مریدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه سمنان، پردیس علوم انسانی، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۴ش.
- زن و مناصب حکومتی از منظر فقه امامیه، سید ابوالحسن موسوی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۰ش.
عربی
- حکم تولی المرأة للولایة العامة والقضاء، محمد سعد بن أحمد بن مسعود الیوبی،پایان‌نامه کارشناسی ارشد در الجامعة الإسلامیة بالمدینة المنورة، کلیة الشریعة، ۱۴۳۵ق.
- المرأة والعمل السياسي في الفقه الإسلامي: دراسة مقارنة، فريال عيد قاسم الحميدي، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة آل البيت اردن، كلية الدراسات الفقهية والقانونية، ۲۰۰۹م.
- دور المرأة السیاسی فی الاسلام (دراسة مقارنة)، ایمان رمزی خمیس بدران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة النجاح الوطنیة فی نابلس، کلیة الدراسات العلیا، ۲۰۰۶م. لینک پایان‌نامه
- حق المرأة فی الولایة العامة فی ضوء الشریعة الإسلامیة، جودت عبد طه المظلوم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در الجامعة الإسلامیة بغزة، کلیة الشریعة والقانون، ۲۰۰۶م. لینک پایان‌نامه
- أحکام ولایة المرأة فی الفقه والقانون، مها السید عبدالرحمن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة أم درمان الاسلامیة، سودان، کلیة الشریعة والقانون، ۱۴۲۷ق.
- أحکام ولایة المرأة العامة و الخاصة دراسة مقارنة، صالح بن راشد الفرشان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة أم درمان الاسلامیة، سودان، کلیة معهد بحوث و دراسات العالم الإسلامی، ۲۰۰۰م.
- تولی المرأة الولایة العامة، یاسر بن محمدحسن زمل، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، الکلیة المعهد العالی للقضاء، ۱۴۱۹ق.
- ولایة المرأة فی الفقه الإسلامی، حافظ محمد أنور ابن مهرإلهی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، کلیة الشریعة، ۱۴۱۴ق.
- الولایة العامة للمرأة فی الشریعة الإسلامیة و فقه‌ها مقارنة مع القانون الوضعی، محمد طعمه سلیمان القضاه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در الجامعة الاردنیة، کلیة الشریعة، ۱۴۰۵ق.
دیگر منابع
- آیه قوامون منعی بر حضور و مدیریت اجتماعی زنان ندارد، علی پیروز، نشست علمی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۶ش. لینک نشست
- ملکه سبا بیانگر نگاه قرآن به حکومت‌داری زنان است، مهدی مهریزی، از نشست‌های «فاطمه (س) و جامعه امروز»، ۱۳۹۶ش. لینک نشست
- ادله فقهی نفی صلاحیت زنان برای ریاست جمهوری کامل نیست، فرج‌الله هدایت‌نیا، گفتگو با روزنامه صبح نو، ۱۳۹۶ش.لینک گفتگو
- نگاه فقه به حضور زنان در مناصب حکومتی، اسماء جیران‌پور، یادداشت روزنامه، ۱۳۹۵ش. لینک یادداشت
- تولی المرأة المناصب القیادیة.. خلاف فقهی یتجدّد کل حین، أحمد مراد، یادداشت در مجله الاتحاد، تاریخ درج ۲۰۱۴م. لینک یادداشت
- حول ولایة المرأة، عبدالهادی فضلی، یادداشت در سایت مرکز الاشعاع الاسلامی، بی تا. لینک یادداشت
- حول ولایة المرأة، عبدالهادی فضلی، یادداشت در سایت مرکز الاشعاع الاسلامی، بی تا. لینک یادداشت
- هل للمرأة أهلیة تولّی السلطة، حسن الجواهری، یادداشت در سایت الشیعه، بی تا. لینک یادداشت
- المساواة بین الجنسین فی تولی الوظائف العامة دراسة مقارنة، نوفان العقیل العجارمة، المؤتمر العلمی الدولی: حقوق المرأة فی مصر والدول العربیة، جامعة الإسکندریة - کلیة الحقوق، ۲۰۱۰م.
- مبدأ المساواة بین الرجل والمرأة فی تولی الوظائف العامة: دراسة موازنة بین الشریعة الإسلامیة والقوانین الوضعیة، نصر الدین مصباح القاضی، المؤتمر الدولی حول أحکام الأسرة بین الشریعة الإسلامیة والإتفاقیات والإعلانات الدولیة، جامعة الأزهر - کلیة الشریعة والقانون بطنطا- جامعة الأزهر - کلیة الشریعة والقانون بطنطا، ۲۰۰۸م.
- الدور السیاسی للمرأة فی الإسلام، جعفر عبدالسلام، مصر، سلسلة مرکز دراسات الأسرة حول الاجتهاد فی قضایا الأسرة، ۲۰۰۷م.