کودک‌همسری (منابع مطالعاتی)

کودک‌همسری به ازدواج پیش از سن قانونی اطلاق شده است. این مسئله یکی از چالش‌های فقهی حقوقی و اجتماعی است که مورد بررسی صاحب‌نظران قرار دارد. از منظر غالب فقیهان ازدواج کودکان حتی پیش از سن بلوغ شرعی مانعی ندارد اما ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید در فتوایی رای به بطلان ازدواج صغیر با توجه به مفاسد آن در عصر اخیر داده است.

آخرین ویرایش: ۱۴۰۱/۷/۳

---

همه منابع مطالعاتی

کتاب

فارسی

1. پدیده کودک همسری، زهرا اسوار، تهران، نشر صالحیان، ۱۴۰۰ش.صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
2. کودک‌همسری از منظر نظام حقوقی ایران و کنوانسیون‌های بین‌المللی، جمیله بهمن، نشر صالحیان، ۱۴۰۰ش.صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
3. زنجیر مقدس: درآمدی بر چالش‌های فقهی و حقوقی پدیده کودک‌همسری، محمد حکیم‌پور، نگاه معاصر، تهران، ‏‫۱۴۰۰ش.‬
4. کودک همسری از دیدگاه فقه اسلامی و نظام حقوقی ایران، مهدیه غنی‌زاده، تهران، نشر آراسته، ۱۳۹۹ش.صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
5. کودک همسری: بررسی فقهی حقوقی و سنجش امکان تجریم، کمیل آزادی، تهران، نشر آرون، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید

عربی

1. تزويج القاصرات، نصر فريد محمد واصل، رابطة العالم الإسلامي المجمع الفقه الاسلامى المتعلقة فی مکه المکرمة، مصر.از اینجا ببینید

مقالات

فارسی

1. بررسی مصلحت در ازدواج ولایی کودک در حقوق ایران، با رویکردی بر فقه اسلامی، راضیه فخارزاده، عباسعلی روحانی، افتخار دانش‌پور، دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، شماره ۲۷، بهار و تابستان ۱۴۰۰ش. از اینجا ببینید
2. تحلیل فقهی حقوقی کودک‌همسری در پرتو انتقادات وارد بر آن؛ تلاشی برای ارائه پیشنهاد مطلوب، سعید سیاه بیدی کرمانشاهی و رسول بهرام‌پوری و محسن کوهستانی، نشریه علمی فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، شماره ۵۲، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
3. خاستگاه‌های خسارت معنوی ناشی از کودک‌همسری در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران، مهدیه امراللهی‌نیا و جواد حبیبی‌تبار و فرج‌الله هدایت‌نیا گنجی، شماره ۵، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
4. کودک همسری از نظر قرآن، صدیقه شکوری راد، پژوهشنامه زنان، شماره پیاپی۳۳، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
5. واکاوی فقهی - حقوقی کودک همسری، طاهره فرمنش و الهام ترازی، پنجمین کنفرانس بین‌المللی علوم اسلامی، دماوند، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
6. بازشناسی ادله‌ی قرآنی جواز کودک همسری در فقه شیعه، حسن تلک آبادی، پژوهش‌های فقه اسلامی و مبانی حقوق، شماره ۳، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
7. تجویز مشروط یا تحریم مطلق کودک‌همسری؟، فرج الله هدایت نیا، فصلنامه دین و قانون، جلد ۷، شماره ۲۶، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
8. بررسی فقهی حقوقی جرم ازدواج با کودک، فائزه عظیم‌زاده اردبیلی و فائزه طوقانی‌پور، کتاب اندیشه‌های راهبردی زن و خانواده، دبیرخانه نشست اندیشه‌های راهبردی، ۱۳۹۱ش.از اینجا ببینید
9. بررسی فقهی_حقوقی سن ازدواج در حقوق ایران، سیده زینب موسوی و الهام شریعتی و خدیجه مظفری، فصلنامه مطالعات زنان و خانواده، دوره ۸، شماره ۳، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
10. رَوایی/ناروایی فقاهتی کودک همسری، محمد موسوی عقیقی، نسیم بیداری، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
11. تاثیر ازدواج زودهنگام بر سلامت جنسی کودکان و سازوکارهای مقابله با آن، محمدمهدی مقدادی و مریم جوادپور، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۴۰، ۱۳۹۶ش.از اینجا ببینید
12. بررسی مصحلت در ازدواج ولایی کودک در حقوق ایران با رویکردی به فقه اسلامی، راضیه فخارزاده و عباسعلی روحانی و افتخار دانش پور، مبانی فقهی حقوق اسلامی، شماره ۲۷، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
13. تزویج کودکان بررسی مبانی فقهی، مقایسه و تطبیق آن با حقوق ایران و اسناد بین‌المللی، سیدمحمد قاری سیدفاطمی، نامه مفید، شماره ۲، ۱۳۷۴ش.از اینجا ببینید

عربی

1. تزویج القاصرات ومسألة تحدید سن الزواج "دراسة فقهیة قانونیة مقارنة، إبراهیم رحمانی، جامعه الوادی (الجزائر)، ۲۰۱۴م.از اینجا ببینید
2. زواج القاصرات وأثر التغیرات الاجتماعیة علیه: دراسة فقهیة مقارنة بقانون الأحوال الشخصیة الإماراتی، مریم یوسف جاما علی و براف دلیلة، مجلة البحوث العلمیة و الدراسات الإسلامیة، الجزائر، شماره ۴، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
3. تزویج القاصرات بین الفقه الإسلامی وقانون الأحوال الشخصیة العراقی، نوری حمه سعید حیدر الهموندی، The Scientific Journal of Cihan University – Sulaimanyia، عراق، شماره۴، ۲۰۱۷م.از اینجا ببینید
4. دلیل العُرف و أثره فی بیان حقیقة زواج القاصرات دراسة أصولیة – معاصرة، اسامة حسن ربابعة و احمد حسن ربابعة، مجلة البحوث و الدراسات الاسلامیة، الاردن، المجلد ۱۲، العدد ۱، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
5. زواج القصّر بین المفهوم القانونی و المصلحة المعتبرة شرعًا ـ دراسة علی ضوء تعدیل قانون الأسرة والتطبیق القضائی له، لمین لبنة، مجلة الاستاذ الباحث للدراسات القانونیة و السیاسیة(الجزائر)، المجلد ۰۵، العدد ۲، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
6. أحکام زواج الصغار دراسة مقارنة بین القانون العراقی و(الشریعة الإسلامیة، العرف الاجتماعی)، الکوردی أکرم زاده، المجلة الافریقیة للدراسات القانونیة والسیاسیة(الجزائر)، المجلد ۵، العدد۱، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
7. تزویج القاصرات فی الفقه الإسلامی والقانون الوضعی، إبراهیم رحمانـی، مجلة البحوث العلمیة والدراسات الإسلامیة(الجزائر)، المجلد۷، العدد ۱، ۲۰۱۵م. از اینجا ببینید
8. دور العمل الولائی للقاضی فی حمایة القُصر عند إنعقاد زواجهم، عیادة الحسین، القانون (الجزائر)، المجلد ۹، العدد۲، ۲۰۲۲م.از اینجا ببینید
9. ظاهرة زواج القصر أية حماية؟ دراسة مقارنة في ظل التشريع الجزائري والمغربي، براهمي ليدية، مجلة الحقوق والعلوم الانسانية(الجزائر)، المجلد ۱۵، العدد ۱، ۲۰۲۲م.از اینجا ببنیید
10. زواج القاصرات بين الشريعة والقانون، صالح خالد صالح الشقيرات، مجلة الجامعة الشارقة للعلوم الدینیة و الدراسات الاسلامیة(الولايات المتحدة الأمريكية)، المجلد ۱۶، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
11. تحـدید سن الزواج دراسة مقارنة قانونیة فقھیة، عبدالمؤمن شجاع‌الدین، كلیة الشریعة و القانون، جامعة صنعاء، ۲۰۰۸م.از اینجا ببینید
12. ولایة التزویج فی الفقه الاسلامی و القانون المقارن، مراح سعید، جامعة عبدالحمید بن بادیس، الجزائر، ۲۰۱۷م.از اینجا ببینید
13. زواج الصغار في تحدید سن الزواج، سها یاسین عطا القیسی، الجامعة الاسلامية، غزة، ۱۴۳۱ق.از اینجا ببینید
14. ما يقبل ديانة لا قضاء في زواج القاصرات، فاطمة جمعة الوحش و علي الموسى الصوا، مجلة الجامعة الاسلامية للدراسات الشرعیة و القانونية، مجلد ۲۶، عدد ۲، ۲۰۱۸م.از اینجا ببینید

پایان نامه

فارسی

1. بررسی فقهی حقوقی کودک همسری بانگاهی به عرف، ابوالفضل رضوانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ۱۳۹۹ش. از اینجا ببینید
2. کودک همسری و خسارات معنوی ناشی از آن از منظر فقه و حقوق، مهدیه امراللهی‌نیا، دکتری تخصصی (PhD)، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
3. بررسی فقهی - حقوقی کودک همسری با مقایسه با اسناد بین‌المللی، فاطمه فروزان نسب، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد سبزوار، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
4. کودک همسری از منظر فقه شیعه، مهدیه ذاکری، سطح۳، سمنان، مرکز تخصصی عصمتیه، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
5. تحلیل کودک همسری از منظر حقوق ایران با رویکرد تطبیقی اسناد بین‌المللی، محمدتقی حاج‌ابراهیمی، دکتری خصوصی، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
6. کودک همسری از منظر اسلام - حقوق ایران و نظام بین‌الملل حقوق بشر - چالش‌ها و راهکارها، آیدا پاکی کلوانق، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی رشدیه، گروه حقوق، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
7. مطالعه تطبیقی کودک همسری در جمهوری اسلامی ایران و آراء مذاهب اهل سنت، فاطمه آدینه‌یی المه‌جوق، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور مشهد، ۱۳۹۸ش.از اینجا ببینید
8. رویکرد قرآن و روایات و روانشناسی به کودک همسری، زهرا الله وردی، کارشناسی ارشد، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
9. سیاست جنایی ایران در جرم کودک همسری، علی اصغر قصاب یزدلی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق، گروه حقوق، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید

عربی

1. أحكام زواج القاصر في الفقة الإسلامي و القانون الوضعي، دعاء غزال، جامعه الوادی، الجزایر، ۲۰۱۸م. از اینجا ببینید
2. زواج القصر فی الفقه الاسلامی و التشریع الجزائری، شملال کاهینه، ماستر(ارشد)، كلية الحقوق والعلوم السياسية، جامعة أكلي محند اولحاج - البويرة الجزائر، ۲۰۱۵م.از اینجا ببینید

منابع دیگر

1. بایدها و نبایدهای فقهی، حقوقی و اجتماعی کودک همسری، گزارش نشست تخصصی، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۹۷ش.از اینجا ببینید
2. «کودک‌همسری» چقدر با شرع، مصلحت اجتماعی و حقوق بشر مغایرت دارد؟، مصاحبه با عمادالدین باقی، یورونیوز، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
3. برگزاری سمینار «کودک – همسری» در دانشگاه شهید چمران اهواز، گزارش سمینار، ۱۳۹۸ش.از اینجا ببینید
4. بررسی فقهی کودک همسری، درس خارج استاد عندلیب همدانی، ۱۳۹۷ش.از اینجا ببینید
5. شبهه کودک‌همسری و جواز تمتع از نوزاد در فقه، مصاحبه با حسین سوزنچی، ۱۴۴۰م.از اینجا ببینید