فقه پزشکی (منابع مطالعاتی)
فقه پزشکی مجموعه ای از فروعات فقهی مربوط به حوزه درمان است. با توجه به پیشرفت دانش پزشکی، مسائل جدیدی در زمینه تشخیص و درمان بیماری ها ایجاد شده است که نیاز است، با موضوع شناسی دقیق و رجوع به ادله و مبانی فقهی و اصولی، تکلیف شرعی آنها مشخص شود. قواعد و اصول کلی در فقه وجود دارد که قابلیت تطبیق بر بسیاری از موضوعات پزشکی را دارد، بعضی از فقها و محققین به این مباحث، ورود کرده اند و آثار ارزشمندی به جامعه دینی عرضه شده است.
كتاب‌ها
فارسی
- قواعد فقه پزشكی، ابوذر صانعی، تهران، نشر دانشگاه عدالت، ۱۳۹۸ش
- فقه درمان، محمدعلی قاسمی، مركز فقهی ائمه اطهار، ۱۳۹۵ش.
- دانشنامه فقه پزشكی، محمدعلی قاسمی، مركز فقه ائمه اطهار، ۱۳۹۵ش.
عربی
- قضایا طبیة معاصرة بین التحلیل و التحریم، یوسف عبد الرزاق جامع، دار الفكر العربیة، ۲۰۲۱م.
- الإفادة الشرعیة فی بعض المسائل الطبیة، ولید بن راشد السعیدان، بی‌نا، ۲۰۱۹م. كتاب را از اینجا بخوانید
- القواعد الشرعیة فی المسائل الطبیة، ولید بن راشد السعیدان، بی‌نا، ۲۰۱۹م. كتاب را از اینجا بخوانید
- تخریج المسائل الطبیة على القواعد الفقهیة، نعمان كامل الكتامی، دار الأمل، ۲۰۱۹م.
- المصالــــــح المــرسلــــة و تطبیقاتـــــها الفقهیـة فـی بعض القضایا المعاصرة، حبیب تومی، جمال الدین طهراوی، جامعة البویرة، الجزایر، ۲۰۱۹م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- القواعد الفقهیة و تطبیقاتها فی المسائل و النوازل الطبیة، أمین بن علی بن أحمد الصبحی، دار المأثور، ۲۰۱۷م.
- النوازل الطبیة، ناصر عبدالله المیمان، دار إبن الجوزی، ۲۰۱۷م.
- قرارات المجامع الفقهیة فی القضایا الطبیة و الصحیة المعاصرة . . .، عادل عبدالفضیل عید، السید طلبة على، اسكندریه، دار التعلیم الجامعی، ۲۰۱۶م.
- مستجدات العلوم الطبیة و أثرها فی الاختلافات الفقهیة (دراسة مقارنة)، محمدنعمان محمدعلی البعدانی، بی‌نا، ۲۰۱۶م. اصل كتاب رساله دكترا دفاع شده در دانشگاه أم درمان الإسلامیه سال ۲۰۱۲م. كتاب را از اینجا بخوانید
- دراسات طبیة معاصرة فی منظور الفقه الاسلامی و القانون الوضعی، عبدالحلیم ابراهیم كرسون، اسكندریه، مكتبة الوفاء القانونیة، ۲۰۱۵م.
- القضایا الطبیة المعاصرة و مقاصد الشریعة، قرائة فی أعمال مجمع الفقه الاسلامی الدولی بجدة، منیر بنجمور، تونس، الدار التونسیة للكتاب، ۲۰۱۴م.
- موسوعة فقه الطبی، مجموعة من العلماء و المتخصصین، ۴ جلد، مؤسسة الإعلام الصحی، ۲۰۱۳م. اطلاعات و فهرست كتاب را از اینجا بخوانید
- الموسوعة الطبیة الفقهیة و النوازل العصریة، أحمد الشافعی، مصطفى آدم، صابر فتحی، دار إبن حزم، ۲۰۱۳م.
- بحوث فی الفقه المعاصر، حسن جواهری، مجمع ذخائر اسلامی، ۵جلد، ۱۳۹۲م. کتاب را از اینجا بخوانید
- الموسوعة الفقهیة الكویتیة، جمعی از نویسندگان، وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة، كویت، در جلد ۲۹ به بحث عیوب پرداخته میشود، ۲۰۱۲م. كتاب را از اینجا بخوانید
- المسؤولیة الطبیة دراسة مقارنة، منذر الفضل، دار الثقافه، ۲۰۱۲م. اطلاعات كتاب
- أحكام التجارب الطبیة على الانسان فی ضوء الشریعة و القوانین الطبیة المعاصرة - دراسة مقارنة، بلحاج العربی، دار الثقافة، ۲۰۱۲م.
- نظریة الأهلیة دراسة تحلیلیة مقارنة بین الفقه و علم النفس، هدی محمد حسن هلال، المعهد العالمی للفكر الإسلامی، اردن، ۲۰۱۱م. اطلاعات كتاب
- السجل العلمی لمؤتمر الفقه الاسلامی قضایا طبیة المعاصرة، جامعة الامام محمد بن سعود الإسلامیة، ریاض، ۲۰۱۰م. در ۵ جلد به چاپ رسیده است. مجلدات را از اینجا بخوانید
- الثلاثونات فی القضایا الفقهیة المعاصرة دراسة مقارنة لأهم المسائل الطبیة و المالیة و السیاسیة بین الشریعة و القانون، سعد الدین مسعد، دار الكتب المصریة، اولین چاپ در تاریخ ۲۰۱۰م. كتاب را از اینجا بخوانید
- التقعید الفقهی و أثره فی الإجتهاد المعاصر، یحیی سعیدی، دار إبن حزم، بیروت، ۲۰۱۰م، اصل کتاب رساله دکتری بوده است. کتاب را از اینجا بخوانید
- النوازل الطبیة عند المحدث محمد ناصر الدین الألبانی رحمه الله، اسماعیل بن غازی مرحبا، مكتبة المعارف، الریاض، ۲۰۱۰م.
- فقه القضایا الطبیة المعاصرة: دراسة فقهیة طبیة مقارنة مزودة بقرارات المجامع الفقهیة و الندوات العلمیة، علی محیی‌الدین القره داغی، علی محمدی، دار البشائر الإسلامیة، ۲۰۰۸م.
- المصـالح المرسـلة و دورها فی القضايا الطبية المعاصرة، محمود الصمادی، دار الفلاح، ۲۰۰۸م. کتاب را از اینجا بخوانید
- قضایا طبیة معاصرة فی میزان الشریعة جراحة التجمیل زراعة الاعضاء التشریح المسؤولیة الطبیة، محمود علی السرطاوی، عمان، دار‌الفكر، ۲۰۰۷ م.كتاب را از اینجا بخوانید
- بحوث فقهية فی مسائل طبية معاصرة، علی محمد یوسف محمدی، دار البشائر الإسلامية، بیروت، ۲۰۰۵م.
- منهج إستنباط أحكام النوازل الفقهیة المعاصرة، مسفر بن علی بن محمد القحطانی، دار الأندلس الخضراء، جده، ۲۰۰۳م، اصل كتاب رساله دكترا مؤلف است. فصلی از كتاب مسائل جدید پزشكی مطرح میشود. كتاب را از اینجا بخوانید
- قراءات فقهیة معاصرة فی معطیات الطب الحدیث، مجموعة من الفقهاء والباحثین، الغدیر للدراسات والنشر، ۲۰۰۲م. اطلاعات كتاب
- فقه الطب و التضخم النقدی، محمد سند بحرانی، مؤسسه أم القری، ۲۰۰۲م. کتاب را از اینجا بخوانید
- القواعد الفقهیة المتعلقة بأحكام التداوی و تطبیقاتها الطبیة المعاصرة، أحمد بن محمد السراح، كتاب را از اینجا بخوانید
- الفقه الطبی، الجمعیة العلمیة السعودیة للدراسات الفقیة الطبیة، رئیس مجلس إدارة الجمعَّیة خالد بن عبد الغفار آل عبد الرحمن. كتاب را از اینجا بخوانید
- دراسات فقهیة فی قضایا طبیة معاصرة، عمر سلیمان الأشقر، عبدالناصر أبو البصل، محمد عثمان شبیر، عارف علی عارف، عباس أحمد محمد الباز، دار النفائس، ۲۰۰۱م. كتاب را از اینجا بخوانید
- التداوی و المسؤولیة الطبیة فی الشریعة الإسلامیة، قیس بن محمد آل الشیخ مبارک، مؤسسة الریان، بیروت، ۱۹۹۷م. کتاب را از اینجا بخوانید
- قضایا طبیة معاصرة فی ضوء الشریعة الاسلامیة، جمعیة العلوم الطبیة الاسلامیة المنبثقة عن نقابة الاطباء الاردنیة، عمان، دارالبشیر، ۱۹۹۵م.
- الأحكام الشرعیة للأعمال الطبیة، أحمد شرف الدین، جامعة عین الشمس، مصر، ۱۹۸۷م. كتاب را از اینجا بخوانید
- ابحاث فقهیة فی قضایا طبیة معاصرة، محمد نعیم یاسین، اردن، دار‌النفائس، ۱۴۰۸ق. کتاب را از اینجا بخوانید
- القواعد الفقهیة المتعلقة بأحكام التداوی و تطبیقاتها الطبیة المعاصرة، أحمد بن محمد السراح، بی‌تا. كتاب را از اینجا بخوانید
- كتاب قضایا طبیة معاصرة فی ضوء الفقه الإسلامی، محمد محمد السقا عید، بی‌نا، كتاب را از اینجا بخوانید
- بحوث لبعض النوازل الفقهیة المعاصرة، أحد طلبة العلم، بی‌نا، بی‌تا، كتاب را از اینجا بخوانید
مقاله‌ها
فارسی
- فقه پزشكی؛ چیستی، چرایی و چگونگی، محمد علی قاسمی، فصلنامه فقه، شماره ۱، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید
عربی
- قاعدة الدفع أسهل من الرفع، و تطبیقاتها فی الفتاوى الطبیة المعاصرة، حبیبة یوسف جاما علی، مجلة البحوث العلمیة و الدراسات الإسلامیة، شماره ۱۳، ۲۰۲۱م. مقاله را از اینجا بخوانید
- تنقيح المناط و تطبيقاته فی بعض القضايا الطبية المعاصرة، عصام صبحي صالح شرير، مجلة جامعة الأقصى، مجلد ۲۵، شماره ۲، ۲۰۲۱م.
- مقاصد الشریعة المتعلقة بالأوبئة، محسن بن عایض المطیری، مجلة علوم الشریعة و الإسلامیة، جامعة أم القری، شماره ۸۳، ۲۰۲۰م. مقاله را از اینجا بخوانید
- الأبعاد المقاصدية للقواعد الكلية فی الفقه الطبی، فاطمه المبروک شیوه، مجلة العلوم القانونیة و الشرعیة، جامعة الزاویة، کلیة القانون، ۲۰۲۰م. مقاله را از اینجا بخوانید
- سد الذرائع عند الأصوليين و تطبيقاته فی مجال القضايا الطبية المعاصرة، أحمد محمد بيومی الرخ، مجلة دار الإفتاء المصرية، مجلد ۱۱، شماره ۳۷، ۲۰۱۹م. مقاله را از اینجا بخوانید
- تفعیل قاعدة: الضرورات تبیح المحظورات، فی المسألة الطبیة المعاصرة: التشریح الجثمانی، علی محمد مصطفى الفقیر، مجلة الصراط، شماره ۲۹، ۲۰۱۴م. مقاله را از اینجا بخوانید
- قاعدة: يتحمل الضرر الخاص لدفع الضرر العام و تطبيقاتها المعاصرة فی المجالين الطبی و البيئی، قطب محمد المنتصر الريسونى، مجلة كلية الشريعة و الدراسات الإسلامية، جامعة قطر، مجلد ۳۲، شماره ۱، ۲۰۱۴م. مقاله را از اینجا بخوانید
- أثر قاعدتی (المشقة تجلب التيسير) و (لا ضرار و لا ضرار) فـی المسائل الطبیة المستجدة، محمد بن عبد العزيز بن سعد اليمنی، جامعة الملک سعود، مجلة الدراسات الإسلامية، مجلد ۲۴، شماره ۱، ۲۰۱۲م. مقاله را از اینجا بخوانید
- قاعدة الضرورات تبیح المحضورات و تطبیقاتها المعاصرة فی الفقه الإسلامی، حسن سید الخطاب، مجلة الاصول و النوازل، شماره ۲، ۲۰۰۹م. مقاله را از اینجا بخوانید
- التطبیق القواعد الفقهیة علی المسائل الطبیة، علی بن عبدالعزیز بن ابراهیم المطرودی، ۱۴۲۹ق. مقاله را از اینجا بخوانید
- الأستحسان وتطبیقاته فی بعض القضایا الطبیة المعاصرة، عبدالرحمن إبراهیم زید الكیلانی، مؤتة للبحوث والدراسات، ۲۰۰۱م. مقاله را از اینجا بخوانید
- الإستحسان و تطبيقاته فی بعض القضايا الطبية المعاصرة، عبدالرحمن إبراهيم زيد الكيلاني، مجلة مؤته للبحوث والدراسات، اردن، شماره ۱، ۲۰۰۱م. مقاله را از اینجا بخوانید
- ضوابط الفتاوی فی أحكام المسائل الطبیة المعاصرة، عباس أحمد الباز، الجامعة الأردنیة، الكلیة الشرعیة، مقاله را از اینجا بخوانید
- تطبیقات القواعد الفقهیة علی فی الأحكام الطبیةـ قاعدتا:(لاضرر و لاضرار) و (المشقة تجلب التیسیر)، ناهدة عطاالله المشروخ، جامعة الریاض للبنات، مقاله را از اینجا بخوانید
- القواعد و الضوابط الفقهيّة المؤثرة فی أحكام العمل الطبی، هانی بن عبد الله بن محمد الجبير، بی‌نا، بی‌تا.مقاله را از اینجا بخوانید
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- تطبیقات قاعده لاحرج در موضوعات نوین پزشکی (آتانازی ، باروری غیر طبیعی ، تغییر جنسیت و سقط جنین)، داراب سلاجقه، کارشناسی ارشد، قم، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایان‌نامه
- واکاوی اعتبارسنجی و گونه شناسی دلالی روایات فقه پزشکی: با بررسی تطبیقی احادیث طبی الکافی، امیرعلی ابراهیمی، کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه
- بررسی و تحلیل کاربرد قاعده لاضرر در فقه زیست پزشکی، پریوش جوهری، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه
- بررسی فقهی حقوقی یافته‌های پزشکی ژنتیک، فاطمه پیری امیرحاجیلو، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه یزد، پردیس علوم انسانی و اجتماعی، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه
- كاربرد قواعد فقه در فقه پزشكی، زهرا حاجی آبادی، كارشناسی ارشد، قزوین، دانشگاه بین المللی امام خمینی، دانشكده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۹ش.
- کاربرد قواعد فقه در مسائل پزشکی، مرتضی فخار شاکری، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، ۱۳۸۹ش.
- اضرار بنفس از دیدگاه فقه و حقوق (بررسی مصادیق مستحدثه آن)، محمد اکبری، کارشناسی ارشد، قم، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۸۶ش. اطلاعات پایان‌نامه
عربی
- أثر قاعدة رفع الحرج في أحكام المسائل الطبية المعاصرة، أحمد محمد علی الحنيطی، کارشناسی ارشد، جامعة العلوم الإسلامية العالمية، ۲۰۲۲م.
- أحكام التجارب الطبیة على جسم الإنسان فی الفقه الإسلامی و القانون الجزائری _ دراسة مقارنة، جوبر خولة، بوطیبق مریم، كارشناسی ارشد، جامعة محمد بوضیاف ـ المسیلة، الجزایر، ۲۰۲۰م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- الضرورة الطبیة و تطبیقاتها المعاصرة ـ نماذج مختارة ـ، فاتح الدین شطی، زکریاء بوهدی، کارشناسی ارشد، جامعة محمد بوضیاف ـ المسیلة، الجزایر، ۲۰۲۰م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- تخریج الفروع علی القواعد الفقهیة ـ دراسة تأصیلیة علی نماذج علمیة، محمد مومنی، كارشناسی ارشد، جامعة الشهید حمه لخضر ـ الوادی، ۲۰۱۹م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- التطبیقات الفقهیه لقاعدة (الضرورات تقدر بقدرها) فی النوازل الطبیة للحمل و الإنجاب، سمیر عبد القادر الجلول، كارشناسی ارشد، لبنان، كلیة الإمام الأوزاعی، ۲۰۱۸م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- قاعدة الضرورة تقدر بقدرها و تطبیقاتها فی النوازل الطبیة المعاصرة التداوی بالمحرمات أنموذجا، خدیجه غمام عماره، کارشناسی ارشد، جامعة الشهید حمه لخضر ـ الوادی، ۲۰۱۸م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- الإجتهاد بتحقیق المناط و أثره فی المسائل الطبیة المعاصرة - نماذج مختارة -، نوال قاوز، کارشناسی ارشد، جامعة الشهید حمه لخضر ـ الوادی، ۲۰۱۸م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- قاعدة سد الذرائع و بعض تطبيقاتها الطبية، نعیمة بالنور، کارشناسی ارشد، جامعة الشهید حمه لخضر ـ الوادی، ۲۰۱۷م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- المصالح المرسلة و أثرها علی فی القضایا الطبیة المعاصرة، محمد الهادی التجانی، کارشناسی ارشد، جامعة الوادی، الجزایر، ۲۰۱۴م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- قاعدة اعتبار المآلات و تطبيقاتها فی قضايا طبية معاصرة، محمد شهر العفوت بن اسحاق بن جیء ليبر، کارشناسی ارشد، جامعة آل البيت، كلية الشريعة، اردن، ۲۰۱۴م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- دراسة تخریج المسائل الطبیة علی القواعد الفقهیة، محمد بن مفتاح بن یعیش الفهمی، كارشناسی ارشد، جامعة القصیم، ۲۰۱۴م.
- القواعد الفقهیة المتعلقة بأحكام التداوی و تطبیقاتها الطبیة المعاصرة، منال سالم موسی الرواشدة، رساله دكترا، عمان، جامعة العلوم الاسلامیة العالمیة، ۲۰۱۲م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- التطبیقات الفقهیة لقاعدة الضرورة تقدر بقدرها فی الطب و التداوی و نوازلها المعاصرة، سعید بن علی سعید شایع أحمد، كارشناسی ارشد، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، ۲۰۱۱م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- القواعد الفقهیة للمسائل الطبیة ـ جمعا و دراسة و تطبيقا ـ، یوسف بن عبدالرحمن أل الشیخ، پایان‌نامه دکتری، جامعة الامام محمد بن سعود الاسلامیة، ۲۰۱۰م.
- أحكام التدخل الطبی فی الإنسان فی مرحلة مابعد الولادة الی ما قبل الفوت فی الفقه الاسلامی، أحمد عیان أحمد درادكه، رساله دكترا، جامعة الأردنیة، ۲۰۰۹م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- فقه الطبيب المسلم و أخلاقه في المسائل الطبية المستجدة، عبد العزيز عبد الرحمن أقرع، کارشناسی ارشد، جامعة القدس، فلسطین، ۲۰۰۷م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- منهج إستخراج أحكام النوازل الفقهیة المعاصرة، مسفر بن علی بن محمد القحطانی، رساله دكترا، كلیة الشرعیة و الدراسات الإسلامیة، سعودی، ۲۰۰۰م. در سال ۲۰۰۳ با عنوانی مشابه چاپ شده است. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- القواعد الفقهیة الناظمة للممارسة الطبیة و تطبیقاتها، عاطف محمد ابو هربید، مقاله را از اینجا بخوانید