تغییر جنسیت (منابع مطالعاتی)
تغییر جنسیت یا تطبیق جنسیت زن به مرد یا مرد به زن، از جمله مسائل معاصری است که علاوه بر آنکه اصل مشروع بودن آن مورد بحث قرار گرفته است، پیامدهای قابل‌توجهی در بسیاری از احکام شرعی دارد؛ از جمله ارث، ازدواج و طلاق. کتاب‌ها، مقاله‌ها و پایان‌نامه‌های مختلفی در این باره از منظر فقه شیعه به زبان‌های فارسی و عربی نگاشته شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- ارث و تغییر جنسیت، محمد و مهشاد داودآبادی، رزا، ۱۳۹۷ش.
- تغییر جنسیت با تأکید بر دیدگاه امام خمینی: محمدمهدی کریمی‌نیا، عروج، ۱۳۹۱ش.
- بررسی تغییر جنسیت در فقه و حقوق کیفری ایران، نصیبه ابراهیمی، آریان قلم، ۱۳۹۳ش.
- بررسی فقهی و حقوقی تغییر جنسیت از دیدگاه اندیشمندان اسلامی و غربی (با نگاهی به آیات و روایات): محمدرضا روزبهانی و علیرضا کاوند بروجردی، آوا، ۱۳۹۴ش.
- تغییر جنسیت آری یا نه؟ (دروس حضرت آیت‌الله العظمی دوزدوزانی)، محسن دلیر، آثار امین، ۱۳۸۸ش.
- تغییر جنسیت از منظر فقه و حقوق، اسماعیل حسینی ایجی، برتراندیشان، ۱۳۹۶ش.
- تغییر جنسیت در حقوق ایران، محمدرضا بوربور و حسین زارعی، صالحیان، ۱۳۹۹ش.
عربی
- التحول الجنسی: دراسة فقهیة تبحث عن تغییر الجنس من ذکر لأنثی والعکس، مصطفی الامامی الاهوازی، قم، دارالتهذیب، ۱۳۹۹ش، لینک.
- الجوانب الفقهية المتعلقة بتغيير الجنس: دراسة فقهية مقارنة، بدیعة علی احمد، اسکندریه مصر، دار الفکر الجامعی، ۲۰۱۱م.
- تحدید الجنس و تغییره بین الحظر و المشروعیة: دراسة مقارنه، شوقی ابراهیم عبدالکریم علام، اسکندریه، مکتبة الوفاء القانونیه، ۲۰۱۱م.
مقاله‌ها
فارسی
- تحلیل انتقادی حکم جواز تغییر جنسیت در ترانس‌سکشوال‌ها، سید محمدمهدی احمدی و همکاران، فصلنامه فقه، تابستان ۱۳۹۹ش، ش۱۰۲، لینک.
- بازپژوهشی مبانی مشروعیت تغییر جنسیت با رویکرد قرآنی-روایی و آثار آن در آموزه‌های حقوق کیفری، حسین خورشیدی و محمدحسین شعبانی، فصلنامه علمی پژوهش‌های اعتقادی-کلامی، ش۳۷، بهار ۱۳۹۹ش، لینک.
- تغییر جنسیت؛ تحقیقی در تغییر جنسیت و حکم شرعی آن، مرتضی ترابی، مطالعات فقه امامیه، پاییز و زمستان ۱۳۹۸ش، ش۱۳، لینک.
- بررسی تغییر جنسیت در فقه و حقوق، فهیمه ملک‌زاده و مهشید محمدی، نامه الهیات، زمستان ۱۳۹۷ش، ش۴۵، لینک.
- بررسی تغییر جنسیت زنان از دیدگاه فقهی و حقوقی در ایران، محبوبه سادات موسوی مبارکه و اکرم نوایی لواسانی، پژوهشنامه زنان، پاییز ۱۳۹۷ش، ش۲۵، لینک.
- آثار حقوقی تغییر جنسیت بر عقد نکاح در فقه اسلامی و نظام حقوقی کامن‌لا، محسن صفری و سید مهرداد امیر شاهکرمی، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره ۹، ش۱، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش، لینک.
- تغییر جنسیت در نگاه فقه و قوانین ایران، غلامرضا عبدلی، فقه و تاریخ تمدن، زمستان ۱۳۹۷ش، ش۴، لینک.
- تأثیر تغییر جنسیت در ارث از دیدگاه مذاهب اسلامی و حقوق ایران، محمد داودآبادی و دیگران، ۱۳۹۶ش، شماره ۷.
- احکام و آثار تغییر جنسیت از دیدگاه امام خمینی، محمدمهدی کریمی‌نیا، مطالعات اسلامی زنان و خانواده، بهار و تابستان ۱۳۹۵ش، شماره۴، لینک.
- آثار تغییر جنسیت پس از عقد نکاح در حقوق ایران و فقه امامیه، محمد روشن و علیرضا ترابی زیارتگاهی، آموزه‌های حقوقی گواه، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ش، ش۳، لینک.
- تحلیل فقهی حقوقی نقش تغییر جنسیت در ماهیت و آثار عقد نکاح، رضاحسین گندمکار، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، ۱۳۹۴ش، ش۳، لینک.
- آثار تغییر جنسیت در جرایم و مجازات‌ها، رقیه عباس‌زاده و ابوالقاسم اسدی و محمدحسین گنجی، نشریه فقه و مبانی حقوق اسلامی، پاییز و زمستان ۱۳۹۲ش، لینک.
- مبانی اخلاقی، فقهی و حقوقی تغییر جنسیت، سمانه عرب و رضا پازوکی و سید محمد اکرمی، اخلاق در علوم و فناوری، ۱۳۹۲ش، ش۴، لینک.
- احکام تغییر جنسیت زوجین در فقه امامیه، احمد مرادخانی و زهرا معماریان، مطالعات فقهی و فلسفی، زمستان ۱۳۹۲ش، ش۱۶، لینک.
- تغییر جنسیت و آثار فقهی-حقوقی آن بر روابط زوجین، علیرضا فصیحی‌زاده و سعید صناعی، فقه و حقوق خانواده، بهار و تابستان ۱۳۹۱ش، ش۵۶، لینک.
- نگاهی جرم‌شناختی به تأثیر تغییر جنسیت در کانون خانواده از منظر فقه و حقوق کیفری، محمود ابراهیمی و رحیم وکیل‌زاده، زن و مطالعات خانواده، زمستان ۱۳۹۱ش، ش۱۸، لینک.
- مبانی فقهی و حقوقی جواز تغییر جنسیت، عزت‌السادات میرخانی و مهدیه محمدتقی‌زاده، فصلنامه فقه پزشکی، ش۹و۱۰، زمستان ۱۳۹۰ش و بهار ۱۳۹۱ش، لینک.
- مسائل فقهی بیماران تغییر جنسیت یافته، محمدمهدی کریمی‌نیا، پژوهشنامه حقوق، تابستان ۱۳۹۰ش، ش۲، لینک.
- تغییر جنسیت و بررسی فقهی آن، کیومرث کلانتری درونکلا و نصیبه ابراهیمی، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، ۱۳۹۰ش، ش۲۴، لینک.
- وضعیت فقهی و حقوقی تغییر جنسیت، فخرالدین اصغری آقمشهدی، مطالعات حقوقی معاصر، تابستان ۱۳۹۰ش، ش۲، لینک.
- جواز تغییر جنسیت و بررسی آثار وضعی و تکلیفی آن، محمد روشن، تحقیقات حقوقی، بهار ۱۳۹۰ش، ش۵۳، لینک.
- بررسی فقهی حقوقی تأثیر تغییر جنسیت زوجین در عقد نکاح، محمد رحمتی، فصلنامه حقوق پزشکی، زمستان ۱۳۹۰ش، ش۱۹، لینک.
- فضل‌الله و تغییر جنسیت از منظر قرآن، سید حسین هاشمی، پژوهش‌های قرآنی، تابستان ۱۳۹۰ش، ش۶۵-۶۶، لینک.
- تأثیر تغییر جنسیت بر ابقای نکاح، محمدمهدی کریمی‌نیا، مجله علمی-پژوهشی فقه پزشکی، دوره ۳، ش۵-۶، ۱۳۸۹ش، لینک.
- مبانی فقهی و حقوقی تغییر جنسیت، داود نوجوان، مجله حقوق پزشکی، ش۹، تابستان ۱۳۸۸ش، لینک.
- آثار حقوقی تغییر جنسیت، علیرضا باریکلو، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ۱۳۸۳ش، ش۳، لینک.
عربی
- التحول الجنسي وأثره في الإرث بين الشريعة والقانون، عادل خالد عبدالکریم العنزی، مجلة الدراسات الاسلامیة والبحوث الاکادیمیه، تابستان ۲۰۲۰م، ش۹۹، لینک.
- التحول الجنسي وعقوبته في الفقه الإسلامي، کمال سید عبدالحلیم محمد نصر، مجلة الدراسات العربیه، تابستان و پاییز ۲۰۱۸م، ش۳۸، لینک.
- التحول الجنسي بين الفقه والطب والقانون، انس عبدالفتاح ابوشادی، الدرایه، ۲۰۱۶م، ش۱۶، لینک.
- حکم تغییر الجنس لمریض الترانسکس فی الفقه والقانون والطب، سلمان جابر عثمان المجلهم، مجلة الدراسات العربیه، تابستان و پاییز ۲۰۱۷م، لینک.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- تأثیر تغییر جنسیت در حقوق و تکالیف زوجین، زهرا فرهادی سرتنگی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، ۱۳۹۸ش، لینک صفحات ابتدایی.
- بررسی فقهی و حقوقی تغییر جنسیت در روابط زوجین با تأکید بر مصادیق خاص، نجمه سادات حسینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی هدی، ۱۳۹۸ش، لینک چکیده.
- اثر تغییر جنسیت بر نفقه و مهریه در فقه و حقوق ایران، مهرداد موسی‌پور لفوت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، ۱۳۹۷ش، لینک.
- بررسی فقهی و حقوقی تغییر جنسیت بر رابطه زوجیت، معصومه شفیعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، ۱۳۹۶ش، لینک صفحات ابتدایی.
- حقوق و تکالیف دوجنسه‌های متأهل (خنثی ظاهر) بعد از عمل جراحی، ملیحه صائمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر، ۱۳۹۶ش، لینک صفحات ابتدایی.
- آثار حقوقی تغییر جنسیت ترا جنسی‌ها در نظام حقوقی ایران مطالعه موردی، نکاح، ارث، نفقه، مهریه، مهدی پورورهرام، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد صفاشهر، ۱۳۹۶ش، لینک صفحات ابتدایی.
- آثار تغییر جنسیت پس از عقد نکاح در حقوق ایران و فقه امامیه، علیرضا ترابی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۹۶ش، لینک صفحات ابتدایی.
- بررسی هویت و تجارت زیسته در افراد مایل به تغییر جنسیت، سمیه اکبری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۹۶ش، لینک صفحات ابتدایی.
- تأثیر تغییر جنسیت بر بقای نکاح از منظر فقه و حقوق ایران، شبنم همیشه‌بهار، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی، ۱۳۹۵ش، لینک صفحات ابتدایی.
- تغییر جنسیت در حقوق ایران با نگاهی به نظریات فقهای معاصر، سیده بتول هاشمی، مؤسسه آموزش عالی اشراق، ۱۳۹۵ش، لینک صفحات ابتدایی.
- تغییر جنسیت انسان و آثار حقوقی آن، سیده مریم حسینی، دانشگاه علامه محدث نوری، ۱۳۹۴ش، لینک صفحات ابتدایی.
- آثار و احکام تغییر جنسیت در ادوار مختلف و تطبیق آن با مباحث جدید، رؤیا جلالی سرج، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، ۱۳۹۳ش، لینک صفحات ابتدایی.
- بررسی فقهی و حقوقی تغییر جنسیت و آثار مترتب بر آن، شهرزاد عباسلو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱۳۹۳ش، لینک صفحات ابتدایی.
- احکام و آثار تغییر جنسیت نزد مذاهب خمسه، سیده راضیه اسماعیلی طالشی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا(س)، ۱۳۹۲ش، لینک صفحات ابتدایی.
- بررسی فقهی و حقوقی مسئله تغییر جنسیت، عمار رحیمی گلشانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، ۱۳۹۱ش، لینک صفحات ابتدایی.
- آثار تغییر جنسیت در روابط مالی زوجین و والدین با فرزندان، سمیه آقاعلی‌خانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۹۱ش، لینک صفحات ابتدایی.
- وضعیت حقوقی اشخاص تغییر جنسیت داده، عزیزه غریب، دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۹۰ش، لینک صفحات ابتدایی.
- تغییر جنسیت و احکام آن از دیدگاه مذاهب خمسه، زینب عباسی‌زاده، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۰ش، لینک صفحات ابتدایی.
- بررسی فقهی و حقوقی فتوای امام خمینی مبنی بر جواز تغییر جنسیت، نرگس جزینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، ۱۳۸۹ش، لینک صفحات ابتدایی.
- تغییر جنسیت و احکام آن از دیدگاه فقه اسلام، رقیه عباس‌زاده، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، ۱۳۸۹ش، لینک صفحات ابتدایی.
- بررسی فقهی حقوقی تغییر جنسیت در ایران با رویکردی بر نظریه امام خمینی، نگار نجفی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم، ۱۳۸۹ش، لینک صفحات ابتدایی.
- وضعیت حقوقی خنثی در حقوق ایران و فقه امامیه، فرزانه میرعبداللهی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۸۸ش، لینک صفحات ابتدایی.
عربی
- حقوق المتحولین جنسیاً فی مالیزیا: دراسة فقهیة تحلیلیة مقاصدیه، فرحان بن همسادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، الجامعة الاسلامیة العالمیة مالیزیا، مارس ۲۰۲۰م، لینک.