پناهندگی (منابع مطالعاتی)
پناهندگی و جستجو برای یافتن مکان مناسب برای در امان ماندن از خطرات تهدیدکننده جان و مال انسان، هم در فقه و هم در حقوق بین‌الملل به رسمیت شناخته شده است، اگرچه در تعریف و شرایط مفهوم پناهندگی با هم متفاوت هستند. در متون فقهی اسلامی ذیل عقد استیمان یا امان، حقوق و تکالیف پناهندگان و دولت‌ها در قبال همدیگر بررسی شده است. این صفحه به جمع‌آوری کتاب‌ها، مقالات، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابعی پرداخته است که از منظر فقه معاصر مسئله پناهندگی و مهاجرت را بررسی می‌کنند.
کتاب‌ها
فارسی
- پناهندگی، علی تهمک، مشهد، دیده‌بان قلم فرتاک، ۱۴۰۰ش.
- حقوق مهاجر در فقه اهل بیت علیهم‌السلام، حقوق ایران و افغانستان، سیدمحمد حسینی‌دره‌صوفی، قم، واژه پرداز اندیشه، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- حقوق پناهندگان در قوانین ایران و حقوق بین‌الملل، رضا سواری، تهران، موسسه نشر سیمرغ آسمان آذرگان، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- حقوق پناهندگان از منظر اسلام و حقوق بین‌الملل، نرگس اکبری، حسین کاظمی فروشانی، تهران، نشر ستاره کربلا، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- اسیر، اسارت و پناهندگی، عبدالجبار زرگوش‌نسب، سهراب مروتی، ایلام، نشر هاوار، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- فقه زندگی در کشورهای غیر اسلامی (احکام سیاسی و اجتماعی)، سید محمدعلی هاشمی، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- همزیستی فقهی مهاجران مسلمان با قوانین غرب، محسن احمدوند، قم، اندیشه صادق، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- سلسله مباحث پازشناسی مهاجرت (پناهندگی)، حمید یزدانیان، تهران، موسسه نشر شهر، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- بررسی و تحلیل حقوق پناهندگی در نظام داخلی و حقوق بین الملل، ابراهیم موسی‌زاده، رزیتا کهریزی، تهران، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۹۶ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- بررسی وضعیت حقوق مدنی پناهندگان در نظام حقوقی ایران و اسناد بین‌المللی، عماد نواصر، تهران، نشر فرهوش، ۱۳۹۶ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- پژوهشی در حکم فقهی هجرت به بلاد کفر، حسن امامیان، قم، سه نقطه، ۱۳۹۶ش.
- بازشناسی مهاجرت (بینش، منش، کنش)، حمید یزدانیان، تهران، موسسه نشر شهر، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- احکام مهاجران مطابق با فتاوی حضرت آیه‌الله‌العظمی وحیدخراسانی (مدظله‌العالی)، قم، مدرسه‌الامام باقرالعلوم علیه‌السلام، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- حقوق پناهندگی، ابراهیم موسی‌زاده، رزیتا کهریزی، تهران، انتشارات مجد، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- پناهندگی در حقوق بین‌الملل، سید مصطفی کازرونی، تهران، موسسه فرهنگی هنری انتشاراتی نگاه بینه، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- حقوق پناهندگان در ایران، عبدالرضا جان‌بزرگی، تهران، نشر آتا، ۱۳۹۲ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- حق پناهندگی از نظر شریعت اسلام و حقوق بین الملل: پژوهشی تطبیقی، احمد ابوالوفا، مترجم علی‌اکبر سیبویه، تهران، نشر کتاب‌سرا، ۱۳۸۹ش.
- فقه و حقوق مهاجرت، محمدعیسی جوادی غزنوی، قم، نشر وحدت‌بخش، ۱۳۸۹ش.
- حمایت موثر از پناهندگان در ایران در پرتو حقوق داخلی، تعالیم اسلام و حقوق بین‌الملل، سید محمد احمدی، تهران، نشر نوید، ۱۳۸۷ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- اسلام و حقوق بین‌الملل خصوصی: تابعیت و وضعیت پناهندگان، مصطفی دانش‌پژوه، تهران، اداره نشر وزارت امور خارجه و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۶ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- توسعه و تحول حقوق پناهندگان، جواد صفایی، تهران، اداره نشر وزارت امور خارجه، ۱۳۷۵ش.
عربی
- شريعة اللجوء، محمدصادق الکرباسی، بیروت، بيت العلم للنابهين، ۲۰۲۰م.
- اللجوء في التراث الإسلامي ومنظومة القانون الدولي والعربي، عرفات ماضی شکری، قطر، دوحه، مرکز الجزیره للدراسات، ۲۰۱۸م. لینک کتاب
- أحكام اللاجئين في الشريعة الإسلامية مقارنة بالقانون الدولي، عيسى علی دخیل العنزي، اردن، دار النفائس للنشر والتوزيع، ۲۰۱۷م.
- اللجوء السياسي في الإسلام، حسام محمد سعد سباط، اردن، عمان، دار عمار للنشر والتوزيع، ۲۰۱۶م.
- الهجره و المهاجرون فی القرآن الکریم، مریم علی حسن الهاشمی، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، ۱۳۹۳ش. صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب
- حق اللجوء في الشريعة الإسلامية من بلاد الإسلام إلى بلاد غير المسلمين، حسين محمد إبراهيم البشدري، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۲۰۱۰م.
- حق اللجوء بين الشريعة الإسلامية والقانون الدولي للاجئين دراسة مقارنة، ا.د. احمد ابوالوفا، ریاض، جامعة النایف العربیة، ۲۰۰۹م. لینک کتاب
- رساله فی ال‍ت‍ع‍ری‍ب ب‍ع‍د الهجره. وی‍ل‍ی‍ه ن‍ظره فی ال‍ح‍ف‍اظ علی ال‍م‍ج‍ت‍م‍ع ال‍م‍وم‍ن، ق‍اس‍م‌م‍ح‍م‍د م‍ص‍ری ال‍ع‍ام‍ل‍ی، قم، دار ال‍غ‍دی‍ر، ۱۴۲۴ق.
- حق اللجوء السياسى فى الشريعة الاسلامية والقانون الوضعى، محمد لئيق الله خان، مصر، جامعة الازهر، بی تا.
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی تطبیقی الگوی پذیرش پناهنده از طرف حکومت اسلامی و دول غربی، اسماعیل راغب بابایی، حجت اله سلیمی ترکمانی، صالح رضایی پیش رباط، حسین رستم زاد، فصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، آماده انتشار، ۱۴۰۰ش. لینک دسترسی
- تأثیر عنصر زمان در احکام جهاد در قرآن، علی دوازده امامی مطلق، حسین علوی مهر، سید حسن عابدیان، فصلنامه مطالعاتی فقهی فلسفی، شماره ۴۵، ۱۴۰۰ش. لینک مقاله
- بررسی تطبیقی حقوق پناهندگی در فقه امامیه و کنوانسیون 1951 ژنو، بابک سیفی آتشگاه، فصلنامه پژوهش های حقوق تطبیقی عدل و انصاف، شماره ۱۰، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- پناهندگی در حقوق بین الملل و اسلام با تاکید بر پناهندگی در حرم مکی، جعفر زنگنه شهرکی، مجتبی افشار، فصلنامه پژوهش‌نامه حج و زیارت، شماره ۱۰، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- بررسی پدیده پناهندگی از منظر اسلام و حقوق بین الملل، محسن قدیر، حسین کاظمی فروشانی، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، شماره ۱۵، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- بررسی تطبیقی پناهندگی در فقه و حقوق بین‌الملل، بهمن بایرامی‌فرد، فصلنامه مطالعات بین‌المللی پلیس، شماره ۳۱، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- حقوق پناهندگي در اسلام: منبعي براي توسعة حقوق بين‌الملل پناهندگي، ابراهیم موسی‌زاده، رزیتا کهریزی، فصلنامه اندیشه‌های حقوق عمومی، شماره ۷، ۱۳۹۴ش. لینک مقاله
- مبانی دینی اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، عباسعلی عمید زنجانی، محمدمهدی توکلی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۴۲، شماره ۲، ۱۳۹۱ش. لینک مقاله
- نگاهی به پناهندگی در فقه و حقوق بین الملل، رقیه کریمی، نشریه معرفت، شماره ۱۵۴، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- اصول مشروعیت پناهندگی و موارد مشابه آن در حقوق موضوعه، مجید وزیری، علیرضا حمیسی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۳۸، شماره ۲، ۱۳۸۷ش. لینک مقاله
- بررسی مبانی فقهی پناهندگی، مجید وزیری، علیرضا حمیسی، مجله فقه و مبانی حقوق، شماره ۹، ۱۳۸۶ش. لینک مقاله
- فقه هجرت، احمد مبلغی، فصلنامه فقه، شماره ۴۸، ۱۳۸۵ش. لینک مقاله
- نگاهی به پناهندگی در فقه و حقوق بین الملل، سید محمد قاری سیدفاطمی، نشریه نامه مفید، شماره ۱، ۱۳۷۴ش. لینک مقاله
عربی
- التزامات اللاجئ والدولة المضيفة في القانون الدولي والشريعة الإسلامية، زينب محمد جميل الضناوي، نفیسه حامد بدری، کویت، مجلة كلية القانون الكويتية العالمية، مجلد ۸، شماره ۳۰، ۲۰۲۰م. لینک مقاله
- مبدأ عدم طرد أو رد اللاجئ في الشريعة الإسلامية والقانون الدولي، فیصل شنطاوی و همکاران، اردن، جامعة العلوم الاسلامیة العالمیة، مجلة الدراسات، علوم الشریعة و القانون، مجلد ۴۶، شماره ۱، ۲۰۱۹م. لینک مقاله
- سياسة النظام الإسلامي والنظم الوضعية المعاصرة لحق الإنسان في اللجوء ومعاملتها للاجئين (الأقليات) دراسة مقارنة بين الشريعة والقانون، سعد محمود ناصر الخطيب، مجلة الجامعة العراقية، شماره ۴۳، ۲۰۱۹م. لینک مقاله
- التدابير الشرعية للتخفيف من آثار اللجوء، أمين صالح ذياب غماز ، مصر، اسیوط، مجلة کلیة اصول الدین و الدعوة، مجلد ۳۷، شماره ۴، ۲۰۱۹م. لینک مقاله
- حق اللجوء لدار الإسلام، بدریة الراوی، المعهد المصری للدراسات، ۲۰۱۹م. لینک مقاله
- مفهوم وأسباب اللجوء وفقا لقواعد القانون الدولي العام: دراسة مقارنة، عمر أبو عبيدة الأمين عبدالله، سودان، مجلة الشريعة والقانون، شماره ۳۱، ۲۰۱۸م. لینک مقاله
- حق طلب اللجوء وأحكامه في الأديان السماوية الثلاثة: دراسة مقارنة، دنيا علوان بدر محمد الدفاعي، جامعة بغداد، مجلة الأستاذ للعلوم الإنسانية والاجتماعية، شماره ۲۱۸، ۲۰۱۶م. لینک مقاله
- اللجوء في ضوء أحكام الشريعة الإسلامية، لؤي عبدالكريم سلطان، الجزایر، مجلة أنسنة للبحوث والدراسات، مجلد ۷، شماره ۱، ۲۰۱۶م.
- حق اللجوء في الدول العربية، علی ضیاء حسین، عراق، حولية المنتدى للدراسات الإنسانية، مجلد ۸، شماره ۲۰، ۲۰۱۵م.
- حقوق اللاجئين في الشريعة الإسلامية، فارس علي مصطفى، بحرالدين جيبة، مالزی، جامعة ملایا، مجلة أصول الشريعة للأبحاث التخصصية، مجلد ۱، شماره ۱، ۲۰۱۵. لینک مقاله
- حقوق الإنسان في الفقه الإسلامي وأثرها في رعاية حقوق المرأة اللاجئة، نجوى بدر محمد قراقيش، مصر، مجلة البحوث والدراسات الشرعية، مجلد ۴، شماره ۴۰، ۲۰۱۵م. لینک مقاله
- حق اللجوء السياسي في الفقه الإسلامي والقانون الدولي، عطا الله احمد فشار، الجزایر، مجلة دراسات وأبحاث، شماره ۱۵، ۲۰۱۴م.
- حق الهجرة و اللجوء في الشريعة الإسلامية و القانون الدولي، طارق حسین عبدالله، مصر، مجلة البحوث والدراسات الشرعية، مجلد ۲، شماره ۱۱، ۲۰۱۳م.
- اللجوء السياسي وأحكامه في الفقه الإسلامي: دراسة فقهية تطبيقية معاصرة، حسين محمد الربابعة، جامعة فلسطین، مجلة جامعة فلسطين للأبحاث والدراسات، شماره ۳، ۲۰۱۲م.
- اللجوء السياسي بين عقد الأمان في الفقه الإسلامي الدولي العام دراسة مقارنة والقانون، فارس علی مصطفی، مالزی، مجلة بحوث اسلامیة واجتماعیه متقدمه، مجلد ۳، شماره ۳، ۲۰۱۲م. لینک مقاله
- واجبات اللاجئين في الفقه الإسلامي والقانون الدولي دراسة مقارنة، فارس علی مصطفی، مالزی، مجلة بحوث اسلامیة واجتماعیه متقدمه، مجلد ۳، شماره ۲، ۲۰۱۲م. لینک مقاله
- الأمان و حق اللجوء بين الشريعة و القانون، فرح مصطفى عبدالله عابد، سودان، مجلة العدل، شماره ۳۵، ۲۰۱۲م.
- حقوق (اللاجئين) في الشريعة الإسلامية والقانون الدولي، صلاح الدين طلب فرج، غزه، مجلة الجامعة الاسلامیه للدراسات الاسلامیة، مجلد ۷، شماره ۱، ۲۰۰۹م. لینک دسترسی به مقاله
- حق اللجوء السياسي في الفقه الإسلامي والقانون الدولي دراسة مقارنة، وليد بن خالد الربيع، کویت، مجلة الشريعة والدراسات الإسلامية، مجلد ۲۳، شماره ۷۲، ۲۰۰۸م. لینک مقاله
- الهجرة السياسية في الإسلام : النظرية والواقع والأسئلة، علی القریشی، مصر، مجلة المسلم المعاصر، مجلد ۲۴، شماره ۹۶، ۲۰۰۰م.
- أحکام اللجوء و الهجرة، محمدهادی آل راضی، مجلة فقه اهل البیت، شماره۱۷، ۱۴۲۱ق. لینک مقاله
- شرعیة الهجرة و اللجوء الی الدول الغربیة، صلاح عبدالرزاق، مجلة التوحید، شماره ۱۰۳، ۱۴۲۰ق. لینک مقاله
- اللجوء في الشريعة الإسلامية والقانون الدولي، عبدالکریم علوان، اردن، جامعة عمان الاهلیة، مجلة البلقاء للبحوث والدراسات، مجلد ۵، شماره ۱، ۱۹۹۷م.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- پناهندگی سیاسی از دیدگاه فقه حنفی و امامیه با تأکید به حقوق بین‌الملل، ذبیح الله صمدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعه المصطفی العالمیه، واحد گرگان، ۱۳۹۹ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- تهجیر و مهاجرت از منظر فقه اهل بیت علیهم السلام، سید میرزا حسین مهدوی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه و اصول، ۱۳۹۸ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- احکام پناهندگی در فقه مذاهب اسلامی و حقوق بین الملل، مرضیه مهرور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۷ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی تطبیقی پناهندگی در اسلام، حقوق ایران و اسناد بین‌المللی، شهناز امیری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۷ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی سنت پناهندگی در جاهلیت و عصر نبوی (ص)، آزاده سیار خسمخی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه الزهرا (س)، ۱۳۹۶ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- پناهندگی در فقه، رقیه کریمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف‌آباد، دانشکده علوم انسانی، گروه الهیات، ۱۳۸۹ش. لینک دسترسی از سامانه کتابخانه ملی
- جایگاه پناهندگان در اسلام و حقوق بین‌الملل، احمد فدوی بنده قرایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ۱۳۸۶ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی مبانی فقهی و حقوقی پناهندگی، علیرضا حمیسی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی، تهران مرکز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، ۱۳۸۶ش. لینک دسترسی از سامانه کتابخانه ملی
- اصول سیاست خارجی اسلام در فقه امامیه، محمدرضا امینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۵ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی تطبیقی پناهندگی در فقه امامیه و حقوق بین‌الملل، عبدالله جمراسی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، ۱۳۸۰ش. لینک دسترسی از سامانه کتابخانه ملی
- بررسی وضع حقوقی پناهندگان در حقوق موضوعه ایران و مطالعه تطبیقی آن، ناصر اسعدآبادی فیروزی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده حقوق و معارف اسلامی، ۱۳۷۶ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
عربی
- الحمایة الدولیة للاجئین -دراسة المقارنة- بین الفقه الاسلامی و القانون الدولی، حنطاوی بوجمعه، رساله دکتری در الجزایر، جامعة وهران، کلیة العلوم الانسانیة و العلوم الانسانیة، ۲۰۱۹م. لینک رساله
- مسؤولية دولة الملجأ عن أعمال وتصرفات اللاجئين: دراسة تحليلية مقارنة في ضوء قواعد القانون الدولي و أحكام الشريعة الإسلامية، مروان صبحي هاشم أبو ندى، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در فلسطین، الجامعة الاسلامیة، كلية الشريعة و القانون، ۲۰۱۹م.
- اللجو السیاسی بین الشریعة و القانون، احمد عبدالکریم الشکری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعة المصطفی العالمیة، کلیة الشهید الصدر، ۱۳۹۵ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- منح اللجوء السياسي ضوابطه وآثاره: دراسة مقارنة، مجاهد عابدين بلال أحمد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در سودان، جامعة أم درمان الاسلامية، كلية الشريعة والقانون، ۱۴۳۸ق.
- أحكام اللجوء في الفقه الإسلامي والقانون الدولي: دراسة مقارنة، محمد بن عبد ربه وصل المورقي، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در عربستان، ریاض، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، المعهد العالي للقضاء، ۱۹۹۹م.
- اللجوء السياسي في الإسلام، حسام محمد سعد سباط، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در اردن، جامعة آل البيت، كلية الدراسات الفقهية والقانونية، ۱۹۹۷م.
- حق اللجوء السياسي بين الشريعة الإسلامية والأنظمة الوضعية، محمد بن عبدالله الحليبة، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در الجامعة نايف العربية للعلوم الأمنية، كلية الدراسات العليا- قسم السياسة الجنائية، ۲۰۰۱م. لینک پایان‌نامه
سایر منابع
- مهاجرت نخبگان از منظر «فقه سیاسی» بررسی شد/ خروج از جامعه ولایی نوعی شرک است!، مجید رجبی، سومین کرسی ترویجی پژوهشگاه فقه نظام، مندرج در سایت اجتهاد، تاریخ درج ۳۰ دی ۱۳۹۵ش، تاریخ بازید ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ش. لینک دسترسی