تجسس در حریم خصوصی (منابع مطالعاتی)
مسئله تجسس و نقض حریم خصوصی از جمله مفاهیمی هستند که فقیهان معاصر جهان اسلام به بررسی آن‌ها پرداخته‌اند. ارائه تعریف جامع و مانع تجسس و حدود حریم خصوصی، تمایز مفهومی آن با جاسوسی (در معنای سیاسی و نظامی آن)، وجوب حفظ شأن و کرامت مسلمانان و موارد جواز تجسس و نقض حریم خصوصی از مسائل اساسی این موضوع هستند. فقیهان و پژوهش‌گران حوزه فقه و حقوق اسلامی مقاله‌ها و کتاب‌هایی دربارۀ این موضوع‌ها نوشته‌اند.
کتاب‌ها
فارسی
- ادله و احکام تجسس در فقه و تقابل آن با حریم خصوصی افراد، محمد‌حسین ابراهیمی، کرج، داتیس، ۱۳۹۶ ش.
- بررسی مساله فقهی تجسس، رضا مظفری، قم، میراث ماندگار٬ ۱۳۹۴ ش.
- آشنایی بامبانی فقهی تحقیق و تفحص دراحوال اشخاص حقیقی و حقوقی، مهدی وفاجو، قم، نصایح، ۱۳۹۱ ش.
عربی
- التجسس والغيبة، أبي عبدالرحمن، القوات المسلحة - إدارة الشؤون العامة، مج ۲۱، ع ۵۱، السعودية، ۱۹۸۲
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی فقهی حقوقی تجسس و موارد استثنایی آن، سید هادی صالحی، سید مهدی صالحی، سید مهدی نیکخواه، مبانی فقهی حقوق اسلامی ، شماره ۲۱، بهار و تابستان ۱۳۹۷. اصل مقاله را اینجا ببینید.
- تجسس از دیدگاه فقه امامیه، محمدعلی قربانی، محمد پور شعبانعلی، مطالعات فقهی و فلسفی شماره ۳۳، بهار ۱۳۹۷. اصل مقاله را اینجا ببینید.
عربی
- حرمة الحياة الخاصة من منظور القوانين العقابية: دراسة مقارنة، عبدالرازق الموافي عبداللطيف، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا الأشراف، ع۲۳، ج۳، ۲۰۲۱ م.
- الجرائم الماسة بالحياة الخاصة: جريمة انتهاك الحق في الصورة نموذجا، ياسين الكعيوش، مراکش، مجلة العلوم الجنائية، ع۷، ۲۰۲۱ م.
- الجرائم الماسة بالحياة الخاصة: جريمة انتهاك الحق في الصورة نموذجا، ياسين الكعبوش، مراکش، مجلة المنارة للدراسات القانونية والإدارية، ۲۰۲۰ م.
- جريمة الهتك الإلكتروني لحرمة الحياة الخاصة: دراسة فقهية مقارنة بالقانون الإماراتي، حمزة عبدالكريم حماد، الإمارات، الفكر الشرطي، مج۲۹، ع۱۱۲، ۲۰۲۰ م.
- الحماية الدستورية والقانونية للحق في الحياة الخاصة، فيصل عقله خطار شطناوي، دراسات: علوم الشريعة والقانون، مج۴۷، ع۱، الأردن، ۲۰۲۰ م.
- الحماية القانونية والقضائية للحق في حرمة الحياة الخاصة، سمير صمرى، مراکش، مسارات في الأبحاث والدراسات القانونية، ع۱۳، ۲۰۲۰ م.
- الجرائم الماسة بالحياة الخاصة: جريمة التقاط أو تسجيل أو بث أو توزيع أقوال أو معلومات خاصة أو سرية دون موافقة أصحابها نموذجا، ياسين الكعيوش، مراکش، مجلة الفقه والقانون، ع۷۸، ۲۰۱۹ م.
- حماية الحياة الخاصة بين التشريع القانوني والإثبات العلمي: الالتقاط والتسجيل والبث نموذجا، عجم عبدالكريم، مراکش، مجلة الفقه والقانون، ع۸۴، ۲۰۱۹ م.
- العلاقة الجدلية بين الحق في الحصول على المعلومة والحق في حرمة الحياة الخاصة، سمية بلغيث، الجزایر، مجلة الاجتهاد القضائي، مج۱۲، ع۲، ۲۰۱۹ م.
- الحماية الجنائية للحق في الحياة الخاصة في البيئة الرقمية، عميمر عبدالقادر، المصدر مجلة القانون والأعمال، ع۲۰، ۲۰۱۸ م.
- الجرائم الماسة بالحياة الخاصة: جريمة إنتهاك الحق في الصورة نموذجا، ياسين الكعيوش، مراکش، مجلة القضاء الجنائي , مج۴، ع۷٬۸، ۲۰۱۸ م.
- الحق في الحياة الخاصة، رشيد شميشم، الجزائر، مجلة العلوم القانونية والاجتماعية، ع۱۲، ۲۰۱۸ م.
- صون الحياة الخاصة للأفراد بين الاضطراب والثبات، محمد كمال شرف الدين، کویت، مجلة كلية القانون الكويتية العالمية، مج۶، ۲۰۱۸ م.
- جرائم التعدي على حرمة الحياة الخاصة عبر تقنيات الاتصالات والمعلومات: دراسة مقارنة،محمد سرور سالم شاهين، قطر، المجلة القانونية والقضائية، س۱۱، ع۲، ۲۰۱۷ م.
- مدى حق المسجون في حرمة الحياة الخاصة عند تنفيذ العقوبة: دراسة مقارنة، أحمد عادل عبدالله المعمرى، الفكر الشرطي، مج۲۶، ع۱۰۱، الإمارات، ۲۰۱۷ م.
- حق العامل في احترام حياته الخاصة في مواجهة مخاطر التكنولوجية الحديثة، سعاد بنور، الجزایر، المصدر مجلة قانون العمل والتشغيل، ع۳، ۲۰۱۷ م.
- منهج الشريعة الإسلامية في حماية الحياة الخاصة مقارناً بالفكر القانوني، معن سعود محمد أبوبكر، کویت، مجلة الشريعة والدراسات الإسلامية، مج۳۲، ع۱۱۰، ۲۰۱۷ م.
- كاميرات المراقبة والحياة الخاصة للأجير، ياسين قربي، مراکش، مجلة القضاء المدني، س۷، ع۱۳، ۲۰۱۶ م.
- دور القاضي المدني في تحقيق التوازن بين حرية الصحافة والحق في الحياة الخاصة، عبدالله زهام، مجلة الحكمة للدراسات التربوية والنفسية، ع۷، ۲۰۱۶ م.
- شرعية رفض التعاقد لأسباب مصدرها الحياة الخاصة للمرشح للعمل، آسية المواق، مراکش، مجلة القانون المغربي، ع۲۹، ۲۰۱۵ م.
- جريمة الانتهاك الإلكتروني لحرمة الحياة الخاصة : دراسة مقارنة، عبدالرحمن بن جيلالي، مراکش، مجلة الفقه والقانون، ع ۱۸، ۲۰۱۴ م.
- تأثير الحياة الخاصة للعامل في حياته المهنية،زهير الحرح، مجلة جامعة دمشق للعلوم الاقتصادية والقانونية، مج۳۰، ع۱، ۲۰۱۴ م.
- الحق في الحياة الخاصة : دراسة مقارنة، طه لحميداني، مراکش، المجلة المغربية للسياسات العمومية، ع۱۲، ۲۰۱۴ م.
- الاستقلال القانوني للحق في الحياة الخاصة، محمد بن حيدة، لبنان، مجلة الجنان لحقوق الإنسان، ع۷، ۲۰۱۴ م.
- انتهاك حرمة الحياة الخاصة عبر الإنترنت (دراسة مقارنة)، سوزان عدنان، سوریه، مجلة جامعة دمشق للعلوم الاقتصادية والقانونية، مج ۲۹، ع ۳، ۲۰۱۳ م.
- الموازنة بين ضرورة الاحتساب و مرعاة حرمة الحياة الخاصة : هيئة الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر في المملكة العربية السعودية أنموذجاً، يوسف حسين محمد البشير، مصر، مجلة مركز البحوث والدراسات الإسلامية، ع ۳۸، ۲۰۱۳ م.
- النظام القانوني للحق في الحياة الخاصة: دراسة في ضوء التشريع المغربي والمقارن، نور الدين الناصري، مجلة الفقه والقانون، ع ۹، ۲۰۱۳ م.
- ضمانات الحق فى حرمة الحياة الخاصة فى الشريعة الإسلامية: دراسة مقارنة بالديانات السماوية، عقلى فضيلة، الجزایر، مجلة الصراط، مج۱۵، ع۲۷، ۲۰۱۳ م.
- الحق في الحياة الخاصة في التشريع العقابي الجزائري: دراسة تحليلية مقارنة، عبدالرحمان الدراجي خلفي، مجلة جامعة الملك سعود: الحقوق والعلوم السياسية، مج ۲۴، ع، ۲۰۱۲ م.
- حماية الحق في الحياة الخاصة، هاني صوادقية، الجزائر، مجلة الحقوق والعلوم الإنسانية، ع ۱۱، ۲۰۱۲ م.
- حماية الحق في الحياة الخاصة في الشريعة الإسلامية، محمود حسن مرشحه، مجلة بحوث جامعة حلب، ع۵۷، ۲۰۰۸ م.
- الحماية القانونية للحق في الحياه الخاصة، أحمد عبدالمجيد الحاج،الإمارات، الفكر الشرطي، مج۱۵، ع۴، ۲۰۰۷ م.
- حماية الحياة الخاصة لنزلاء المؤسسات العقابية،علي حسن الطوالبه، أردن، مؤتة للبحوث والدراسات: سلسلة العلوم الإنسانية والاجتماعية، مج ۲۱، ع ۲، ۲۰۰۶ م.
- احترام الحياة الخاصة (الخصوصية) في الشريعة الاسلامية والقانون المقارن، عبداللطيف الهميم، حصاد الفكر، ع ۱۵۲، ۲۰۰۴ م.پ
- التفتيش و حرمة الحياة الخاصة، محمد محجوب عثمان، عربستان سعودی، الأمن والحياة، مج ۱۸، ع ۲۰۷، ۱۹۹۹ م.
- ضمان حرمة الحياة الخاصة في المواثيق الدولية، موسى مسعود رحومة، مجلة الملحق القضائي، ع۲۸، ۱۹۹۴ م.
- الحياة الخاصة: مفهومها وضمان حرمتها في الإسلام، راغب محمد السعيد، کویت، الوعي الإسلامي، ع ۳۶۹، ۱۹۹۶ م.
- الاحتساب وحرمة الحياة الخاصة: قراءة في تراث الفكر الإسلامي، محمد كمال الدين إمام، مصر، المسلم المعاصر، ۱۹۸۸ م.
- الإسلام و حماية الحياة الخاصة، محمد عبدالله السمان، عربستان سعودی، الجندي المسلم، مج ۱۴، ع ۴۵، ۱۹۸۷ م.
- الحماية القانونية للحياة الخاصة، عبدالوهاب الازرق، مصر، مجلة ادارة قضايا الحكومة، مج ۳، ع ۴، ۱۹۵۹ م.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- بررسی نقض قاعده منع تجسس و ممنوعیت آن در فرایند آیین دادرسی کیفری، سیده یاسمن امینی،کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، ۱۳۹۷ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی حکم فقهی تجسس و موارد استثنای آن، مهدی پورشعبان سنگاچینی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۷ ش.
- بررسی جرم‌شناختی اصل منع تجسس، سعیده محمدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق، ۱۳۹۷ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- تجسس در اسلام، کارشناسی ارشد، موسی الرضا چکنی مقدم، دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور مشهد، ۱۳۹۵ ش چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی فقهی حقوقی تجسس و موارد استثنایی آن، سید هادی صالحی، دکتری تخصصی (PhD)، دانشگاه ارومیه، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، ۱۳۹۵ ش.
- بررسی فقهی و حقوقی قلمرو جاسوسی و تجسس در حریم خصوصی، رضا حسین‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۴ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- مطالعه فقهی-حقوقی منع تجسس و بازتاب آن در قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۵ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- تجسس و جاسوسی در فقه اسلامی و حقوق کیفری ایران، فاطمه متقیان بوعذار، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی،
۱۳۹۴ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- حریم خصوصی انسان از دیدگاه قرآن و روایات، کارشناسی ارشد، علی خیاط فدردی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۴ م. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی تطبیقی تجسّس از منظر فقه امامیه و حقوق ایران، کارشناسی ارشد دانشکده اصول الدین، دانشکده اصول الدین مرکز قم، ۱۳۹۴ ش.چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- حمایت از حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی مجازی،شیما عطار، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۲ ش.چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- کسب اطلاعات و تجسس از دیدگاه قرآن کریم و روایات، عبدالکریم موسوی‌نژاد، دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، کارشناسی ارشد ۱۳۸۵ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- تجسس دراسلام، ناصره آلانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۲ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- کسب اطلاعات و تجسس از دیدگاه قرآن کریم و روایات، عبدالکریم موسوی‌نژاد، کارشناسی ارشد، دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۵ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- حریم خصوصی افراد در حقوق کیفری ایران و مطالعه تطبیقی آن با فقه امامیه، مهدس آماده، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۸۹ م. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
- بررسی ادله و کاربردهای نظارت نامحسوس از منظر فقه و حقوق، فاطمه نیلچی زاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۸۹ ش. چند برگ نخست این پایان‌نامه را اینجا ببینید.
عربی
- الحماية الجزائية للحق فى الحياة الخاصة بمواجهة وسائط الاتصال الإلكترونى: دراسة مقارنة، أمل منير بركات الشواورة، دکتری، اردن، عمان، جامعة العلوم الإسلامية العالمية، الكلية كلية الدراسات العليا، ۲۰۱۸ م.
- الاعتداء على الحياة الخاصة على شبكات التواصل الاجتماعي، كوثر مختاري، کارشناسی ارشد، الجزایر، ورقلة، جامعة قاصدي مرباح، کلية الحقوق والعلوم السياسية، ۲۰۱۸ م.
- الحماية القانونية للحق في حرمة الحياة الخاصة في الدستور الأردني والدستور الكويتي: دراسة مقارنة، فهيد عبدالله حجرف العجمي، دکتری، اردن، جامعة العلوم الإسلامية العالمية، کلیة الدراسات العالمية، ۲۰۱۸ م.
- مدى حق المسجون في حرمة الحياة الخاصة عند تنفيذ العقوبة: دراسة مقارنة، أحمد عادل عبدالله المعمرى، الفكر الشرطي , مج۲۶، ع۱۰۱، ۲۰۱۷ م.
- الحماية القانونية للحياة الخاصة في النظم المعاصرة : دراسة مقارنة، حسن عمر سراج الدين عمر، کارشناسی ارشد، جامعة أم درمان الاسلامية، كلية الشريعة والقانون، ۲۰۱۶ م.
- الحماية الدولية لحق الإنسان في الحياة الخاصة : دراسة مقارنة، خالد محمد علي القرس الكميم، دکتری، مصر، جاعة القاهرة، كلية الحقوق، ۲۰۱۴ م.
- حماية الحياة الخاصة في ظل التقنيات الحديثة في القانون الجنائي: دراسة مقارنة، أسماء محمد المرغني، کارشناسی ارشد، لیبی، جامعة طرابلس، كلية القانون، ۲۰۱۲ م.
- الحق في حرمة الحياة الخاصة: مضمونه وجزاء الإخلال به، خالد بن عبدالله بن راشد الشكيلي، کارشناسی ارشد، عمان، جامعة السلطان قابوس، كلية الحقوق، ۲۰۱۱ م.
- تطور حماية الحياة الخاصة للعامل، خلاف بيو، کارشناسی ارشد، الجزائر، جامعة قاصدي مرباح ورقلة، كلية الحقوق والعلوم السياسية، ۲۰۱۱ م.
- الحق في الحياة الخاصة، كندة فواز الشماط، دکتری، دمشق، جامعة دمشق، كلية الحقوق، ۲۰۰۵ م.
- حماية الحياة الخاصة للإنسان وتطبيقاتها القضائية : الأسرار ، المراسلات، التقنيات المعاصرة: دراسة مقارنة، مسفر بن حسن بن مسفر القحطاني، دکتری، عربستان سعودی، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، المعهد العالي للقضاء، ۲۰۰۴ م.
- حرمة الحياة الخاصة بين الحماية الدولية والشريعة الإسلامية، مصطفى أبو مندور موسى، المجلة العربية للدراسات الأمنية، مج ۱۰، ع ۱۹، ۱۹۹۵ م.
منابع دیگر
- الحماية الجنائية للحق في الحياة الخاصة، اليوم الدراسي التاسع : (ضمانات الحق في الحياة الخاصة وواقعها على الصعيدين الدولي والداخلي)، بن ذيلب عبدالمالك، الجزائر جامعة الدكتور مولاى الطاهر - سعيدة - كلية الحقوق والعلوم السياسية، ۲۰۱۹ م. کامل شود