اطلاعات کلی

کتاب فقه و قانون: ایده‌ها، پیشنهادها و راه‌حل‌های پژوهشی، شامل مجموعه‌ مقالاتی از گروهی از اندیشمندان و پژوهشگران کشورهای اسلامی است که به بررسی رابطه فقه و قانون می‌پردازد. مقالات این کتاب که در اولین کنفرانس بین‌المللی فقه و قانون ارائه شده، توسط مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی گردآوری و منتشر شده است. به گفته احمد مبلغی رئیس مرکز تحقیقات اسلامی، بررسی چند سویه رابطه فقه و قانون، نوگرایی در نگرش‌های مختلف و نگاه به فقه و قانون از زوایای گوناگون و توجه به افتضائات و نیازهای جریان تقنین از جمله ویژگی‌های مقالات این مجموعه است. (ص۲۴)

بیست و چهار مقاله این مجموعه در چهار فصل سامان‌دهی شده است. در فصل اول مباحث توصیفی و تحلیلی ورود به بحث رابطه فقه و قانون، در فصل دوم دیدگاه‌ها درباره شکل‌های رابطه قانون و فقه، در فصل سوم رابطه فقه با حوزه‌های خاص قانون مانند عرصه حقوق اساسی، حقوق بشردوستانه، مصالح متغیر و مصلحت اجتماعی بررسی شده و در نهایت در فصل چهارم راه‌حل‌های روشی در سامان‌بخشی به رابطه فقه و قانون مورد بحث قرار گرفته است.

نویسندگان

در این مجموعه پژوهشگران و فقهای کارشناس در زمینه‌های مرتبط با فقه و حقوق از حوزه و دانشگاه (داخل و خارج کشور) به طرح ایده‌های خود پرداخته‌اند که از جمله آنها می‌توان به افراد ذیل اشاره کرد:

  • محمد عبدالرحمن صدیق استاد دانشگاه حقوق دانشگاه اسلامی مالزی
  • سید عبدالقیوم سجادی استاد دانشگاه و عضو سابق مجلس شورای افغانستان
  • ابوالقاسم علیدوست استاد سطح خارج فقه و اصول
  • خالد الغفوری عضو هیأت علمی جامعة المصطفی و سردبیر مجله فقه اهل البیت
  • احمد مبلغی استاد سطح خارج فقه و اصول
  • محمدعلی تسخیری رئیس سابق شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
  • سید جواد ورعی عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
  • علی محی‌الدین قره‌داغی دبیرکل اتحادیه جهانی علمای مسلمان و نائب رئیس شورای فتوا و پژوهش اروپا
  • حسین مهرپور استاد دانشگاه شهید بهشتی
  • سیف‌الله صرامی عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
  • محمدجواد ارسطا عضو هیأت علمی دانشگاه تهران

موضوعات

در این کتاب موضوعات مختلفی در ارتباط میان فقه و قانون مورد بررسی قرار گرفته است. ظرفیت‌ها و محدویت‌های فقه در عرصه قانون‌گذاری، انواع موضوعات قابل طرح در رابطه فقه و قانون، اشکال رابطه فقه و قانون، تقنین شریعت، تأثیر مصلحت اجتماعی در تدوین قانون، نقش مصالح متغیر در قوانین سیاسی، رابطه فقه و قانون در حوزه‌های قانون‌گذاری ایران، ارتباط حکم حکومتی با قانون، چگونگی قانون‌گذاری در منطقه‌الفراغ و ویژگی‌های قانون در نظام دینی از جمله این موضوعات است.

ظرفیت‌های فقه در عرصه قانون‌گذاری

انواع موضوعات در حوزه قانون‌گذاری

اشکال رابطه فقه و قانون

تبدیل احکام فقهی به قانون

نقش مصلحت اجتماعی در قانون

مصالح متغیر محور قوانین سیاسی

رابطه فقه و قانون در نظام قضائی و حقوقی ایران

قانون‌گذاری در منطقه‌الفراغ

ویژگی‌های قانون در نظام دینی

ارتباط حکم حکومتی با قانون

حل مشکل قانون و فقه