ارتداد (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ‏۱۳ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۵:۲۹

ارتداد به‌معنای خروج از دین همواره در دانش‌هایی مانند کلام و فقه مورد بحث و بررسی قرار می‌گرفته است و در دوران جدید هم مسائلی تازه در این باره وارد مباحث دینی شده است. در ادامه کتاب‌ها، مقاله‌ها و پایان‌نامه‌هایی به زبان‌های فارسی و عربی فهرست شده است.

کتاب‌ها

فارسی

مرتد: خاطرات و تحلیل‌هایی درباره حکم تاریخی امام خمینی(ره) در ارتداد سلمان رشدی، به‌کوشش فاطمه شریفی، تهران، راه‌یار، ۱۴۰۰ش.
کاربرد مبانی اصولی در حقوق کیفری: با مطالعه موردی جرم محال (تجری)، قاعده درء، اتانازی، ارتداد، کاظم خسروی و سید محسن موسوی‌فر، تهران، امجد، ۱۳۹۹ش، صفحات ابتدایی.
اهمیت و دلایل حرمت اهانت به شعائر الهی، زینب احمدی، تهران، رزا، ۱۳۹۸ش، صفحات ابتدایی.
نگاه تطبیقی به ارتداد از دیدگاه شیعه و اهل‌سنت، روح‌الله سرمدی، اردبیل، پیروان ولایت، ۱۳۹۸ش، صفحات ابتدایی.
واکاوی حکم قضایی ارتداد، امیرحمزه سالارزائی، زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ۱۳۹۷ش.
ارتداد با تکیه بر نظریات فقهای امامیه و عامه، منیره رشیدنسب، کرج، داتیس، ۱۳۹۷ش.
ارتداد در ترازوی نقد: نقد احکام و آثار دنیوی، محمد ترکمان پیرمیشانی، تهران، کویر، ۱۳۹۷ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد و آزادی دینی، اکرم رضا، ترجمه افضل دهمردنژاد، تهران، نسیم کویر، ۱۳۹۷ش، صفحات ابتدایی.
حربه تکفیر و ارتداد در ادیان و مذاهب، ابراهیم ملکی، بی‌جا، بی‌نا، ۱۳۹۶ش، لینک.
بررسی ماهیت فقهی و حقوقی ارتداد، مسلم بابایی، آمل، وارش‌وا، ۱۳۹۶ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد، مصطفی باقری و طاهره گل‌محمدی، همدان، انتشارات تدین، ۱۳۹۶ش.
آیه ارتداد، عادل سلمانی‌نژاد، اهواز، خالدین، ۱۳۹۵ش.
ردی بر ارتداد: جنبش‌های تکفیری-تروریستی در جهان اسلام، عبدالرضا عالیشاهی و معصومه سالاروند و سعید محمودی، مشهد، مینوفر، ۱۳۹۵ش.
نگاهی به آیات سؤال‌برانگیز قرآن کریم: ارتداد به چه معناست؟ چرا ارتداد جرم است؟، محمدعلی انصاری، مشهد، انتشارات بیان هدایت نور، ۱۳۹۵ش، صفحات ابتدایی.
مدخلی بر مفهوم عدالت و آزادی در اسلام: بازپژوهی جرم‌انگاری ارتداد، مفهوم قوامت و فلسفه مجازات در نظام حقوقی اسلام، احمد فلاحی، پیرانشهر، آراس، ۱۳۹۵ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد از دیدگاه قرآن کریم، حسین مرادی، تهران، دانشیاران ایران، ۱۳۹۴ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد در فقه و حقوق، یاسر میکائیلی میخوش، تهران، آریان قلم، ۱۳۹۴ش، صفحات ابتدایی.
مجازات ارتداد و آزادی مذهب: نقد مجازات ارتداد و سب‌النبی با موازین فقه استدلالی، محسن کدیور، سایت رسمی محسن کدیور، سال ۱۳۹۳ش، لینک.
جایگاه ارتداد و حکم آن در هندسه معرفتی انسان: تبیین ماهیت ارتداد و بررسی حکم پارادوکسیکال ارتداد با آزادی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۹۲ش.
عقیده و بیان در اسلام، حیدر امانی‌فر، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۹۲ش، صفحات ابتدایی.
دین اجباری یا دین اختیاری؟ بررسی موضوع ارتداد و احکام مرتدین از صدر اسلام تا عصر حاضر، طه جابر علوانی، ترجمه امین سلیمانی، تهران، احسان، ۱۳۹۲ش، صفحات ابتدایی.
مطالعه تطبیقی ارتداد: با بررسی ادله فقهی آن، جوانمیر محمدی، تهران، سخنوران، ۱۳۹۲ش، صفحات ابتدایی.
بررسی فقهی و حقوقی اهانت به پیامبران، اویس ریاحی، تهران، فرهنگ‌شناسی، ۱۳۹۲ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد: ماهیت و آثار آن، مرضیه اسکندرجوی، قم، مرکز نشر هاجر، ۱۳۹۱ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد و آزادی از دیدگاه اسلام، علی شریفی، قم، نشر فقه، ۱۳۹۰ش.
ارتداد: تحلیل حکم ارتداد و نقد و بررسی شبهات، سید محمد شفیعی مازندرانی، قم، زائر، ۱۳۹۰ش.
دین و آزادی: بحثی درباره آزادی عقیده، جهاد ابتدایی و ارتداد، ابوالفضل موسویان، تهران، صحیفه خرد، ۱۳۹۰ش.
رساله ارتداد: تبیین آرای فقهای بزرگ، علی‌اکبر ارجی، تهران، فیضیه، ۱۳۹۰ش.
ارتداد و مرتد، نامیق صفی‌زاده، تهران، بوره‌که‌یی، ۱۳۸۹ش.
ارتداد از دیدگاه فقها، اصغر تفضلی هرندی، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۸۹ش.
بررسی رابطه آزادی انتخاب دین و حکم ارتداد: ارتداد و آزادی اندیشه و بیان در اسلام، حسین حبیبی‌تبار، قم، برگ فردوس و نورالنور، ۱۳۸۹ش.
ارتداد، بازگشت به تاریکی: نگرشی به موضوع ارتداد از نگاه قرآن کریم، سید جعفر صادقی فدکی، قم، مؤسسه بوستان کتاب، ۱۳۸۸ش.
پژوهشی درباره حکم ارتداد: بر اساس منابع اهل‌سنت، طه جابر علوانی، ترجمه علی عزیزی، تهران، احسان، ۱۳۸۸ش.
آراء فقهی ارتداد: از دیدگاه شیعه و سنی، علی محمدیان، فراهان، دانشگاه آزاد اسلامی فراهان، ۱۳۸۷ش.
آزادی در محاق ارتداد، علی محمدیان، فراهان، دانشگاه آزاد اسلامی فراهان، ۱۳۸۷ش.
ارتداد، مرتد و مجازات آن در شریعت، یوسف قرضاوی، ترجمه بهنام سلیمی، تهران، احسان، ۱۳۸۶ش.
ارتداد و آزادی، سید حسین هاشمی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۵ش، صفحات ابتدایی.
پیامبر اعظم و رعایت اقلیت‌ها و ارتداد، علی‌اصغر رضوانی، قم، مسجد مقدس جمکران، ۱۳۸۵ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد و آزادی، مهدی عزیزان، مقدمه جعفر سبحانی، قم، امام صادق(ع)، ۱۳۸۴ش/۱۴۲۸ق.
از اسلام تا ارتداد، مختار (محمدعلی) امینیان، قم، مؤسسه انتشارات ائمه(ع)، ۱۳۸۳ش.
بررسی تطبیقی ارتداد از نظر فقه شیعه و مذهب اربعه، محمودرضا فروحی، زنجان، نیکان کتاب، ۱۳۸۱ش.
ارتداد، محمد پاشایی، قم، لوح محفوظ، ۱۳۸۰ش.
ارتداد در اسلام، عیسی ولایی، تهران، نشر نی، ۱۳۸۰ش.

عربی

حکم الارتداد فی الشریعة الاسلامیه، محمدامین نجف، با اشراف سید عادل علوی، بیروت، دارالولاء لصناعة النشر، ۱۴۳۹ق.
الارتداد فی الشریعة الاسلامیه، غازی عبدالحسن سماک، قم، طلاب البحرین فی الحوزة العلمیة بمدینة قم المقدسة، ۱۴۳۷ق/۲۰۱۵م.
عقوبة المرتد فی الشریعة الاسلامة وجواب معارضات المنکرین، محمد براء یاسین، عربستان، مرکز التأصیل للدراسات والبحوث، ۱۴۳۵ق/۲۰۱۴م، لینک.
الردة بین الحد والحریه: قرائة نقدیة فی کتاب لا اکراه فی الدین د. طه العلوانی، صالح بن علی العمیرینی، مقدمه عبدالله بن ععبدالرحمن السعد، ریاض، دارالتدمریه، ۱۴۳۴ق، ۱۴۳۴ق/۲۰۱۳م، لینک.
حکم طلاق المرتد فی المذاهب الاربعه: ویلیه بیان احکام الرده، ابوالطیب یوسف بن عدنان المناوی، ۱۴۳۴ق/۲۰۱۳م، لینک.
الارتداد وحقوق الانسان، سید لیث حیدری، دارالغدیر، قم، ۱۳۸۳ش/۱۴۲۴ق.
من ثوابت الاحکام فی الاسلام حد الردة: نقد مقال علمانی، المختار محمد التمسمانی، لبنان، ناسرون، ۲۰۱۲م.
الردة وآثارها: دراسة مقارنة مع القانون، تیسیر العمر، دمشق، دارالنوادر، ۱۴۳۳ق/۲۰۱۲م، لینک.
الفقه الجنائی فی الاسلام: الردة نموذجا، حسین الخشن، بیروت، مؤسسة الانتشار العربی، ۲۰۱۱م، لینک.
تفنید دعوی حد الردة، جمال البنا، قاهره، دار الشروق، ۲۰۰۸م.
لا اکراه فی الدین: اشکالیة الردة والمرتدین من صدر الاسلام الی الیوم، طه جابر العلوانی، قاهره، المعهد العالمی للتفکر الاسلامی و مکتبة الشروق الدولیه، ۱۴۲۷ق/۲۰۰۶م، لینک.
الردة والحریة الدینیه، اکرم رضا مرسی، المنصوره، دارالوفاء، ۱۴۲۶ق/۲۰۰۶م، لینک.
الارتداد و حقوق الانسان، سید لیث حیدری، قم، دار الغدیر، ۱۳۸۳ش، صفحات ابتدایی.
جریمة الردة وعقوبة المرتد في ضوء القرآن والسنة، یوسف القرضاوی، بیروت، مؤسسة الرسالة للطباعة والنشر والتوزیع، ۲۰۰۱م.
حدیث حد الردة فی ضوء اصول التحدیث روایة ودرایه، سعد المرصفی، کویت و بیروت، مکتبة المزار الاسلامیه و مؤسسة الریان، ۱۴۱۶ق/۱۹۹۵م، لینک.
احکام الردة والمرتدین من خلال شهادتی الغزالی ومزروعه، محمود مزروعه، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۴م، لینک.
عقوبة الارتداد عن الدین بین الأدلة الشرعیة وشبهات المنکرین، عبدالعظیم ابراهیم محمد المطعنی، قاهره، مکتبة وهبة للطباعة والنشر، ۱۹۹۳م، لینک.
الردة عن الاسلام وخطرها علی العالم الاسلامی، عبدالله احمد قادری، مدینه، مکتبة طیبه، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م، لینک.
احکام المرتد فی الشریعة الاسلامیه: دراسة مقارنه، نعمان عبدالرزاق السامرائی، ریاض، دارالعلوم للطباعة والنشر، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م، لینک.
الحریة الدینیة وعقوبة الردة مناقشات وردود، عثمان علی حسن، لینک.

مقاله‌ها

فارسی

رویکرد سیاست کیفری ایران و اسناد بین‌المللی در استرداد مجرمان ارتداد، امیر اله‌دادی و ایرج گلدوزیان و داود کرمی، فصلنامه علمی مطالعات بین‌المللی پلیس، ش۴۶، تابستان ۱۴۰۰ش، لینک.
مجازات ارتداد، مقابله با توطئه‌گران علیه انسجام جامعه اسلامی یا تحدید آزادی بیان، احمد باقری و مسعود مکارم، فصلنامه علمی-پژوهشی فقه، ش۱۰۱، بهار ۱۳۹۹ش، لینک.
امکان‌سنجی مجازات مرتد در حقوق کیفری ایران با تأکید بر آموزه‌های روایی و اعتقادی، محمدجواد پزشکی و ایرج گلدوزیان و احمد رمضانی، مجله پژوهش‌های اعتقادی-کلامی، ش۳۹، پاییز ۱۳۹۹ش، لینک.
مستندات قرآنی مسئله ارتداد از منظر فریقین، صالحه شریفی، مجله مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث، ش۱۵، پاییز و زمستان ۱۳۹۹ش، لینک.
مستندات قرآنی مسئله ارتداد از منظر فریقین، صالحه شریفی، مجله مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث، ش۱۵، پاییز و زمستان ۱۳۹۹ش، لینک.
حقوق شهروندی در حکومت اسلامی: بازنگری فقهی حکم قتل مرتد به سبب تکرار ارتداد، عبدالله باقری و غلامحسین مسعود و سید محمدصادق احمدی، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، ش۲، تابستان ۱۳۹۸ش، لینک.
بازخوانی موضوع «ارتداد» از زاویه اجبار بر تغییر عقیده در پرتو آموزه‌های قرآنی و حدیثی، جواد ایروانی و رضا حق‌پناه، مجله مشکوة، ش۱۴۲، بهار ۱۳۹۸ش، لینک.
پیشینه‌شناسی رابطه آزادی اندیشه و ارتداد در اندیشه معاصر، اکبر ساجدی، فصلنامه سیاست‌پژوهی، ش۱۲، بهار ۱۳۹۸ش، لینک.
مقایسه آثار مدنی ارتداد در فقه اسلامی و حقوق ایران، جلیل شیعه علی و عباس شیخ‌الاسلامی، فصلنامه فقه مقارن، ش۱۳، بهار و تابستان ۱۳۹۸ش، لینک.
حقوق شهروندی در حکومت اسلامی: بازنگری فقهی حکم قتل مرتد به سبب تکرار ارتداد، عبدالله باقری و غلامحسین مسعود و سید محمدصادق احمدی، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، ش۲، تابستان ۱۳۹۸ش، لینک.
مقایسه آثار مدنی ارتداد در فقه اسلامی و حقوق ایران، جلیل شیعه علی و عباس شیخ‌الاسلامی، فصلنامه فقه مقارن، ش۱۳، بهار و تابستان ۱۳۹۸ش، لینک.
تأملی بر حقوق شهروندی در حکومت اسلامی: بازنگری فقهی حکم قتل مرتد به سبب تکرار ارتداد، عبدالله باقری و محمدصادق احمدی و غلامحسین مسعود، مجله فقه و تاریخ تمدن، دوره ۵، ش۳، پاییز ۱۳۹۸ش، لینک.
«اختفای حقیقت» پناهگاه الحاد؛ نگرشی دیگر به پدیده ارتداد، اکبر ساجدی، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات کلامی، ش۲۰، بهار ۱۳۹۷ش، لینک.
استقلال در سببیت انکار ضروری دین و نقش علم در تحقیق ارتداد، عادل اصغرپور طلوعی و رحیم وکیل‌زاده و محمدعلی حیدری و محسن شکرچی‌زاده، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۵۱، ش۱، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش، لینک.
جستاری در کفایت اسلام یکی از والدین مرتد فطری، سید مصطفی طباطبایی و حسن علیدادی سلیمانی، فصلنامه علمی-پژوهشی کاوشی نو در فقه، ش۹۲، زمستان ۱۳۹۶ش، لینک.
نگرش بر «بغی» در فقه شیعه اثنی‌عشری، سید محمد موسوی بجنوردی و انسیه عاصم نخجوانی، فصلنامه علمی-پژوهشی نامه الهیات، ش۴۰، پاییز ۱۳۹۶ش، لینک.
انکار «ضروری دین» و ابطه آن با «ارتداد»، سید موسی شبیری زنجانی، مجله مطالعات فقه معاصر، ش۱، بهار و تابستان ۱۳۹۵ش، لینک.
بررسی آیات ارتداد در تفاسیر فریقین، علی‌احمد ناصح و طیبه زارعی، دوفصلنامه دانشگاه قم، ش۳، بهار و تابستان ۱۳۹۵ش، لینک.
حق آزادی عقیده و نقد شبهه تنافی حکم ارتداد با آن، علی نصیری، فصلنامه علمی-پژوهشی سیاست متعالیه، ش۱۲، بهار ۱۳۹۵ش، لینک چکیده.
تبیین معنای «فتنه» در آیات مشتمل بر ماده فتنه با تأکید بر معنای کفر، شرک و ارتداد، کاوس روحی برندق و علی بیدسرخی، مجله علمی-پژوهشی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، ش۳۷، زمستان ۱۳۹۴ش، لینک.
مبانی فقهی ارتداد با رویکرد آزاداندیشی، محمدصادق جمشیدی‌راد و حیدر امانی‌فر، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، ش۱۲، بهار و تابستان ۱۳۹۴ش، لینک.
جایگاه فقهی و حقوقی ارتداد از دیدگاه مذاهب خمسه، محمدرضا روزبهانی، مجموعه مقالات فقهی و حقوقی، تهران، کتاب آوا، ۱۳۹۴ش.
ملاک و شرایط تکفیر از دید رشید رضا، فهیمه فیضی و سید مهدی علی‌زاده موسوی، پژوهش‌نامه مذاهب اسلامی، ش۳، بهار و تابستان ۱۳۹۴ش، لینک.
آیا می‌توان ارتداد را جرم دانست؟، مصطفی جباری، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، ش۱، بهار ۱۳۹۳ش، لینک.
بررسی و نقد مجازات مرتد در اسلام و سایر ادیان، محمد ابراهیمی ورکیانی، فصلنامه علمی اندیشه نوین دینی، ش۳۶، بهار ۱۳۹۳ش، لینک.
اهانت به مقدسات دینی در حقوق ایران و انگلیس، محسن رهامی و سیروس پرویزی، مجله حقوقی دادگستری، ش۸۱، بهار ۱۳۹۲ش، لینک.
واکاوی جرم‌انگاری ارتداد، احمد فلاحی، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، ش۹، پاییز و زمستان ۱۳۹۲ش، لینک.
بررسی ارتداد در دائرة المعارف قرآن لیدن، حسن رضایی هفتادر و محمدمهدی عزیزاللهی، دوفصلنامه علمی-ترویجی قرآن‌پژوهی خاورشناسان، ش۱۲، بهار و تابستان ۱۳۹۱ش، لینک.
بازپژوهش احکام ارتداد از منظر فقه امامیه، علی عسگری، مجله پژوهش‌های فقهی، ش۲، تابستان ۱۳۸۹ش، لینک.
رابطه قرآن و آزادی و چالش‌های آن، محمدعلی رضایی اصفهانی، دوفصلنامه تخصصی قرآن و علم، ش۴، بهار و تابستان ۱۳۸۸ش، لینک.
نقد و بررسی اتهام ارتداد به شیعه، حسن اسداللهی سلطان‌آبادی، فصلنامه جستار، ش۲۱و۲۲، زمستان ۱۳۸۷ش و بهار ۱۳۸۸ش، لینک.
کیفر مرتد، حکمی سیاسی، سید ابوالفضل موسویان، مجله مطالعات فقه و حقوق اسلامی، ش۱، زمستان ۱۳۸۸ش، لینک.
بررسی ماهیت و حکم قضایی ارتداد، امیرحمزه سالارزایی، فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شهرکرد، ش۱۰و۱۱، پاییز و زمستان ۱۳۸۷ش، لینک.
ارتداد و احکام آن با رویکردی به مبانی آزادی عقیده در اسلام، حسنعلی معدنی و سید محمدرضا امام، مجله مقالات و بررسیها (دانشگاه تهران)، ش۱۶۳۷، بهار ۱۳۸۶ش، لینک چکیده.
معیارشناسی ضروری دین در احکام کیفری اسلام، سید محمد محمودی گلپایگانی، مجله مقالات و بررسی‌ها (دانشگاه تهران)، ش۸۵۶، تابستان ۱۳۸۴ش، لینک.
بررسی نظریه محال بودن کفر مؤمن، رضا برنجکار، فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه قم، ش۲۵، پاییز ۱۳۸۴ش، لینک.
بحثی درباره توبه مرتد فطری، سید ابوالفضل موسویان، فصلنامه مدرّس علوم انسانی (پژوهش‌های حقوق تطبیقی)، ویژه‌نامه حقوق، ش۲۰، زمستان ۱۳۸۳ش، لینک.
ارتداد و آزادی عقیده از نگاه قرآن، سید موسی صدر، مجله پژوهش‌های قرآنی، ش۳۴، تابستان ۱۳۸۲ش، لینک.
بررسی فلسفه حکم ارتداد و قلمرو آن در حقوق جزای اسلام، محمد ادیبی‌مهر، مجله حقوق خصوصی، ش۵۳۹، پاییز و زمستان ۱۳۸۲ش، لینک.
ارتداد، نگاهی دوباره، سید جواد ورعی، تقریر نظرات سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، مجله حکومت اسلامی، ش۱۴، ۱۳۷۸ش، لینک.
ارتداد و احکام آن از نظر منابع حقوقی در اسلام، محمدحسن مرعشی، مجله حقوقی دادگستری، ش۹، زمستان ۱۳۷۲ش، لینک.

عربی

سؤال الردة فی الاسلام: حکم القتل بین المؤیدین والمعارضین، محمد عبدالفضیل عبداللطیف، مجلة قطاع الدراسات الانسانیه، ش۲۶، تابستان و پاییز ۲۰۲۰م، لینک.
الاشکالیات اللغویة المتعلقة بدراسة الردة فی الیهودیة والاسلام، الحسین محمد علی خلیل، مجلة کلیة اللغات والترجمه، ش۱۹، ۲۰۲۰م، لینک.
حریة العقیده فی الاسلام، علاء حسن جابر ابراهیم جابر، سالنامه کلیة الدراسات الاسلامیه بنین بأسوان، ش۱، ۲۰۱۸م، لینک.
الالحاد وسبل مواجهته فی الفقه الاسلامی، غنیمی عبدالستار غنیمی، مجلة الشریعة والقانون، ش۳۳، ۲۰۱۸م/۱۴۴۰ق، لینک.
القصد الجنائی فی جریمة الرده، عیسی زکی شقره، مجلة قطاع الشریعة والقانون، ش۹، ۲۰۱۷م، لینک.
الغلو تحده ضوابط الحکم بالرده، انس محمد الخلایه، تیسیر خمیس العمر، سالنامه کلیة الدراسات الاسلامیة والعربیة للبنات بالزقاریق، ۲۰۱۷م، لینک.
جنایات المرتد والجنایة علیه: دراسة فقهیة مقارنة، ابوعبیدة احمد محمد ادریس، سالنامه کلیة الدراسات الاسلامیة والعربیة للبنات بالاسکندریه، ج۵، ش۲۹، ۲۰۱۳م لینک.
موقف الاسلام من الردة، سعدالدین مسعد هلالی، لینک.
اشکالیة مفهوم الردة بین الدین والسیاسة دراسة فی التصور الاسلامی المعاصر، فکرت رفیق السید، مجلة جامعة کرکوک للدراسات الانسانیه، ش۱، ج۵، ۲۰۱۰م، لینک.
معالجة الردة فی عصر العولمة درسة فقهیة-اجتماعیه، حسام الصیفی، Journal of Fiqh، ش۶، ۲۰۰۹م، لینک.
الردة: عقوبتها وضوابطها فی الفقه الاسلامی، محمد ابولیل، دراسات: علوم الشریعة والقانون، ش۳۶، سال ۲۰۰۹م، لینک.
معظمة التوبة عند المرتد الفطری محاولة تثویر العقل الفقهی، عبدالعالی العبدونی، مجله الاجتهاد والتجدید، ش۹-۱۰، زمستان و بهار ۲۰۰۸م.
عقوبة المرتد: دراسة فقهیة جدیدة فی الملابسات والظروف،
زکاة مال المرتد فی الاسلام، فتح الله اکثم تفاحه، مجلة دراسات الاسلامیه (جامعة الملک سعود)، ش۲۰، ۱۴۲۹ق/۲۰۰۸م، لینک.
احادیث الردة والشبهات علیها، علی رشید النجار، مجلة الجامعة الاسلامیه (سلسلة الدراسات الشرعیه)، ج۱۳، ش۲، ژانویه ۲۰۰۵م، لینک.
شبهات وردد حول الردة فی ضوء السنة النبویة: دراسة حدیثیة موضوعیة، محمود السید سلامة بختیة، لینک.
حکم المرتد عن الاسلام، محمد الاباصیری، مجلة الوعی الاسلامی، ش۱۹۴، صفر ۱۴۰۱ق.
آراء الفقهاء فی المرتد عن الاسلام، محمد جمال‌الدین عواد، مجلة الازهر، سال ۴۷، صفر ۱۳۹۵ق، جزء ۲.
حکم المرتد فی الشریعة الاسلامیة والقانون الوضعی، توفیق علی وهبه، مجلة الازهر، سال ۴۴، شعبان ۱۳۹۲ق، جزء ۶.
شبهة المستشرقین فی الحدود: حد الردة فی الاسلام، محمد عبیدالله الثبیتی، الجامعة الاسلامیة بالمدینة المنوره، لینک.
اثر الردة علی عقد النکاح والحقوق المالیة المترتبة علیه فی الشریعة الاسلامیه، ماهر ذیب سعدالدین ابوشاویش، مجلة الجامعة الاسلامیه، ش۱۸۳، ج۲، لینک.
حریة المعتقد وحکم الردة فی الشریعة الاسلامیه، نبیل قرقور، مجلة المنتدی القانوني، ش۵، لینک.
الحریة فی الاسلام: الردة بین حریة العقیدة والخروج علی الجماعه، عاصم حفنی، مجلة المسلم المعاصر، سال ۳۳، ش۱۳۲، لینک.

پایان‌نامه‌ها

فارسی

بررسی فقهی حقوقی آیات الاحکام ارتداد با تکیه بر تفاسیر شیعه و سنی، طاهره دستاران، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران، ۱۳۹۸ش، صفحات ابتدایی.
بیان علمی و عملی انکار ضروری دین با توجه به مصادیق امروزی آن، مرضیه کوزه‌کنانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه اردکان، ۱۳۹۸ش، صفحات ابتدایی.
بررسی مجازات اعدام مرتد در اسلام با نگاهی بر آزادی عقیده و بیان در منشور حقوق بشر، قادربخش بلوچی، کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ۱۳۹۸ش، صفحات ابتدایی.
بررسی ارتداد از نظر فقهای معاصر، نبی‌الله خالدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، ۱۳۹۸ش، صفحات ابتدایی.
اصطلاح‌شناسی ارتداد و کفر و احکام آنها در فقه امامیه و حقوق موضوعه جمهوری اسلامی ایران، سمیه ایماندوست، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی آفاق، ۱۳۹۸ش، صفحات ابتدایی.
بررسی سندی و دلالی روایات مجازات ارتداد با نگاهی به اسناد بین‌الملل، مسعود رمضان‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ۱۳۹۷ش، صفحات ابتدایی.
واکاوی رابطه آزادی عقیده و بیان و آموزه‌های ارتداد، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر با تکیه بر آیه لا اکراه، زهرا جعفری، کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیه، ۱۳۹۷ش، صفحات ابتدایی.
بررسی مجازات مرتد بر اثر تحقیق، عبدالحمید محمودی راد، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، ۱۳۹۷ش، صفحات ابتدایی.
تبیین فلسفی حکم ارتداد و سازگاری آن با آزادی انسان از دیدگاه قرآن و روایات، محسن جان‌پور دشتی، دکتری، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۹۷ش، صفحات ابتدایی.
آثار وضعی، تکلیفی و کیفری ارتداد زن در فقه امامیه و مذاهب اربعه، فاطمه علی‌پور کیوانلو، کارشناسی ارشد، دانشگاه اردکان، ۱۳۹۷ش، صفحات ابتدایی.
مبانی کلامی محدودیت آزادی انتخاب دین در فقه اسلام، مریم جعفری، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، ۱۳۹۷ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد صحابه از منظر اهل‌سنت، زهرا راستگو، کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۹۷ش، صفحات ابتدایی.
بررسی جرم ارتداد در رسانه‌های جمعی، معصومه کریمی، کارشناسی ارشد، دانشگاه ارومیه، ۱۳۹۷ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد و آزادی عقیده در تفکر شیعه، فاطمه فانی، کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیه، ۱۳۹۶ش، صفحات ابتدایی.
بازکاوی تفسیر لا اکراه و بررسی شبهات پیرامون آن، فاطمه حسینی کاشانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۹۶ش، صفحات ابتدایی.
بررسی تطبیقی ارتداد در دین اسلام با سایر ادیان:‌ یهودی، مسیحی و زرتشتی، ابوالفضل صبری، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشکین‌شهر، ۱۳۹۶ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد از منظر فریقین و حقوق موضوعه ایران، مهدی بذلی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد صفادشت، ۱۳۹۵ش، صفحات ابتدایی.
ترجمه و شرح قسمت ارتداد کتاب تفصیل الشریعة فی تحریر الوسیله، سید محمدرضا هاشمی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، ۱۳۹۵ش، صفحات ابتدایی.
بررسی و نقد مبانی مفسران فریقین در آیات ارتداد، طیبه زارعی، دکتری، دانشگاه قم، ۱۳۹۵ش، صفحات ابتدایی.
بررسی پارادوکس حکم ارتداد در اسلام با آزادی عقیده و بیان: با تأکید بر قرآن و سنت، حیدر امانی‌فر، دکتری، دانشگاه پیام نور، ۱۳۹۴ش، صفحات ابتدایی.
بررسی تاریخی و انتقادی مسئله تکفیر تا قرن پنجم هجری، حمید انصاریان، دکتری، دانشگاه معارف اسلامی قم، ۱۳۹۴ش، صفحات ابتدایی.
سیاست جنایی تقنینی ایران در قلمرو جرایم مرتبط با آزادی عقیده و بیان، سید دانیال کرانیان، کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و فرهنگ تهران، ۱۳۹۴ش، صفحات ابتدایی.
تطور مفهومی ارتداد در اسلام تا قرن ۶ هجری، منیره السادات حسینی، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا(س)، ۱۳۹۴ش، صفحات ابتدایی.
بررسی تطبیقی ارتداد در الهیات ادیان توحیدی: اسلام، یهودیت، مسیحیت، حسن قلی‌نژاد کرانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۹۴ش، صفحات ابتدایی.
بررسی دلایل رویکرد مسلمانان بعد از پیامبر(ص) به ارتداد، مهدی احمدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۴ش، صفحات ابتدایی.
دیدگاه‌های نور در رابطه با جرم ارتداد، محمد نبی‌زاده کفشگر، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، ۱۳۹۳ش، صفحات ابتدایی.
بررسی جرم ارتداد در حقوق کیفری ایران و فقه اسلامی با نگاهی به قانون مجازات اسلامی جدید، علی‌رضا خسروی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، ۱۳۹۲ش، صفحات ابتدایی.
بررسی ارتداد از دیدگاه مذاهب اسلامی، دیدار حسین سومرو، کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیه، ۱۳۹۲ش، صفحات ابتدایی.
بررسی فقهی و حقوقی انکار ضروری دین، عدنان عدنانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، کارشناسی ارشد، ۱۳۹۲ش، صفحات ابتدایی.
تقدس و آزادی بیان در حقوق کیفری اسلام، نشمین مرادی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۹۲ش، صفحات ابتدایی.
بررسی سیاست جنایی تقنینی در خصوص ارتداد با نگاهی به قانون مجازات اسلامی، مجتبی فریادرس، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۹۲ش، صفحات ابتدایی.
بررسی قتل غیر اهل کتاب در فقه و حقوق موضوعه، سمیرا انصاری، مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی و غیردولتی شهید اشرفی، ۱۳۹۱ش، صفحات ابتدایی.
تحقیق و ترجمه کتاب الرّده، علی پیری، کارشناسی ارشد، دانشگاه معارف اسلامی قم، ۱۳۹۱ش، صفحات ابتدایی.
رابطه احکام ارتداد با آزادی عقیده در اسلام، سید جواد حسینی، کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیه، ۱۳۹۱ش، صفحات ابتدایی.
معناشناسی آیه لا اکراه فی الدین با تأکید بر نقد شبهات، حسین کامیاب، دکتری، دانشگاه معارف اسلامی قم، ۱۳۹۱ش، صفحات ابتدایی.
بررسی انکار ضروری دین و مجازات آن در فقه امامیه و اهل سنت، علی مظفری، کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیه، ۱۳۹۰ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد از دیدگاه مذاهب پنجگانه اسلامی، طاهره قدسی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، ۱۳۹۰ش، صفحات ابتدایی.
تکفیر مخالفان در قرآن و روایات اهل‌بیت، محمد شاه‌حسینی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم حدیث، ۱۳۹۰ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد و آزادی‌های دینی از دیدگاه فقها و اندیشمندان اسلامی، سلیمه امیری، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، ۱۳۸۹ش، صفحات ابتدایی.
بررسی فقهی حقوقی آزادی دین در حقوق بشر، انور محمدی بلبان‌آباد، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، ۱۳۸۹ش، صفحات ابتدایی.
بررسی و تحلیل تفسیری و فقهی آیه شریفه لا اکراه فی الدین، امیرحسین دباغ، کارشناسی ارشد، دانشگاه کاشان، ۱۳۸۹ش، صفحات ابتدایی.
مهدورالدم در فقه شیعه با نگاهی به حقوق کیفری ایران، زهرا حاتم‌پور، کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، ۱۳۸۹ش، صفحات ابتدایی.
بررسی فقهی احکام جزائی ارتداد از دیدگاه امامیه و شافعیه، بلال طاهری، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم، ۱۳۸۸ش، صفحات ابتدایی.
رژیم حقوقی مبارزه با تروریسم با رویکرد فقه اسلامی، الهام تقی‌زاده بروجردی، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۸۸ش، صفحات ابتدایی.
بررسی فقهی موارد تغییر عناوین شرعی و آثار آن در فقه امامیه، محمدحسن بیات، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۸۸ش، صفحات ابتدایی.
مبانی فقهی و حقوقی قتل مهدور الدم و مطالعه تطبیقی آن با فقه اهل سنت، نورالله قدرتی، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۱۳۸۴ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد و احکام آن در فقه امامیه، اسدالله زایری، کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیه، ۱۳۸۴ش، صفحات ابتدایی.
ارتداد در مذاهب اسلامی، محمدتقی احمدی، کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیه، ۱۳۸۳ش، صفحات ابتدایی.
نقد و بررسی نظریه آزادی انتخاب دین، علی کریم‌پور قراملکی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۸۰ش، صفحات ابتدایی.
مفهوم ارتداد و آثار حقوقی آن، حسینعلی صدیق، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۸۰ش، صفحات ابتدایی.
موازین برخورد حکومت اسلامی با اهل ذمه و مرتدین، طیب فرجی، کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۷۳ش، صفحات ابتدایی.
استخفاف و استهزاء از دیدگاه قرآن و سنت: نگرشی بر زمینه‌های تفسیری - روایی - فقهی - تاریخی فتوای امام خمینی درباره نویسنده مرتد کتاب آیه‌های شیطانی، عبدالکریم جمال، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۳ش، صفحات ابتدایی.
آزادی عقیده در اسلام و رابطه آن با ارتداد، عباسعلی محمدی دهنوی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۶۲ش، صفحات ابتدایی.

عربی

التکفیر وآثاره فی مذهب الامام احمد بن حنبل: دراسة فقهیة تأصیلیه، بیان خالد محمد البلوی، کارشناسی ارشد، جامعة قطر، ۲۰۱۸م/۱۴۳۹ق، لینک.
احکام المرتد فی الشریعة الاسلامیه، امیرة محمد فخری داوود النتشه، دکتری، جامعة الخلیل فلسطین، ۱۴۳۸ق/۲۰۱۷م، لینک.
احکام المرتد في الشریعة الإسلامیة، عمادالدین محمدعلی عویضه، کارشناسی ارشد، جامعة الخرطوم، ۲۰۱۵م، لینک.
حکم منکر ضروریّ الدین، شیخ سلمان علی رضا، کارشناسی ارشد، مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۸۴ش، صفحات ابتدایی.
موقف الصحابة من الردة والمرتدین، فهد بن محمد بن عبدالرحمن القرشی، کارشناسی ارشد، جامعة ام القری (مکه)، ۱۴۲۴ق، لینک.

سایر منابع

فارسی

عربی

الردة وحریة الاعتقاد: رؤیة اسلامیة جدیده، یحیی جاد، قطر، المرکز العربی للابحاث ودراسة السیاسات، ۲۰۱۱م، لینک.

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{نگارش}}
+[[ارتداد]] به‌معنای خروج از دین همواره در دانش‌هایی مانند کلام و فقه مورد بحث و بررسی قرار می‌گرفته است و در دوران جدید هم مسائلی تازه در این باره وارد مباحث دینی شده است. در ادامه کتاب‌ها، مقاله‌ها و پایان‌نامه‌هایی به زبان‌های فارسی و عربی فهرست شده است.
 ==کتاب‌ها==
 ===فارسی===